Masz wirtualne biuro? Możesz nie dostać NIP
Jak informuje Minister Finansów, w latach 2011-2013 naczelnicy urzędów skarbowych wydali łącznie 371 decyzji o odmowie nadania Numeru Identyfikacji Podatkowej (NIP) w oparciu o fakt zadeklarowania przez podmiot adresu siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności w biurze wirtualnym. Organy pierwszej instancji formułowały tę przesłankę jako główną, decydującą o wydaniu decyzji odmownej, bądź jako jedną z wielu dyskwalifikujących podmiot w świetle przewidzianej prawem procedury.
Pojawia się zatem pytanie, czy odmowa wydania takiej decyzji przez fakt korzystania z alternatywy, jaką jest siedziba definiowana w niekonwencjonalny sposób, jest zgodna z prawem. Wydaje się być ono tym bardziej zasadne, gdyż orzecznictwo sądów administracyjnych określa wprost, iż podanie w zgłoszeniu rejestracyjnym biura wspólnego dla kilku podmiotów nie może mieć wpływu na kwestie nadania NIP (przykładowo: wyrok WSA w Gdańsku, sygn. akt I SA/GD 1401/13, wyrok WSA w Łodzi, sygn. akt I SA/Łd 436/13).
Powody wydania decyzji odmownej w zakresie nadania NIP
Ustawa z dnia 13 października 1995 roku o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (ustawa o NIP), w art. 8c ust. 1 wymienia wszystkie przesłanki, których zaistnienie powoduje konieczność wydania decyzji odmownej naczelnika urzędu skarbowego w przedmiocie nadania NIP. Są to następujące przypadki:
1) brak możliwości potwierdzenia tożsamości lub istnienia podmiotu;
2) stwierdzenie, że dokonane zgłoszenie identyfikacyjne nie spełnia wymogów określonych dla tego zgłoszenia;
3) gdy podmiotowi został nadany NIP;
4) wystąpienie o nadanie NIP przez podatnika będącego osobą fizyczną objętą rejestrem PESEL, nieprowadzącego działalności gospodarczej lub niebędącego zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.
Postępowanie wyjaśniające
Nadanie NIP bądź wydanie decyzji odmownej w tym przedmiocie, może być poprzedzone postępowaniem wyjaśniającym. W jego toku organ podatkowy powinien brać pod uwagę wszystkie okoliczności, w tym powinien ocenić, czy adres siedziby wskazany przez podmiot istnieje i czy jest on zgodny z odpowiednim rejestrem. Dodatkowo organ podatkowy może weryfikować, czy w przypadku wskazania przez podmiot wyłącznie adresu siedziby i braku podania jakiegokolwiek innego adresu miejsca prowadzenia działalności w miejscu siedziby przebywa organ zarządzający lub czy są podejmowane istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządu podmiotem, lub czy są wykonywane centralne zadania administracyjne.
Procedura ta może okazać się niezbędna w celu ochrony interesów finansowych nie tylko Polski, ale także Unii Europejskiej.
Ubezpieczenie OC dla nieokreślonego kręgu osób - skutki w PIT
Dywidenda rzeczowa bez CIT dla spółki wypłacającej
Według Ministra Finansów, przykładem wyraźnie wskazującym na konieczność prowadzenia przez administrację podatkową odpowiedniej weryfikacji danych przed dokonaniem rejestracji podmiotu jest rozporządzenie Rady (UE) nr 904/2010 z dnia 7 października 2010 r. w sprawie współpracy administracyjnej oraz zwalczania oszustw w dziedzinie podatku od wartości dodanej.
W art. 22 ww. rozporządzenia wskazano: „W celu zapewnienia administracjom podatkowym rozsądnego poziomu pewności w odniesieniu do jakości i wiarygodności informacji dostępnych za pośrednictwem elektronicznego systemu, o którym mowa w art. 17, państwa członkowskie przyjmują niezbędne środki w celu zapewnienia, aby dane przekazywane przez podatników i osoby prawne nie będące podatnikami na potrzeby identyfikacji do celów VAT, zgodnie z art. 214 dyrektywy 2006/112/WE, były, w ich ocenie, kompletne i dokładne. Państwa członkowskie wdrażają procedury weryfikacji tych danych stosownie do wyników przeprowadzonej przez nie oceny ryzyka. Weryfikacji dokonuje się co do zasady przed identyfikacją do celów VAT lub – w przypadku gdy przed taką identyfikacją zostały przeprowadzone jedynie wstępne weryfikacje – nie później niż sześć miesięcy od takiej identyfikacji”.
Biuro wirtualne a siedziba firmy
W prawie odnajdziemy szereg definicji, które ułatwiają rozumienie i interpretację konstrukcji tzw. biur wirtualnych. Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, w art. 10 ust. 1 określa, że „miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika” jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu przedsiębiorstwa.
W prawie krajowym, jeśli ustawa wyraźnie nie stanowi inaczej, należy odwoływać się do definicji „siedziby” zaczerpniętej z Kodeksu cywilnego, który w art. 41 statuuje, iż siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający. Na gruncie Ordynacji podatkowej takie rozumienie siedziby ma odpowiednie zastosowanie także do jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej.
Przedsiębiorca ma wybór
Każdy przedsiębiorca posiada zupełną dowolność wyboru miejsca, w którym zamierza prowadzić działalność gospodarczą. Nic nie stoi na przeszkodzie by skorzystał z usługi biura wirtualnego, zwłaszcza gdy specyfika i charakter działalności uzasadniają ten właśnie wybór. Ta swoboda, w sposób oczywisty, ograniczona jest jedynie sferą praw i wolności innych obywateli i jednostek organizacyjnych – przypisane im prawa własności, prawa majątkowe, jak również przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym.
Obiektywizm postępowań wyjaśniających
Weryfikacja wniosków o nadanie NIP każdorazowo oparta jest o te same kryteria determinujące prowadzone przez organy podatkowe postępowania wyjaśniające. Gwarantuje to zasada równości wobec prawa, która nie przewiduje dyskryminacji jednych podmiotów, a faworyzowanie innych, w oparciu o jakiekolwiek właściwości. W praktyce każda wydana decyzja odmowna uzasadniona jest odpowiednio o konkretne okoliczności i stan faktyczny danej sprawy, sytuację określonego podmiotu składającego wniosek o nadanie NIP.
Zasadność postępowań wyjaśniających
Resort Finansów twierdzi, że czynności sprawdzające, wyjaśniające i kontrolne inicjowane przez organy podatkowe w toku postępowań wyjaśniających w zakresie nadania numeru NIP podmiotom wskazującym adres biura wirtualnego nie są skorelowane z brakiem tolerancji dla nowoczesnych rozwiązań, do których należy właśnie konstrukcja biur wirtualnych. Co do zasady przedsiębrane czynności mają na celu ochronę interesów finansowych państwa i jego obywateli.
Jednak zdaniem Ministra Finansów praktyka pokazuje, że za rejestracją wirtualnej siedziby często stoi ukryty rzeczywisty cel działalności, czyli popełniane oszustw podatkowych. Łańcuchy i karuzele podatkowe, znikający podatnicy, prowadzące do wyłudzania zwrotów bądź niezgłaszania do opodatkowania przedmiotu i podstawy opodatkowania wewnątrzwspólnotowych nabyć przez któryś z podmiotów z łańcucha generują ogromne straty Skarbu Państwa na szeroką skalę. Tym uzasadnia Minister Finansów ostrożność naczelników urzędów skarbowych w nadawaniu NIP podmiotom podającym w zgłoszeniu rejestracyjnym adres biura wspólnego dla kilku podmiotów. Zwłaszcza jeżeli firma deklaruje działalność w jednej z dziedzin "podatnych" na oszustwa podatkowe (np. obrót granulatem złota, obrót prętami i wyrobami stalowymi, obrót paliwami płynnymi, roboty budowlane, obrót telefonami komórkowymi i innym drobnym sprzętem elektronicznym).
Nie zmienia to jednak faktu, iż kryteria oceny poszczególnych wnioskodawców są nie do końca klarowne. Zwłaszcza w oparciu o statystki przywołane na początku tekstu, z których jasno wynikał niepokojący wniosek, iż w przynajmniej części przypadków zakończonych wydaniem decyzji odmownej, jedynym przytoczonym argumentem był fakt skorzystania z usługi biura wirtualnego. Należy przez to rozumieć, iż organ nie odnalazł faktów usprawiedliwiających założenie o podstępnym działaniu wnioskodawcy, lecz prewencyjnie zdecydował się nie nadać podmiotowi NIP.
Wydaje się, że kompetencje naczelników urzędów skarbowych nie sięgają w tej procedurze na tyle daleko. Zbyt daleko idąca postawa zapobiegawcza (prewencyjne odmowy nadania NIP) może hamować rozwój przedsiębiorczości, zamykając drzwi potencjalnym przedsiębiorcom, którzy swą działalnością mogliby przynieść korzyść także budżetowi państwa. Należy się spodziewać, iż z czasem usługa biur wirtualnych będzie coraz powszechniejsza, dlatego zwlekanie z należytym uregulowaniem tej kwestii może stanowić duży problem.
Źródło: Odpowiedź Ministra Finansów z 28 marca 2014 r. na interpelację poeselską nr 24698 w sprawie przypadków odmawiania przez organy podatkowe nadania NIP podmiotom rejestrującym działalność pod adresem tzw. biur wirtualnych.
Magdalena Miecznik