rada
Praktyka, którą zaproponowała Państwu firma wynajmująca budynek, jest niedopuszczalna. Samo zawiadomienie o fakcie wystawienia faktury, która czeka na odbiór, nie uprawnia podatnika do odliczenia VAT naliczonego z tej faktury. Podatnik ma prawo do odliczenia VAT z oryginału faktury, jej duplikatu bądź ewentualnie korekty faktury. Powinni Państwo zażądać od wystawcy faktury przesłania jej pocztą.
uzasadnienie
Z treści pytania wynika, że wynajmujący wystawił Państwu jako najemcy fakturę VAT za najem budynku, ale nie przesłał jej do Państwa. Pozostawił ją w siedzibie swojej firmy, a Was zawiadomił jedynie o możliwości jej osobistego odbioru.
W omawianym przypadku należy rozpatrzyć dwie kwestie, a mianowicie przysługujące prawo do odliczenia z faktury VAT oraz obowiązek wystawienia faktury VAT.
Obowiązek wystawiania faktury VAT
Zobowiązani do wystawiania faktury VAT są podatnicy VAT. Faktura VAT dokumentuje czynności podlegające opodatkowaniu tym podatkiem, dlatego podatnicy wykonujący tego rodzaju czynności są zobowiązani wystawić fakturę. Nie mają obowiązku wystawiania faktur osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednak na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.
Zasadą jest zatem wystawianie faktur VAT dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej jedynie w przypadku, gdy tego zażądają.
WAŻNE!
Podatnicy VAT wykonujący czynności opodatkowane tym podatkiem nie mają obowiązku wystawiania faktur osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Jednak na żądanie tych osób podatnicy są obowiązani do wystawienia faktury.
Ponadto w art. 106 ust. 8 ustawodawca zawarł delegację dla Ministra Finansów do określenia zasad wystawiania i przechowywania faktur. Delegację tę regulują przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Zgodnie z dyspozycją zawartą w § 19 ust. 1 powołanego rozporządzenia faktury i faktury korygujące są wystawiane co najmniej w dwóch egzemplarzach. Oryginał otrzymuje nabywca, a kopię zatrzymuje sprzedawca. Oryginał faktury i faktury korygującej powinien zawierać wyraz „ORYGINAŁ”. Kopia faktury i faktury korygującej - wyraz „KOPIA”.
WAŻNE!
Faktury powinny być wystawiane w formie materialnej, w liczbie co najmniej dwóch egzemplarzy - dwie sztuki tego samego dokumentu. Oryginał faktury i faktury korygującej powinien zawierać wyraz „ORYGINAŁ”, a kopia faktury i faktury korygującej - wyraz „KOPIA”. Oryginał otrzymuje nabywca.
Ani ustawa o VAT, ani przepisy wykonawcze nie regulują sposobu dostarczenia faktur do nabywcy towarów czy usług. Zatem sposób przekazania faktur nabywcy może być dowolny. Niemniej jednak z powołanego przepisu § 19 ust. 1 rozporządzenia jednoznacznie wynika, że nabywca otrzymuje oryginał faktury. Otrzymanie faktury związane jest niewątpliwie z jej doręczeniem. Doręczenie może się odbyć za pośrednictwem poczty, firm przewozowych (kurierskich) bądź osobiście.
Zatem samego powiadomienia najemców, że oryginały faktur będą do odbioru w siedzibie spółki, nie można potraktować jak ich doręczenia. Fizycznie bowiem faktury te nie znajdują się w posiadaniu podatnika. Z treści pytania nie wynika też, czy proponowany sposób odbioru faktur w siedzibie spółki jest akceptowany przez najemców.
WAŻNE!
Nie można uznać, że samo powiadomienie przez spółkę najemcy, iż oryginał faktury będzie do odbioru w siedzibie spółki, jest równoznaczne z otrzymaniem tej faktury przez najemcę.
Takie zachowanie spółki (wynajmującego) jest niezgodne z przepisami określonymi w art. 106 ust. 4 ustawy o VAT oraz w § 19 ust. 1 rozporządzenia w sprawie faktur.
Odliczenie VAT z faktury
Odliczenie VAT przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Ponadto odliczenie przysługuje podatnikowi VAT. Zatem w Państwa przypadku prawo to przysługuje w pełnym zakresie. Usługi architektoniczne należą bowiem do usług opodatkowanych VAT. Wynajmowany budynek jest wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności, zatem związek usługi najmu z czynnościami opodatkowanymi jest niezaprzeczalny. Jednak odliczeniu podlega podatek wykazany na fakturze VAT. Skoro zatem nie otrzymaliście Państwo faktury, nie możecie dokonać odliczenia VAT.
Nawet jeśli wynajmujący udzielił informacji na temat kwot wykazanych na fakturze, odliczenie podatku oraz zaewidencjonowanie faktury tylko na tej podstawie byłoby nierozsądne. Po pierwsze, nie macie Państwo pewności, że dane na fakturze będą się zgadzać z tymi, które podano Wam telefonicznie. Po drugie, w razie ewentualnej kontroli podatkowej kontrolujący zakwestionują odliczenie VAT, ponieważ nie będziecie w stanie okazać faktury dokumentującej najem. Nie będziecie bowiem fizycznie w jej posiadaniu. W tej sytuacji powinniście zwrócić się do wystawcy faktury z prośbą o jej wysłanie pocztą bądź za pośrednictwem firmy kurierskiej. Nie możecie bowiem dokonać odliczenia z faktury, której nie macie wśród zgromadzonej dokumentacji za dany miesiąc.
WAŻNE!
Aby podatnik mógł skorzystać z odliczenia VAT, podatek do odliczenia musi wynikać z faktury VAT oraz musi istnieć związek z czynnościami opodatkowanymi.
Ponadto prawo do odliczenia VAT przysługuje w miesiącu otrzymania faktury. Jeśli podatnik z niego nie skorzysta, może odliczy VAT w dwóch kolejnych miesiącach.
Przykład
Spółka A wynajmuje spółce B budynek. Spółka B prowadzi w nim opodatkowaną VAT działalność produkcyjno-handlową. Wynajmujący, czyli spółka A, otrzymał zapłatę za czynsz 15 czerwca. Taka data jest także wpisana w umowie najmu. 15 czerwca spółka A wystawiła również fakturę. 23 czerwca spółka B otrzymała fakturę. Podatek naliczony wynikający z faktury odliczyła w deklaracji VAT-7 za czerwiec, którą złoży do 27 lipca (25 lipca przypada w dniu wolnym od pracy).
Podsumowując, w celu odliczenia VAT powinni Państwo dysponować fakturą VAT, z której ten podatek będzie wynikał. Prawa do odliczenia nie daje samo zawiadomienie o wystawieniu faktury i podanie danych z niej wynikających.
Stanowisko takie potwierdził także Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 22 kwietnia 2005 r., sygn. akt FSK 1549/04 (publ. LEX nr 154855). Czytamy w nim, że (...) prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przy nabyciu towarów i usług ustawodawca wiąże z otrzymaniem faktury, przez co należy rozumieć fizyczne znalezienie się faktury w dyspozycji podatnika, a nie jedynie uzyskanie od kontrahenta informacji o danych zamieszczonych w fakturze.
• art. 19 ust. 13 pkt 4, art. 86 ust. 1-2, art. 86 ust. 10 pkt 1, art. 86 ust. 13, art. 106 ust. 1, 4 i 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11
• § 19 ust. 1-2 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 212, poz. 1137
Magdalena Miklewska
ekspert w zakresie VAT