rada
W przypadku sprzedaży przez norweskiego pośrednika towarów znajdujących się na terenie Austrii, które następnie są bezpośrednio przewożone do Chin - miejsce opodatkowania tej transakcji znajduje się w państwie rozpoczęcia wysyłki lub transportu (tj. w Austrii). Faktura pro forma nie wywiera jednak żadnych skutków podatkowych, nie jest więc ujmowana ani przez sprzedawcę, ani przez nabywcę w ewidencji VAT lub w deklaracji VAT. Natomiast usługi uszlachetniania towarów świadczone w Chinach mogą zostać zakwalifikowane jako usługi na majątku ruchomym lub jako dostawa towarów. Sposób kwalifikacji świadczenia powinien wynikać z umowy zawartej pomiędzy kontrahentami. Usługi na majątku ruchomym wykonane przez chińskiego kontrahenta nie podlegają opodatkowaniu w Polsce. Szczegóły w uzasadnieniu.
uzasadnienie
Udzielając odpowiedzi na pierwsze pytanie, należy najpierw zbadać, czy przedmiotowa czynność stanowi wewnątrzwspólnotowe nabycie oraz jakie jest miejsce dostawy zakupionych przez Państwa towarów. Odpowiedź na pytanie drugie, dotyczące świadczenia usług na majątku ruchomym, zostanie udzielona w dalszej części uzasadnienia.
Na wstępie warto jednak wyjaśnić pojęcie faktury pro forma. W żadnym akcie prawnym z zakresu podatku od towarów i usług nie uregulowano kwestii związanych z tego rodzaju fakturami. Natomiast w literaturze pojęcie faktury pro forma funkcjonuje jako określenie dokumentu wystawianego przed zawarciem transakcji, przysyłanego przez dostawcę razem z ofertą bądź potwierdzeniem przyjęcia zamówienia do wykonania. Faktury te funkcjonują w obrocie handlowym głównie w celach informacyjnych, bywają również wystawiane jako podstawa do wpłat zaliczek.
WAŻNE!
Faktura pro forma nie wywołuje żadnych skutków podatkowych. Oznacza to, że faktury z oznaczeniem pro forma nie są ujmowane zarówno przez sprzedawcę, jak i przez nabywcę ani w ewidencji VAT, ani w składanej za dany okres deklaracji VAT.
Z powyższego wynika zatem, że można rozliczyć i ująć w księdze handlowej zakup towarów od norweskiego pośrednika dopiero po otrzymaniu „normalnej” faktury VAT wystawionej na podstawie faktury pro forma.
Miejsce świadczenia (opodatkowania) zakupu towarów
W przedmiotowej sytuacji możemy mieć bowiem do czynienia albo z wewnątrzwspólnotowym nabyciem, albo z transakcją opodatkowaną poza terytorium Polski. W każdym z tych przypadków rozliczenie VAT z tego tytułu będzie wyglądało odmiennie.
W celu uznania zakupu towarów od zagranicznego kontrahenta za wewnątrzwspólnotowe nabycie, muszą być spełnione dwa podstawowe warunki:
• w wyniku odpłatnego nabycia dokonano przemieszczenia towarów z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego kraju członkowskiego,
• nabywca i dostawca towarów muszą być podatnikami VAT lub podatku od wartości dodanej.
W opisanej przez Państwa sytuacji pierwszy z wyżej wymienionych warunków nie został spełniony, albowiem nabyte od norweskiego pośrednika towary nie zostały wywiezione z Austrii do innego kraju członkowskiego, np. do Polski. Wobec niespełnienia pierwszego z warunków bez znaczenia jest, czy strony transakcji mają status podatnika, czy też nie, albowiem przedmiotowej czynności i tak nie można uznać za wewnątrzwspólnotową dostawę, gdyż towar nie został przemieszczony pomiędzy dwoma państwami Wspólnot Europejskich.
W przypadku gdy odrzucono już możliwość zakwalifikowania opisywanej transakcji do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, należy ustalić miejsce dokonania przedmiotowej dostawy. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług miejscem dostawy towarów w przypadku towarów wysyłanych lub transportowanych przez dokonującego ich dostawy, nabywcę lub przez osobę trzecią jest miejsce, w którym towary znajdują się w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu do nabywcy. Oznacza to, że zgodnie z zasadą ogólną miejsce dostawy przedmiotowych towarów (a zarazem miejsce opodatkowania) znajduje się w Austrii, ponieważ w momencie rozpoczęcia transportu do Chin (kraju trzeciego, w którym towary te będą następnie przetwarzane) towary te znajdowały się w Austrii. Dokonane w ten sposób nabycie jest opodatkowane na terenie Austrii właściwą dla tego kraju stawką VAT.
W wyniku dokonanej przez norweskiego pośrednika dostawy towary opuszczają terytorium Austrii i są przewożone do Chin, zatem (jak wykazano powyżej) podlegają właściwym regulacjom austriackim w zakresie VAT. Podsumowując, należy stwierdzić, że jeśli dostawcą towarów znajdujących się na terenie Austrii w momencie dostawy jest norweski pośrednik, a towary opuszczają terytorium tego państwa i są przewożone do Chin, to miejsce opodatkowania tej dostawy również znajduje się w państwie rozpoczęcia wysyłki lub transportu. Jeżeli zatem transakcja ta nie podlega polskim uregulowaniom (miejsce jej opodatkowania znajduje się w Austrii), to w momencie otrzymania faktury od kontrahenta należy ją ująć wyłącznie w kosztach.
Usługa świadczona na majątku ruchomym
Druga część pytania dotyczy problemu obliczenia podatku od towarów i usług od usługi uszlachetniania wykonanej w Chinach.
Co do zasady czynności te nie powinny być traktowane jako dostawa towarów. Usługi wykonane przez kontrahenta na powierzonych materiałach, które następnie zostały zwrócone właścicielowi, podatnicy powinni prawidłowo rozpoznawać jako świadczenie usług na majątku ruchomym. Istotny w tym przypadku jest fakt, że podatnik nie jest właścicielem towaru powierzonego ani też wyrobu końcowego.
WAŻNE!
Z umowy zawartej z kontrahentem powinien wynikać zarówno sposób kwalifikacji zleconych usług, jak i sam fakt świadczenia ich na powierzonych towarach.
W przypadku świadczenia usług na ruchomym majątku rzeczowym miejscem świadczenia jest miejsce, gdzie usługi są faktycznie świadczone.
Oznacza to, że miejscem świadczenia i opodatkowania VAT usług na majątku ruchomym jest państwo, w którym prace te są faktycznie wykonywane, tj. Chiny. Wobec tego VAT zobowiązany jest rozliczyć ewentualnie podmiot wykonujący usługi (tj. kontrahent z Chin), jeżeli przepisy dotyczące podatku o podobnym charakterze, obowiązujące w Chinach, nakładają obowiązek ich opodatkowania przez wykonującego usługę. Świadczone przez chińskiego kontrahenta usługi na ruchomym majątku rzeczowym nie podlegają opodatkowaniu w Polsce.
• art. 8 ust. 1 i 3, art. 13, art. 27 ust. 1, art. 27 ust. 2 pkt 3 lit. d), art. 28 ust. 7 i 8, art. 29 ust. 2 pkt 6, art. 42 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2007 r. Nr 192, poz. 1382
Agnieszka Chrobak
ekspert w zakresie VAT