Może to mieć miejsce chociażby wtedy, gdy przeciwko świadkowi toczy się inne postępowanie karne i uzasadniona by była odmowa odpowiedzi na niektóre pytania, ponieważ jej udzielenie mogłoby narazić świadka na odpowiedzialność karną (art. 183 par. 1 KPK). Zdarzają się również sytuacje, w których przedmiotem toczącego się postępowania, a tym samym i czynności przesłuchania, są informacje objęte tajemnicą zawodową, czy dotyczące tajemnicy przedsiębiorstwa. Świadek może odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się obowiązek zachowania tajemnicy, bez uprzedniego zwolnienia go przez sąd lub prokuratora z tego obowiązku (art. 180 KPK).
Naturalnie można by zaprezentować więcej sytuacji, które istnienie wspomnianego interesu świadka uzasadnią, ponieważ pojęcie tego interesu można rozumieć dość szeroko. Liczy się zawsze konkretny stan faktyczny. Każdy przypadek należy traktować indywidualnie – i to na osobie świadka, a raczej zgłaszającego się do sprawy pełnomocnika świadka, spoczywać będzie wykazanie, że w konkretnej sytuacji ochrona interesów wymaga udziału w czynności przesłuchania pełnomocnika.
W przypadku odmowy dopuszczenia pełnomocnika świadka do przesłuchania istnieje możliwość zaskarżenia zarządzenia o odmowie, ale tylko wtedy, gdy zostanie ono wydane przez prokuratora. Jeżeli wyda je sąd, to nie będzie możliwości wniesienia zażalenia.
Skutki ustanowienia pełnomocnika przez świadka
W postępowaniu karnym świadek może udzielić pełnomocnictwa adwokatowi lub radcy prawnemu na piśmie albo ustnie do protokołu. Udzielenie takiego pełnomocnictwa, w przeciwieństwie do innych procedur, nie wiąże się z obowiązkiem uiszczenia opłaty skarbowej.
Rolą pełnomocnika powinno być przede wszystkim czuwanie nad zgodnością przesłuchania z obowiązującą procedurą oraz dbałość o to, by pytania stawiane świadkowi zmierzały do ustalenia tzw. prawdy obiektywnej. Pełnomocnik powinien zatem m.in. żądać od przesłuchującego precyzowania pytań niejasnych, składać zastrzeżenia do protokołu z uwagami oraz we własnym zakresie zadawać pytania świadkowi.
Wzmocnienie pozycji świadka
Świadek w postępowaniu karnym czy karnym skarbowym ma prawo ustanowić pełnomocnika – takiego, jakiego może mieć strona każdego postępowania, i na takich samych zasadach. Jest to bardzo istotne wzmocnienie pozycji świadka, który podczas czynności procesowych, często przygnieciony lawiną pytań przesłuchującego, gubi się i przeinacza fakty, co jedynie zniekształca obraz ustalonego stanu faktycznego. Do podstaw dobrej strategii procesowej należy zatem wnioskowanie o ustalenie dla świadka pełnomocnika procesowego, którego wsparcie może okazać się bezcenne.
Autor: Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców.