Czynności sprawdzające są przeprowadzane przez organy pierwszej instancji, czyli te, do których zazwyczaj składa się deklaracje i informacje podatkowe. Może je też przeprowadzać Biuro Wymiany Informacji o VAT, które jest jednostką organizacyjną właściwą w zakresie wymiany z Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej informacji o podatku od towarów i usług.
W ramach tej procedury organ może sprawdzić terminowość składania deklaracji i ich formalną poprawność, podjąć czynności w celu ustalenia stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami, sprawdzić terminowość wpłacania podatków. Nowymi uprawnieniami są: możliwość sprawdzania terminowości wpłacania zaliczek w trakcie roku (wcześniej takie uprawnienie dotyczyło tylko zobowiązań wynikających z deklaracji), weryfikacja poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) istotnych z punktu widzenia dochodów nieujawnionych, a także weryfikacja danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej.
Jak działają organy kontroli podatkowej
Ponieważ organ podatkowy nie ma obowiązku wydać postanowienia, ani w żaden inny sposób poinformować o wszczęciu czynności sprawdzających, przeważnie pierwszym otrzymanym przez podatnika pismem jest wezwanie do skorygowania deklaracji, czy złożenia wyjaśnień. Awiza nie należy ignorować, w przypadku niepodjęcia pisma, doręczenie uważa się za dokonane z upływem czternastodniowego terminu, a nowym uprawnieniem organów jest możliwość nałożenia kary porządkowej za niestawienie się lub niezłożenie wyjaśnień. Kara może wynieść nawet 2800 zł.
W wezwaniu organ powinien wskazać przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji poddaje się w wątpliwość. W przypadku osób korzystających z ulg podatkowych, organ może zwrócić się o okazanie dokumentów lub o złożenie fotokopii dokumentów, zarówno do podatnika, jak i banku, zakładów ubezpieczeń, funduszy inwestycyjnych i dobrowolnych funduszy emerytalnych. Za zgodą podatnika i w ustalonym z nim terminie mogą zostać dokonane oględziny lokalu mieszkalnego, w celu zweryfikowania stanu faktycznego z danymi wynikającymi z deklaracji.
W przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, organ może żądać przekazania całości lub części tych ksiąg oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych. Osoba wykonująca działalność gospodarczą musi też liczyć się z czynnościami sprawdzającymi, w zakresie, w jakim jest przeprowadzana kontrola podatkowa lub toczy się postępowanie podatkowe u kontrahenta.
Jak przygotować się na Jednolity Plik Kontrolny (JPK)
Polecamy: Jednolity Plik Kontrolny – praktyczny poradnik (książka)
Jeśli organ, w toku czynności sprawdzających uzna, że należy zweryfikować zasadność zwrotu podatku, może postanowić o przedłużeniu tego terminu. Na postanowienie w tej sprawie służy zażalenie do organu wyższej instancji.
Jeżeli, wynikająca z korekty, zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku albo kwoty nadwyżki podatku do przeniesienia lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza kwoty 5000 zł, organ podatkowy sam koryguje deklarację, a jej uwierzytelnioną kopię, wraz z informacją o wprowadzonej zmianie oraz pouczeniem o prawie i sposobie wniesienia sprzeciwu, doręcza podatnikowi. Korekta deklaracji dokonana przez organ wywołuje takie same skutki prawne, jak korekta złożona przez podatnika Nie ma też przepisu zabraniającego ponownego skorygowania deklaracji, jeśli zajdzie taka potrzeba. Oznacza to, że mimo niedopuszczalności przywrócenia terminu do złożenia sprzeciwu, zawsze istnieje możliwość korekty, dopóki nie przedawni się zobowiązanie podatkowe, lub nie zaistnieją inne, wynikające z przepisów Ordynacji podatkowej, przyczyny zawieszające to prawo.
Autor: Izabela Żurkowska-Mróz, doradca podatkowy
Podstawa prawna:
- art. 272 do 280 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2015 poz. 613 ze zm.).