Najem i dzierżawa w PIT
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT) rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Stosownie do przepisów tej ustawy – odrębnymi źródłami przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 3 i 6:
- pozarolnicza działalność gospodarcza,
- najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.
Czym jest działalność gospodarcza w PIT?
Pojęcie działalności gospodarczej zostało zdefiniowane w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem: za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się działalność zarobkową:
a) wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową,
b) polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c) polegającą na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych
– prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.
Jak wynika z tego przepisu pojęcie pozarolniczej działalności gospodarczej użyte w ustawie o PIT opiera się m.in. na trzech przesłankach:
- zarobkowym celu działalności,
- wykonywaniu działalności w sposób zorganizowany i ciągły,
- prowadzeniu działalności we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek,
a ponadto wymaga, by był to jeden z rodzajów działalności wymienionych w lit. a-c ww. przepisu.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 11 ustawy o PIT przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.
Wyżej wymieniony przepis koreluje z brzmieniem art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT dotyczącym źródła przychodu, jakim jest najem, wykluczając z tego katalogu składniki majątku związane z działalnością gospodarczą.
Tak więc najem (podnajem, dzierżawa i podobne umowy) stanowią odrębne od działalności gospodarczej źródło przychodu (art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT), choć ustawa dostrzega, że może także istnieć najem, który prowadzony jest w ramach działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT).
Najem prywatny
Wniosek z tych przepisów jest taki, że przychody uzyskiwane z tytułu najmu (także podnajmu, dzierżawy i innych podobnych umów) można zaliczyć do odrębnego od pozarolniczej działalności gospodarczej źródła przychodów, jakim jest najem, dzierżawa, wyłącznie wtedy, gdy:
- najem ten nie jest wykonywany w warunkach określonych w art. 5a pkt 6 ustawy o PIT, bądź gdy
- przedmiotem najmu nie są składniki majątku związane z działalnością gospodarczą.
Ale gdy dana nieruchomość była wykorzystywana w działalności gospodarczej jako jej składnik majątku, a chcemy, by przychód z najmu mógł być zaliczony do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT (czyli do tzw. najmu prywatnego), to nieruchomość ta musi być wcześniej formalnie i faktycznie wycofana z tej działalności.
Najem prywatny może być opodatkowany ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
Zgodnie z art. 9a ust. 6 ustawy o PIT dochody osiągane przez podatników ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 6 (tzw. najem prywatny) mogą być opodatkowane (wg wyboru podatników osiągających z tego tytułu dochody/przychody) także w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, na zasadach określonych w ustawie z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Zgodnie z art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...) ustawa ta reguluje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne, w tym osiągające przychody z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, jeżeli umowy te nie są zawierane w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.
Na podstawie art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...) opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają również otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze. Dla ustalenia wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu tych umów, stosuje się art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. a ww. ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...) ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 8,5% przychodów, o których mowa w art. 6 ust. 1a, do kwoty 100 000 zł; od nadwyżki ponad tę kwotę ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 12,5% przychodów. Jest to więc korzystna forma opodatkowania przychodów z najmu w porównaniu do ustawy o PIT, zwłaszcza dla tych wynajmujących, którzy nie ponoszą wysokich kosztów związanych z wynajmowaną (wydzierżawianą) nieruchomością.
Karta podatkowa nie wyklucza ryczałtu od przychodów z najmu prywatnego
Co istotne, na podstawie art. 6 ust. 1b ww. ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...) przychody uzyskane z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, o których mowa w ust. 1a, podlegają opodatkowaniu w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych również, jeżeli są uzyskiwane przez podatników, o których mowa w art. 8 ust. 1 - czyli przez podatników opłacających podatek w formie karty podatkowej na zasadach określonych w rozdziale 3 (czyli od dochodów z działalności gospodarczej).
Z tego przepisu wynika zatem, że podatnik, prowadzący działalność gospodarczą i płacący podatek dochodowy w formie karty podatkowej, ma prawo jednocześnie opodatkowywać ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych przychody z najmu prywatnego (czyli najmu nieruchomości nienależących do jego przedsiębiorstwa). Opodatkowanie w ten sposób prywatnych nieruchomości nie pozbawi tego podatnika prawa do opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej w formie karty podatkowej.
Tak interpretują przepisy ustawy o PIT i ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne organy podatkowe. Przykładem jest niedawna interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 3 grudnia 2020 r. (sygn. 0112-KDIL2-2.4011.539.2020.5.MW).
Jak wybrać ryczałt dla przychodów z najmu?
Warto też wiedzieć w kontekście opodatkowania nieruchomości ryczałtem, że zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne: w przypadku osiągania przychodów, o których mowa w art. 6 ust. 1a, za równoznaczne z dokonaniem wyboru opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy uznaje się pierwszą w roku podatkowym wpłatę na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z tego tytułu, a jeżeli pierwszy taki przychód podatnik osiągnął w grudniu roku podatkowego – złożenie zeznania, o którym mowa w art. 21 ust. 2 pkt 2.
Najem prywatny nieruchomości stanowiących współwłasność małżeńską a ryczałt
Małżonkowie, którzy wynajmują swoje prywatne nieruchomości, które należą do ich wspólnego majątku powinni wiedzieć, że na podstawie art. 12 ust. 5 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne: przychody z udziału w spółce w odniesieniu do każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku. W razie braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe. Z przepisu art. 12 ust. 6 ww. ustawy wynika, że: zasada, o której mowa w ust. 5, ma również zastosowanie do małżonków, między którymi istnieje wspólność majątkowa, osiągających przychody, o których mowa w art. 6 ust. 1a - chyba że złożą pisemne oświadczenie o opodatkowaniu całości przychodu z najmu prywatnego tylko przez jednego z nich.
Zgodnie z art. 12 ust. 7 ww. ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...) oświadczenie, o którym mowa w ust. 6, składa się właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymany został pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnięty został w grudniu roku podatkowego.