Jak przygotować się na Jednolity Plik Kontrolny (JPK)

JPK_VAT 2018 – nowe procedury

Autopromocja

Rozmawiamy na ten temat z Panem Piotrem Ciskim, Dyrektorem Zarządzającym Sage.

Autopromocja

Praktyczny leksykon VAT 2024. Wszystko o zmianach w rozliczeniach VAT

Sprawdź

Adam Kuchta: Wprowadzenie kontroli podatkowych za pomocą Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) zakłada ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r. poz. 1649). Czym jest i z czego składa się Jednolity Plik Kontrolny?

Autopromocja

Komplet 3 publikacji

Instrukcje księgowego. 100 praktycznych procedur z bazą narzędzi online

Sprawdź

Piotr Ciski, Dyrektor Zarządzający Sage: Jednolity Plik Kontrolny składa się z siedmiu oddzielnych struktur raportowych przygotowanych z wykorzystaniem języka XML. W grudniu ubiegłego roku Ministerstwo Finansów opublikowało wstępne wersje tych struktur, do których zainteresowane podmioty mogły zgłaszać zastrzeżenia, uwagi czy pytania – co też czyniliśmy.

Autopromocja

Ustawa o rachunkowości z komentarzem do zmian

Sprawdź

JPK zaimplementowany w programie finansowo-księgowym, sprzedażowym czy magazynowym będzie umożliwiał szybkie wygenerowanie wszelkich danych finansowo-podatkowych będących w zainteresowaniu fiskusa.

Co fiskus będzie mógł kontrolować dzięki wykorzystaniu JPK?

Duża szczegółowość struktur JPK sprawia, że organ skarbowy będzie miał wgląd praktycznie we wszelkie dane gromadzone w księgach podatkowych. Mówimy o tak szczegółowych informacjach jak ewidencje VAT, stany magazynowe, wyciągi bankowe, poszczególne faktury czy nawet konkretne pozycje na fakturach. Wdrożenie JPK umożliwi urzędom skarbowym dokonywanie precyzyjnej kontroli ksiąg oraz dowodów księgowych przedsiębiorstwa, np. faktur, ale także na wykorzystanie zebranych danych do bardzo zaawansowanych kontroli krzyżowych.

Polecamy: JPK_VAT 2018 – Instrukcja wdrożenia

Jaki jest cel wdrożenia JPK? Czy dotychczasowe kontrole podatkowe były niewystarczające? Czy teraz skuteczność kontroli będzie wyższa?

Przedstawiciele Ministerstwa Finansów nie kryją, że JPK ma być jednym z elementów uszczelnienia systemu podatkowego. Zarówno według szacunków PwC, jak również Ministerstwa Finansów, luka z należności wynikających z samego podatku VAT wynosi między 35 a 53 mld zł. Resort finansów liczy, że działania uszczelniające polski system podatkowy przyniosą w przyszłym roku około 15 mld zł wpływów budżetowych.

W krajach, gdzie już wprowadzono JPK, zanotowano nawet kilkunastoprocentowy wzrost ściągalności podatków.

Szczegółowość kontroli elektronicznych oraz brak możliwości ukrycia jakichkolwiek informacji powoduje, że zbieranie danych od podatników przy użyciu struktur JPK będzie dla urzędów skarbowych procesem o wiele łatwiejszym i niezwykle skutecznym.

Obowiązek składania pliku JPK_VAT co miesiąc

Które przedsiębiorstwa i od kiedy będą zobowiązane udostępniać JPK na żądanie organu podatkowego?

Przepis wprowadzający JPK do Ordynacji podatkowej mówi o tym, iż e-kontrolom będą podlegać od 1 lipca 2016 r. wszystkie przedsiębiorstwa prowadzące księgi podatkowe w formie elektronicznej. Warto zaznaczyć, że dzisiaj trudno wyobrazić sobie firmę, która prowadzi księgi jedynie w formie papierowej.

Urząd skarbowy może zwrócić się z wnioskiem o dane przygotowane w oparciu o JPK do każdej firmy prowadzącej księgi elektroniczne, jednakże podmioty podlegające definicji małego lub średniego przedsiębiorcy, na podstawie przepisów ustawy o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, będą miały prawo odmówić ich przekazania w okresie przejściowym – w tej chwili jest on przewidziany do lipca 2018 r., ale z oczywistych względów może zostać skrócony.

Oczywiście nikt nie zakazuje małym i średnim firmom zaimplementowania JPK do swoich systemów przed tą datą. To ułatwiłoby im przede wszystkim prowadzenie audytów wewnętrznych, co z kolei pomogłoby przygotować się do potencjalnej kontroli fiskusa.

Czy Jednolity Plik Kontrolny pozwoli dokładniej skontrolować podatnika?

Co powinni zrobić przedsiębiorcy podlegający nowym kontrolom z wykorzystaniem JPK? Jak mają się przygotować na te kontrole? Jak wdrożyć JPK?

Na wdrożenie JPK do systemów firmowych zostało bardzo niewiele czasu, dlatego przygotowania należy bezwzględnie rozpocząć jak najszybciej. Firmy korzystające z jednolitych systemów dużych i znanych producentów są w najkorzystniejszej sytuacji – wystarczy, że upewnią się u swojego dostawcy, czy ich oprogramowanie będzie na czas uaktualnione o JPK.

W przypadku, gdy przedsiębiorstwo korzysta z programów pochodzących od różnych producentów, bądź ma zaimplementowane niestandardowe rozwiązania, powinno już teraz dokonać audytu posiadanych systemów finansowo-księgowych, magazynowych i sprzedażowych pod kątem zgodności z poszczególnymi strukturami raportowymi JPK.

Następnym krokiem jest przyporządkowanie poszczególnych struktur do konkretnych elementów firmowych systemów IT. W kolejnym etapie – i to już dotyczy każdej firmy, niezależnie od tego, z którym producentem jest związana – należy dokonać aktualizacji oprogramowania do wersji umożliwiających generowanie danych przy pomocy JPK. Później trzeba jeszcze wszystko dokładne sprawdzić po kątem spójności i zgodności wygenerowanych danych z wymaganymi strukturami.

Na koniec należy zadbać o odpowiednie przeszkolenie personelu, obsługującego systemy, tak by odpowiednie osoby były w stanie obsługiwać programy i wygenerować odpowiednie dane na żądanie kontrolerów.

Czy łatwo jest dostosować systemy informatyczne do raportowania według JPK? Z jakimi kosztami po stronie przedsiębiorcy jest to związane?

W przypadku niektórych programów finansowo-księgowych, wystarczy w odpowiednim momencie dokonać aktualizacji systemu. Natomiast firmy, które nie posiadają odpowiednich programów, a będą zmuszone do zakupu oprogramowania zdolnego do generowania danych w formie JPK, muszą liczyć się z kosztami (zakupu, licencji, wdrożenia) sięgającymi nawet 10 tys. zł.

Ministerstwo Finansów dopiero w marcu podało ostateczną postać struktur raportowych. Co to oznacza dla przedsiębiorców? Czy wystarczy czasu, żeby wprowadzić odpowiednie zmiany do systemów finansowo-księgowych firm?

Przedsiębiorcy muszą mieć świadomość, że przeciętny projekt informatyczny trwa średnio 6 miesięcy, licząc od pomysłu, przez analizę potrzeb, przygotowanie projektu, programowanie, testy gotowego rozwiązania, skończywszy na wdrożeniu do normalnej pracy.

Ministerstwo Finansów przedstawiło ostateczną formę JPK w marcu, więc dostawcy systemów mają jedynie 4 miesiące na dostosowanie swoich produktów. Może to oznaczać, że niektórzy, szczególnie mniejsi dostawcy mogą mieć problemy z terminowym wdrożeniem struktur JPK do systemów IT. My do wdrożenia JPK przygotowujemy się od wielu miesięcy - na bieżąco śledzimy wymagania resortu finansów, uczestniczymy w konsultacjach z ministerstwem. Ponadto mamy doświadczenie w implementacji plików kontrolnych na rynku francuskim i portugalskim. Mogę zatem zapewnić, że nasze programy dedykowane firmom objętym obowiązkiem e-kontroli od 1 lipca, będą spełniały wymagania związane z JPK na tyle wcześnie, aby możliwe było ich wdrożenie w przedsiębiorstwie.

Istotną informacją jest fakt, że resort finansów przewiduje możliwość żądania dostarczenia danych dotyczących faktur z niezamkniętych i nierozliczonych jeszcze okresów. Wystarczy, że zaistnieje obowiązek wystawienia faktury. To oznacza, że JPK powinno być zaimplementowane do programów finansowo-księgowych i handlowych funkcjonujących w firmach dużo wcześniej niż 1 lipca, ponieważ kontroler może zażądać danych już w lipcu za faktury z tego miesiąca.

Struktury JPK na stronie Ministerstwa Finansów

Ministerstwo zapowiedziało również, że w przyszłości zostaną opracowane dwie nowe, nie przewidziane wcześniej struktury raportowe. Jedna z nich dotyczy zaimplementowania JPK do kontroli paragonów fiskalnych, a druga - podatku akcyzowego. Można zatem przypuszczać, że krąg podmiotów objętych obowiązkiem raportowania w formacie JPK znacząco poszerzy się. Niewykluczone więc, że w przypadku, gdy nowe struktury JPK zostaną wdrożone przed 2018 rokiem, małe i średnie firmy dużo wcześniej będą zmuszone do dostosowania swoich systemów do wymagań kontroli elektronicznych. Miejmy nadzieję, że w przyszłości ministerstwo wcześniej będzie przekazywać niezbędne informacje, aby wszyscy podatnicy mieli wystarczająco dużo czasu na przygotowanie się do zmian.

Czy za niewdrożenie Jednolitego Pliku Kontrolnego (JPK) w firmie przedsiębiorca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karno-skarbowej?

Fiskus nie będzie kontrolował, które firmy, mimo obowiązku, nie wdrożyły JPK. Natomiast te podmioty, które nie będą mieć możliwości wygenerowania danych w formacie JPK, a zostały wezwane do e-kontroli muszą liczyć się z dotkliwymi sankcjami karno-skarbowymi. Wciąż jednak czekamy na odpowiednie przepisy szczegółowe ze strony resortu fiskusa.

Czy JPK spowoduje większą liczbę kontroli ze strony fiskusa?

Elektroniczne kontrole z perspektywy organów kontrolujących będą znacznie łatwiejsze do przeprowadzenia, dużo szybsze i tańsze. Ten element, w połączeniu z oczekiwaniami odnośnie wzrostu wykrywalności nieprawidłowości podatkowych, daje prawo sądzić, że przedsiębiorcy powinni liczyć się ze wzmożoną aktywnością kontrolną w drugiej połowie roku. Przedstawiciele Ministerstwa Finansów zapowiedzieli nawet zwiększenie liczby inspektorów skarbowych z 5 do 60 tys.

Czy JPK w jakikolwiek sposób ułatwi życie przedsiębiorcom?

Kontrola podatkowa przeprowadzona w sposób elektroniczny będzie z pewnością mniej uciążliwa z punktu widzenia codziennej pracy operacyjnej przedsiębiorstwa. Ingerencja kontrolerów w życie firmy będzie znacznie mniejsza, niż w przypadku tradycyjnych kontroli lub wręcz ograniczona do zera w przypadku pozytywnego wyniku audytu. To argument dla mniejszych przedsiębiorców, którzy mimo początkowego wyłączenia z obowiązku raportowania przy pomocy struktur JPK, będą chcieli zapewnić sobie wyższy poziom bezpieczeństwa prawno-podatkowego przy pomocy systemów spełniających wymagania JPK. 

Wdrożenie JPK będzie miało pozytywny wpływ na działania przedsiębiorstw. Struktury JPK mają umożliwiać przeprowadzanie wewnętrznych audytów umożliwiających wykrycie ewentualnych nieprawidłowości w prowadzeniu ksiąg podatkowych. Zapewni to podatnikowi stałe monitorowanie sytuacji ekonomicznej oraz lepsze kontrolowanie prac zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych sił księgowych. W domyśle – ma uniemożliwić prowadzenie nieodpowiedzialnej księgowości.

Czy podobne rozwiązania (kontrole podatkowe) funkcjonują już w innych krajach?

Polska jest jednym z kilku pierwszych krajów w Europie, wprowadzającym struktury JPK. Przed nami dokonano tego już we Francji, Luksemburgu, Portugalii i Austrii. W niektórych z nich (np. w Portugalii) dodatkowym elementem uszczelniającym system podatkowy, było też wprowadzenie centralnego rejestru faktur. Podobnego rozwiązania spodziewamy się także w Polsce, ponieważ to jeszcze bardziej poprawi ściągalność podatków. Warto też dodać, że JPK jest formatem międzynarodowym, opracowanym w ramach OECD, który każdy kraj dostosowuje do swoich systemów prawno-podatkowych.

Dziękuję uprzejmie za rozmowę.

Sprawozdania finansowe również w pliku JPK - od października 2018 r.