W celu udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie konieczne jest rozstrzygnięcie dwóch kwestii. W pierwszej kolejności kwestii istnienia prawa do odliczenia podatku od towarów i usług naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją jako podatnik VAT czynny służących sprzedaży opodatkowanej, a następnie kwestii możliwości odliczenia podatku naliczonego od zakupów finansowanych w znacznej części otrzymaną dotacją.
Zaimplementowana do polskiej ustawy o VAT zasada neutralności VAT dla podmiotu niebędącego ostatecznym konsumentem daje podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabywanych towarów i usług w zakresie, w jakim zakupy te służą do wykonywania czynności opodatkowanych.
Co do zasady, status podatnika na gruncie ustawy o VAT jest kategorią obiektywną i nie jest zależny od dokonania rejestracji. W związku z tym należy rozumieć, że prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupionych towarów i usług wynika z wykorzystywania tych towarów i usług w działalności opodatkowanej. Natomiast tylko zarejestrowani podatnicy VAT są uprawnieni do skorzystania z tego prawa.
Zaprezentowane stanowisko potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny, który uznał, że - Trzeba rozróżnić moment powstania prawa do odliczenia od momentu skorzystania z tego prawa. Prawo do obniżenia podatku należnego powstaje zasadniczo w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. Jego realizacja następuje poprzez złożenie deklaracji podatkowej (...) i aby skutecznie zrealizować już powstałe uprawnienie, podatnik musi usunąć - najpóźniej przed skorzystaniem z tego prawa - (...) brak rejestracji, która umożliwia identyfikowanie go jako podatnika (sygn. akt I FSK 378/06).
Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z zakupem środka trwałego, który jest wykorzystywany do wykonywania działalności opodatkowanej VAT, dokonanym w czasie, gdy przedsiębiorca nie był jeszcze zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Drugą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest prawo podatnika do odliczenia całości VAT naliczonego od zakupów finansowanych dotacją.
Co do zasady, dotacja jest przychodem zwolnionym z podatku dochodowego, a co za tym idzie, brak jest możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków finansowanych tą dotacją.
W konsekwencji uznania przedmiotowych wydatków jako kosztów niestanowiących kosztu uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym, zgodnie z ustawą o VAT, podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego od tych zakupów. Ustawodawca jednakże przewidział odstępstwo od tej zasady w przypadku, gdy brak możliwości zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. W takiej sytuacji podatnik ma prawo do odliczenia VAT naliczonego od tych zakupów.
W związku z powyższym, w celu stwierdzenia, czy podatnikowi przysługuje obniżenie w całości podatku należnego z tytułu zakupu środka trwałego, istotne jest określenie, czy przedmiotowa dotacja spełnia określone w ustawach odrębnych warunki zwolnienia z podatku dochodowego. Jeżeli dotacja spełnia wspomniane warunki zwolnienia, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od zakupionego środka trwałego.
Natalia Mitręga
konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego Pricewaterhouse-Coopers, Katowice
Podstawa prawna
- Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).