Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
1) decyzje administracyjne;
2) postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;
3) postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;
4) inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;
4a) pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w indywidualnych sprawach;
5) akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;
6) akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;
7) akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;
8) bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1 - 4a.
Polecamy: Jakie są konsekwencje prowadzenia podwójnej księgowości w firmie?
Protokół z kontroli podatkowej nie jest ani decyzją, ani postanowieniem, ani też innym z aktów podlegających kontroli sądów administracyjnych. Trudno również zakwalifikować protokół z kontroli podatkowej do innych aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa.
Przez akty lub czynności organu administracji publicznej, należy rozumieć działania materialno-techniczne podjęte przez organy administracji publicznej w sprawach o charakterze publicznoprawnym, w stosunku do indywidualnie oznaczonych podmiotów, dotyczące stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku tego podmiotu, wynikających z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, dla załatwienia których nie jest przewidziana forma decyzji lub postanowienia administracyjnego.
Skoro akt lub czynność musi dotyczyć uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa, to konieczne jest odniesienie takiego aktu lub czynności do przepisu prawa powszechnie obowiązującego, który określa uprawnienie lub obowiązek.
Czynność kontroli potwierdzona protokołem lub wynikiem kontroli mogłaby podlegać kognicji sądu administracyjnego tylko wówczas, gdyby z ich treści wynikało nałożenie na podmiot kontrolowany określonych obowiązków.
Protokół z kontroli podatkowej nie jest aktem władczym organu i sam z siebie nie rozstrzyga o wynikających z przepisów prawach i obowiązkach kontrolowanego.
Polecamy: Jakie grzywny za przewinienia skarbowe grożą w 2011 roku?
Cel sporządzenia protokołu to utrwalenie danych dotyczących działalności kontrolowanego w celu ich wykorzystania do ewentualnego zweryfikowania przez organ kontroli deklarowanych zobowiązań podatkowych – w zależności od ustaleń kontroli – w drodze wydania decyzji wymiarowej bądź ograniczenia się do sporządzenia wyniku kontroli.
Protokół dokumentuje więc przebieg kontroli i stanowi jeden z dowodów w postępowaniu kontrolnym kończącym się decyzją wymiarową lub wynikiem kontroli.
Takie stanowisko konsekwentnie prezentują sądy administracyjne. Przykładami są następujące orzeczenia:
Postanowienie NSA z 6 sierpnia 2010 r., II FSK 1504/10
Postanowienie z NSA z 28 października 2009 r., II FSK 1875/09
Postanowienie WSA w Bydgoszczy z 7 lipca 2011 r., II SA/Bd 555/11
Postanowienie WSA w Poznaniu z 26 maja 2011r., I SA/Po 358/11
Postanowienie WSA w Krakowie z 23 lutego 2011 r., SA/Kr 1790/10
Postanowienie WSA w Olsztynie z 8 czerwca 2011r., II SA/Ol 324/11
Podstawa prawna: art. 3 § 1 i 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi