RADA
Od 1 stycznia 2009 r. przekazanie towarów na cele charytatywne jest zwolnione z VAT. Jednocześnie darczyńca może odliczyć VAT od przekazanych towarów. Gdy cena jednostkowa przekazywanych towarów nie będzie przekraczać 10 zł, takie przekazanie nie będzie w ogóle podlegać opodatkowaniu VAT. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Od 1 stycznia 2009 r. zmieniają się zasady opodatkowania darowizn. Sposób opodatkowania będzie uzależniony, tak jak do tej pory, od wartości i rodzaju przekazywanych towarów.
Każde przekazanie należących do przedsiębiorstwa podatnika towarów bez wynagrodzenia (w szczególności darowizny), niezależnie od tego, czy następują one na cele prowadzonej działalności gospodarczej, czy też nie, uznać należy za opodatkowaną dostawę towarów. Przekazanie takie nie podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy:
• są przekazywane prezenty o małej wartości lub
• jeżeli podatnikowi nie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tych czynności, w całości lub w części.
Od 1 stycznia 2009 r. przekazywane towary nie podlegają opodatkowaniu, niezależnie od ich rodzaju, gdy są prezentami o małej wartości:
1) łączna wartość przekazywanych towarów jednej osobie nieprzekracza w roku podatkowym 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości obdarowanych osób;
2) jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku) nie przekracza 10 zł, jeśli ich przekazania nie ujęto w ewidencji. Nie ma znaczenia, jaka jest suma wartości przekazywanych towarów, tylko jaka jest jego cena jednostkowa.
Gdy nie prowadzimy ewidencji obdarowanych osób, to aby nie opodatkowywać tego przekazania, cena jednostkowa towaru nie może przekroczyć 10 zł.
Od 1 stycznia 2009 r. zmianie uległy dwie regulacje:
1) podwyższono z 5 do 10 zł wartość przekazywanych towarów, których przekazanie nie podlega opodatkowaniu,
2) cenę jednostkową przekazywanych towarów będzie stanowić ich cena nabycia lub koszt wytworzenia, a nie ich wartość rynkowa.
Dlatego gdy cena zakupu bez VAT jednego towaru nie przekracza 10 zł, to nie musimy prowadzić ewidencji obdarowanych osób.
Mimo że przekazywane towary nie podlegają opodatkowaniu, powinniśmy posiadać dokumentację, aby w trakcie ewentualnej kontroli móc wykazać, jakie było przeznaczenie towarów, od których odliczyliśmy VAT.
Przykład
Hurtownia przekazuje 100 kg czekoladek do domu dziecka, których cena nabycia wynosił 9 zł netto. Dlatego to przekazanie nie podlega opodatkowaniu.
W tym przypadku, mimo że przekazanie nie podlega opodatkowaniu, to możemy odliczyć VAT od zakupionych towarów, które są następnie przekazywane (art. 86 ust. 8 pkt 2 ustawy).
Jeżeli przekazywane towary nie są prezentami o małej wartości, to ich przekazanie podlega opodatkowaniu.
Nowe przepisy, wprowadzone 1 stycznia 2009 r., przewidują zwolnienie, gdy przedmiotem darowizny są produkty spożywcze (art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy). Jednak ustawodawca określił liczne warunki, które trzeba spełnić, aby skorzystać ze zwolnienia.
Darowizna na cele charytatywne jest zwolniona z VAT, gdy łącznie są spełnione warunki:
1) dostawy dokonuje producent wyrobów;
2) przedmiotem dostawy są produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%;
3) towary są przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego;
4) towary przeznaczone są na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje;
5) darczyńca prowadzi szczegółową dokumentację potwierdzającą dokonanie dostawy na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
Trzeba pamiętać o ograniczeniach, jakie wprowadzają przepisy. Nie każda osoba, która przekazuje towary na cele charytatywne, może korzystać ze zwolnienia. Prawo takie przysługuje wyłącznie producentom przekazywanych towarów. Nie wiadomo, dlaczego ustawodawca różnicuje podatników. Przepis ten jest niezgodny z dyrektywą, ponieważ stawkę VAT uzależnia od tego, kim jest podatnik. Ponadto przepisy dyrektywy nie zawierają zwolnień od przekazywanych towarów na cele charytatywne.
Przykład
Spółka będąca producentem słodyczy przekazała 20 kg słodyczy na rzecz organizacji. Cena jednostkowa, tj. kg, była wyższa niż 10 zł. Spółka będzie mogła zastosować zwolnienie.
W przypadku gdyby takiego przekazania dokonała np. hurtownia lub sklep nie mogliby zastosować zwolnienia.
Ustawodawca przewiduje, że przedmiotem darowizny mogą być produkty spożywcze, z wyjątkiem napojów alkoholowych. Oznacza to, że inne napoje mogą być zaliczone do produktów spożywczych. Inaczej niż w przypadku art. 29 ust. 10a, który został uchylony, ustawodawca nie posługuje się symbolem PKWiU. Jednak należy stwierdzić, że będą to towary wymienione pod symbolem PKWiU 15. Są to w szczególności:
• mięso i produkty mięsne, z wyłączeniem mięsa z ryb sklasyfikowanego w grupie 15.2,
• ryby i produkty rybne przetworzone i zakonserwowane,
• owoce i warzywa przetworzone i zakonserwowane,
• oleje, tłuszcze zwierzęce i roślinne,
• wyroby mleczarskie,
• produkty przemiału zbóż, skrobie, produkty skrobiowe,
• napoje bezalkoholowe - czyli napoje o objętościowej mocy alkoholu Ł 0,5% objętości,
• inne artykuły spożywcze (pieczywo, wyroby ciastkarskie i cukiernicze, cukier, kakao, słodycze, produkty mączne, kaszę, herbatę, przyprawy i inne).
Towary muszą być przekazane na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Gdy producent będzie przekazywał towary bezpośrednio potrzebującym, a obdarowany podmiot nie posiada statusu organizacji pożytku publicznego, nie będzie spełniony warunek, aby zastosować zwolnienie.
Wyszukiwarka organizacji pożytku publicznego, dzięki której możemy stwierdzić, czy obdarowany jest organizacją pożytku publicznego, znajduje się na stronie http://opp.ms.gov.pl/index.php
WAŻNE!
Ze zwolnienia nie będą korzystały darowizny dokonane bezpośrednio na rzecz potrzebujących, którzy nie są organizacją pożytku publicznego.
Otrzymane przez organizacje towary muszą być przeznaczane wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. Przepisy nadal nie określają, jak podatnik może sprawdzić, w jaki sposób obdarowany rozporządził otrzymanymi towarami. Dlatego podatnicy powinni od organizacji żądać oświadczenia o przeznaczeniu towarów przekazanych na cele charytatywne.
Trzeba również pamiętać o prowadzeniu ewidencji przekazywanych towarów (patrz przykładowy wzór poniżej).
Gdy nie spełniamy łącznie omówionych warunków, musimy stosować stawki VAT przewidziane dla przekazywanych towarów.
Od przekazywanych towarów będziemy mogli odliczyć VAT, mimo że sprzedaż jest zwolniona. Prawo takie daje art. 86 ust. 8 pkt 3 ustawy.
Natomiast ustalając podstawę opodatkowania przekazywanych towarów, niezależnie od ich rodzaju, będziemy stosować zasady określone w art. 29 ust. 10 ustawy. Od 1 grudnia br. nie obwiązują specjalne zasady ustalania podstawy opodatkowania dla przekazywanych towarów spożywczych, których stosowanie w praktyce było bardzo utrudnione.
Podstawą opodatkowania będzie więc cena nabycia (bez podatku) lub koszt wytworzenia ustalany w dniu dokonywania dostawy. Dlatego nie bierzemy pod uwagę ceny nabycia tzw. historycznej, ale aktualnej na dzień dokonania dostawy. W przypadku producentów podstawą opodatkowania będzie koszt wytworzenia.
Wzór
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Przykład
Producent słodyczy przekazuje 50 kg cukierków na rzecz organizacji. Koszt produkcji 1 kg wyniósł 13 zł. Na dzień dostawy koszt wytworzenia takich cukierków wynosił 16 zł. Dlatego podstawą opodatkowania jest cena jednostkowa wynosząca 16 zł.
• art. 7 ust. 2 i 3, art. 43 ust. 1 pkt 16, art. 29 ust. 10, art. 86 ust. 8 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2008 r. Nr 209, poz. 1320
Marcin Jasiński
ekspert w zakresie VAT