Obowiązek informacji
Zasadą jest, że organ podatkowy zawiadamia kontrolowanego o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Jest ona wszczyna nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli.
Jeżeli kontrola rozpoczyna się wcześniej niż 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, to kontrolowany powinien wyrazić zgodę na jej przeprowadzenie. Natomiast w sytuacji, gdy kontrola nie zostanie wszczęta w ciągu 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, jej wszczęcie wymaga ponownego zawiadomienia.
Takie rozwiązania wynikają z art. 282 b) ustawy z dnia 29 sierpnia 1998 roku Ordynacja podatkowa (Dz.U.05.8.60 ze zmianami), zwanej dalej ordynacją.
Anna Kierzkowska w artykule ‘Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej’ (Biul.Skarb.2009.5.4) wskazuje, że Zakres podmiotowy przepisu art. 282b o.p. jest szerszy niż art. 79 u.s.d.g., dotyczy bowiem nie tylko przedsiębiorców, ale obejmuje swoim zakresem wszystkie podmioty, które na mocy art. 281 § 1 o.p. mogą podlegać kontroli podatkowej, niezależnie od tego czy prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, czy też nie.
Zobacz także: KONTROLA PODATKOWA - nie daj się zaskoczyć i znaj swoje prawa
Obowiązek zawiadamiania kontrolowanego mają także organy kontroli skarbowej.
Zgodnie z art. 13 ust. 5 ustawy o kontroli skarbowej z dnia 28 września 1991r. (t.j. z 2004 r. Dz.U. Nr 8, poz. 65 ze zm.), jeżeli kontrola skarbowa została podjęta w toku toczącego się już postępowania kontrolnego (prowadzonego przez organy kontroli skarbowej) odstępuje się od zawiadomienia o zamiarze jej wszczęcia.
Wynika to z faktu, że organy kontroli skarbowej podejmując postępowanie kontrolne mają obowiązek zawiadomienia o zamiarze wszczęcia tego postępowania (art. 13 ust. 1a ustawy o kontroli skarbowej).
W powyższej sytuacji zastosowanie znajduje art. 14c ust. 1 ww. ustawy, który nie dopuszcza w czasie trwania postępowania kontrolnego korygowania deklaracji podatkowych w zakresie objętym tym postępowaniem
Do wszczęcia postępowania kontrolnego (przez organy kontroli skarbowej) w zakresie rzetelności deklarowanych podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczenia i opłacania podatków, stosuje się odpowiednio art. 282b i 282c ordynacji. Tak wynika z art. 13 ust. 1a ustawy o kontroli skarbowej.
Wyjątki od obowiązku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli
Katalog przypadków wymienionych w art. 282 c) ordynacji, będących wyjątkami od obowiązku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli, ma charakter zamknięty. Powoduje to, że wszczęcie kontroli bez wcześniejszego zawiadomienia w innych, niewymienionych w tym artykule przypadkach, stanowi poważne naruszenie prawa.
Zobacz również: Ile może trwać kontrola podatkowa
Nie zawiadamia się o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, jeżeli:
1. kontrola:
a) dotyczy zasadności zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług,
b) ma być wszczęta na żądanie organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe,
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 marca 2010 roku (III SA/Wa 1494/09) stwierdził, że art. 282c § 1 pkt 1 lit. b) o.p. nie jest regulacją dotyczącą przesłanek do wszczęcia kontroli podatkowej, lecz dotyczącą przesłanek, których zaistnienie powoduje, iż organ kontroli nie ma obowiązku zawiadomienia kontrolowanego o zamiarze jej wszczęcia. Art. 282c § 1 pkt 1 lit. b) o.p. nie jest skierowany do organów ścigania, lecz do organów wszczynających kontrolę podatkową.
Jeżeli w czasie, w którym dyrektor UKS wszczął kontrolę podatkową istniał stan polegający na tym, iż organ ten dysponował żądaniem organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, to tym samym istniała także podstawa do zastosowania art. 282c § 1 pkt 1 lit. b) o.p., niezależnie od tego, kiedy żądanie takie zostało sporządzone.
c) dotyczy opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych,
d) dotyczy niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej,
e) ma być podjęta w oparciu o informacje uzyskane na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu,
f) zostaje wszczęta w trybie, o którym mowa w art. 284a § 1 ordynacji (czyli gdy czynności kontrolne są niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia),
g) ma charakter doraźny dotyczący ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy rejestrującej, użytkowania kasy rejestrującej lub sporządzania spisu z natury.
Zobacz także: Wszczęcie kontroli podatkowej
2. organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że kontrolowany:
a) został prawomocnie skazany w Rzeczypospolitej Polskiej za popełnienie przestępstwa skarbowego, przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, przestępstwa z ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z późn. zm.) lub wykroczenia polegającego na utrudnianiu kontroli; w przypadku osoby prawnej ten warunek odnosi się do każdego członka zarządu lub osoby zarządzającej, a w przypadku spółek niemających osobowości prawnej - do każdego wspólnika,
b) jest zobowiązanym w postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
c) nie ma miejsca zamieszkania lub adresu siedziby albo doręczanie pism na podane adresy było bezskuteczne lub utrudnione.
Organy, które wszczęły kontrolę bez uprzedniego zawiadomienia, mają obowiązek poinformowania kontrolowanego o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli.
Jeśli chodzi o termin przekazania informacji o przyczynie braku zawiadomienia, to należy przyjąć, że powinno to nastąpić niezwłocznie po wszczęciu kontroli.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 20 października 2011 roku (I SA/Po 564/11) wskazał, że Niemniej należy przyjąć zgodnie z zasadą pisemności, że informacja ta winna być dokonana na piśmie. Zasada zaufania do organów państwa wymagałaby natomiast, aby organ, oprócz powołania podstawy prawnej uzasadniającej odstąpienie od zawiadomienia o zamiarze wszczęcia postępowania kontrolnego, wskazał również na podstawie jakich informacji zostało postępowanie podjęte i od jakiego organu te informacje pochodzą, czego w niniejszej sprawie nie uczyniono.