Praktyka pokazuje, iż przedsiębiorcy często proszeni są o przedłożenie odpowiednich zaświadczeń dowodzących tego, iż terminowo odprowadzają podatki i składki na ubezpieczenia społeczne. Ma to na celu dowiedzenie, iż w sposób rzetelny prowadzą działalność gospodarczą, zarówno kontrahentom, jaki i instytucjom finansowym, które udzielając kredytu wymagają przedłożenia stosownych zaświadczeń o terminowym rozliczaniu się ze zobowiązań publicznoprawnych.
Organami ustawowo umocowanymi do wydawania zaświadczeń odnoszących się do spraw związanych z uiszczaniem należności podatkowych są urzędy skarbowe. W przepisach Ordynacji podatkowej (dalej: OP) można znaleźć jednoznaczne normy nakazujące urzędom jak najszybsze wydawanie zaświadczeń. Zgodnie z art. 306a §5 OP termin wydania zaświadczenia nie może przekroczyć 7 dni.
Urzędy skarbowe będą informować biura informacji gospodarczych o zaległościach podatkowych
Ponadto przepisy stanowią (art. 306a §2 pkt 2 OP), iż każdy kto wskaże, że posiada interes prawny w tym, by urząd skarbowy potwierdził istnienie określonych faktów bądź określonego stanu prawnego może skutecznie domagać się wydania zaświadczenia. Przepis ten ma w założeniu gwarantować, iż zaświadczenie otrzyma każda osoba, której jest ono potrzebne, przy czym potrzeba winna wynikać z konieczności uzyskania przez niego takiego zaświadczenia dla możliwości dokonywania skutecznych czynności prawnych, bądź zapewnienia ochrony jego praw.
Zawężająca interpretacji przepisów przez urzędy skarbowe
Podatnicy podnoszą, iż niektóre urzędy skarbowe interpretują przepisy OP zawężająco i odmawiają wydawania zaświadczeń nawet tym podatnikom, dla których posiadanie takiego dokumentu urzędowego jest niezbędne. Organy administracji podatkowej stwierdzają bowiem, iż przedmiotowe zaświadczenie może być wydane tylko i wyłącznie osobom, które w figurują w KRS-ie, jako osoby uprawnione do reprezentowania spółki. Urzędy skarbowe argumentują swoje stanowisko tym, iż wspólnik, który nie jest uprawniony do reprezentowania spółki nie ma żadnego interesu w tym, aby uzyskać urzędowe potwierdzenie informacji o braku zaległości podatkowych spółki.
Polecamy produkt: Samochód w firmie 2015 - multipakiet
Organy podatkowe uznają, iż wspólnika spółki [a więc osobę, która - w świetle definicji ustawowej zamieszczonej w art. 3 Kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH )- powinna dążyć do osiągnięcia celów spółki)] nie powinno interesować to, czy spółka wypełnia swoje zobowiązania publicznoprawne, a tym samym, czy jej działanie jest wiarygodne i zgodne z przepisami obowiązującego prawa.
Interpelacja poselska
W związku z zaistniałą naganną praktyką skierowano do Ministerstwa Finansów ( dalej: MF) interpelację poselską (nr 31666). W interpelacji wskazano, iż przyjmowana przez urzędy skarbowe wykładnia przepisów OP dotyczących wydawania zaświadczeń, zgodnie z którą wyłącznie osoba uprawniona do reprezentowania spółki posiada interes prawny w tym, by uzyskiwać informacje na temat jej zobowiązań publicznoprawnych świadczy o nieuprawnionym i arbitralnym zawężeniu przez urzędy pojęcia „interesu prawnego”. Wyraźnym celem takiej zawężającej wykładni jest ograniczenie kręgu podmiotów, które mogą skutecznie domagać się wydania odpowiednich dokumentów przez urzędy skarbowe.
W interpelacji podkreślono, że im mniej podmiotów może kierować wnioski do organów podatkowych, tym mniejsze jest obciążenie pracą administracji skarbowej. Autor podkreślił, iż dokonując procesu wykładni przepisów prawnych urzędy skarbowe nie powinny kierować się własnym dążeniem do ograniczenia liczby przypisanych im obowiązków, lecz podstawowym celem wykładni powinno być staranne odczytanie woli ustawodawcy. Jeśli z przepisów KSH wynika, iż zadłużenie spółki może mieć wpływ na stan praw i obowiązków jej wspólników, to ewidentnie w interesie wspólników leży uzyskanie urzędowo potwierdzonych informacji w przedmiocie nieuregulowanych zobowiązań spółki. Wydaje się więc oczywiste, iż wspólnicy spółek prawa handlowego mają interes prawny w tym, by domagać się wydania przez urzędy skarbowe zaświadczeń w przedmiocie wysokości nieopłaconych przez spółkę zobowiązań podatkowych bądź niezalegania przez spółkę z płaceniem podatków.
W związku z powyższym skierowano do MF następujące pytania:
- Czy w ocenie Pana Ministra organy administracji podatkowej powinny wydawać wspólnikom spółek prawa handlowego zaświadczenia w przedmiocie zaległości podatkowych spółki?
- Czy może Pan Minister zapewnić, iż urzędy skarbowe będą na żądanie wspólników spółek prawa handlowego wydawać zaświadczenia w przedmiocie zaległości podatkowych spółki?
Stanowisko Ministerstwa Finansów korzystne dla podatników
Na wstępie MF podniósł, iż w interpelacji nie wskazano wprost, jakiego konkretnie rodzaju spółek prawa handlowego dotyczy problem. Jednak ze względu na fakt odwoływania się do instytucji odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki, można przypuszczać, że chodzi tu o podmioty zaliczone do kategorii spółek osobowych, czyli spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową i spółkę komandytowo-akcyjną. Tylko bowiem w przypadku tej kategorii spółek prawa handlowego odpowiedzialność za zaległości podatkowe spółki ponoszą wspólnicy. Zgodnie z art.115 § 1 OP wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki.
Współpraca z organem skarbowym podczas kontroli
Z odpowiedzialnością podatkową wspólnika spółki osobowej za jej zaległości podatkowe, jako podatnika, należy wiązać znaczenie dla wspólnika zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych tej spółki. W tego rodzaju odpowiedzialności wyraża się interes prawny wspólnika w urzędowym potwierdzeniu, w drodze zaświadczenia, wysokości zaległości podatkowych spółki. Podstawę prawną do uzyskania przez wspólnika takiego zaświadczenia stanowi art. 306h § 1 pkt 4 OP, zgodnie z którym organy podatkowe, za zgodą podatnika, wydają zaświadczenie o wysokości zaległości podatkowych podatnika na żądanie wspólnika spółek wymienionych w art. 115 § 1. Z przepisu tego wynika, że na żądanie wspólnika spółki jawnej, partnerskiej oraz komplementariusza spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, organ podatkowy ma obowiązek wydać zaświadczenie o wysokości zaległości podatkowej spółki, za jej zgodą.
Co może zrobić wspólnik, któremu odmówiono wydania zaświadczenia?
Jeżeli organ podatkowy, rozpatrując żądanie wspólnika, wyda postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia, wspólnik niezadowolony z takiego rozstrzygnięcia może poddać ocenie jego prawidłowość w trybie kontroli instancyjnej i sądowej. MF wyjaśniło, że na postanowienie naczelnika urzędu skarbowego służy zażalenie do właściwego dyrektora izby skarbowej. Z kolei postanowienie organu odwoławczego może być zaskarżone do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego służy następnie skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zupełnie inaczej przedstawia się kwestia odpowiedzialności podatkowej osób trzecich za zaległości spółek kapitałowych. Osobami odpowiadającymi za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej są bowiem, zgodnie z art. 116 § 1P, członkowie zarządu. W tego typu spółkach zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę (art. 201 § 1 i art. 368 § 1 ustawy KSH). Wspólnicy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i akcjonariusze spółek akcyjnych nie ponoszą odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki i nie mają legitymacji prawnej do uzyskania zaświadczenia o wysokości jej zaległości. Przez sam fakt bycia wspólnikiem czy akcjonariuszem spółki kapitałowej nie nabywa się uprawnień do dostępu do danych spółki zawartych w dokumentacji rachunkowej organu podatkowego, które na podstawie art. 293 § 2 pkt 4 OP objęte są tajemnicą skarbową. Wydanie przez organ podatkowy zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowej spółki kapitałowej na żądanie jej wspólnika czy akcjonariusza stanowiłoby naruszenie tajemnicy skarbowej. Ujawnienie informacji objętych tajemnicą skarbową jest czynem spenalizowanym w art. 306 OP.
Dodatkowo wskazano, że na podstawie art. 212 i art. 428 KSH wspólnikowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością służy prawo kontroli w stosunku do spółki, a akcjonariuszowi - prawo do informacji dotyczących spółki akcyjnej. W tym celu wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub wspólnik z upoważnioną przez siebie osobą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu. Wspólnik, któremu odmówiono wyjaśnień lub wglądu do dokumentów bądź ksiąg spółki, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia do wglądu dokumentów bądź ksiąg spółki (art. 212 § 1 i 4 KSH). W przypadku spółki akcyjnej akcjonariusz może, na podstawie art. 428 § 1 KSH, żądać podczas obrad walnego zgromadzenia udzielenia przez zarząd spółki informacji dotyczących spółki, jeżeli jest to uzasadnione dla oceny sprawy objętej porządkiem obrad. Niezależnie od prawa żądania informacji podczas walnego zgromadzenia, akcjonariusze mogą wnosić o udzielenie informacji dotyczących spółki także poza walnym zgromadzeniem, stosownie do postanowień art. 428 § 6 KSH. Akcjonariusz, któremu odmówiono ujawnienia żądanej informacji podczas obrad walnego zgromadzenia i który zgłosił sprzeciw do protokołu, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia informacji (art. 429 § 1 KSH). Z powyższego wynika, że wspólnicy i akcjonariusze mają możliwość uzyskania informacji o zaległościach podatkowych spółki w trybie przepisów KSH.
Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata
Ponadto, stosownie do art. 41 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej: KRS) w dziale 4 rejestru przedsiębiorców zamieszczane są m. in. dane dotyczące objętych egzekucją zaległości podatkowych, jeżeli dochodzona należność nie została uiszczona w terminie 60 dni od daty wszczęcia egzekucji, a ponadto data wszczęcia egzekucji tych należności oraz wysokość pozostałych do wyegzekwowania kwot, a także data i sposób zakończenia egzekucji. Obowiązek złożenia wniosku o wpisanie do rejestru informacji w tym zakresie został nałożony na organy egzekucyjne na podstawie art. 55a ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2014 r. poz. 1619, z późn. zm.). Rejestr jest jawny i każdy ma prawo dostępu do danych w nim zawartych (art. 8 ustawy o KRS).
MF zapowiedziało, że powyższe wyjaśnienia skieruje do podległych jednostek. Zapewniło ponadto, że urzędy skarbowe będą wydawały zaświadczenia w przedmiocie zaległości podatkowych w każdym przypadku, w którym wnioskodawca będzie posiadał prawne umocowanie do żądania informacji zawartych w zaświadczeniu.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM