Na szczęście Parlament zdążył przed wyborami uchwalić przepisy dotyczące opodatkowania węgla, które zawierają bardzo szeroki katalog zwolnień od akcyzy „węglowej”, w tym tak ważne dla przeciętnego obywatela, jak zwolnienie węgla zużywanego przez gospodarstwa domowe, szkoły, przedszkola, żłobki, szpitale czy rolników.
Przepisy te wprowadza ustawa z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców.
Zwolnienia te nie są jednak prostymi „w użyciu” (jak to zawsze bywa w polskich podatkach), ale dla ich zastosowania należy spełnić kilka różnych warunków, których zaniedbanie może oznaczać niezapowiedzianą wizytę celników, którzy wymierzą nam akcyzę a potem ją od nas pobiorą.
Podstawowym warunkiem do spełnienia, aby móc od 2 stycznia 2012 roku handlować bez akcyzy węglem kamiennym i brunatnym oraz koksem, przeznaczonymi do celów opałowych, jest konieczność uzyskania statusu tzw. pośredniczącego podmiotu węglowego.
Polecamy: serwis VAT
Aby tego dokonać, należy przed dniem rozpoczęcia działalności w tym zakresie, powiadomić o tym pisemnie właściwego naczelnika urzędu celnego. Powiadomienie takie powinno zawierać dane dotyczące tego podmiotu i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, w szczególności imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, adres jego siedziby lub zamieszkania, NIP lub REGON oraz określenie rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej.
Właściwy naczelnik urzędu celnego bez zbędnej zwłoki pisemnie potwierdzi przyjęcie powyższego powiadomienia, natomiast Minister Finansów lub upoważniony przez niego organ będzie na bieżąco publikował w Biuletynie Informacji Publicznej aktualną listę pośredniczących podmiotów węglowych, obejmującą następujące ich dane: imię i nazwisko lub nazwę oraz adres siedziby lub zamieszkania, NIP lub REGON oraz określenie rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej.
Pośredniczący podmiot węglowy może odsprzedawać bez akcyzy węgiel przeznaczony do celów zwolnionych z akcyzy bądź bezpośrednio podmiotom korzystającym ze zwolnienia (np. Janowi Kowalskiemu lub szkole), bądź też innemu pośredniczącemu podmiotowi węglowemu.
Aby dana dostawa (sprzedaż) była uznana dla sprzedawcy za objętą zwolnieniem (czyli bez konieczności zapłaty akcyzy), trzeba spełnić następujące warunki:
1) złożyć powiadomienie o zamiarze działania jako pośredniczący podmiot węglowy,
2) posiadać poświadczenie urzędu celnego o złożeniu powyższego powiadomienia,
3) dołączać do przemieszczanych wyrobów dokument dostawy.
Jeżeli Minister Finansów nie zdecyduje się na zmianę obecnego wzoru dokumentu dostawy, to trzeba będzie stosować taki sam dokument jak w przypadku zakupu np. gazu do celów grzewczych.
Aby ze zwolnienia od akcyzy korzystał kupujący nie będący pośredniczącym podmiotem węglowym, musi on (poza wykorzystaniem węgla i koksu do celów zwolnionych) prowadzić ewidencję wyrobów węglowych zużywanych do celów zwolnionych.
Polecamy: serwis Podatki osobiste
Ewidencję taką można prowadzić albo papierowo, albo komputerowo, po uprzednim powiadomieniu o tym fakcie właściwego naczelnika urzędu celnego.
Z obowiązku prowadzenia powyższej ewidencji wyrobów zwolniono:
- gospodarstwa domowe,
- organy administracji publicznej,
- jednostki Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
- podmioty systemu oświaty,
- żłobki i kluby dziecięce,
- podmioty lecznicze,
- jednostki organizacyjne pomocy społecznej, oraz
- organizacje, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Pamiętać również należy, iż sprzedawca może żądać, aby kupujący przedstawił mu wydane przez właściwego naczelnika urzędu celnego pisemne potwierdzenie przyjęcia powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot węglowy.
Aby jednak nie blokować obrotu handlowego, sprzedawca może sprawdzić status kupującego w Biuletynie Informacji Publicznej.
Jeżeli jednak dokonamy sprzedaży bez zachowania powyższych warunków lub sprzedamy węgiel albo koks na cele opałowe osobom lub podmiotom nie uprawnionym do skorzystania ze zwolnienia, to musimy zapłacić podatek akcyzowy.
Ponieważ jest to akcyza, to do naczelnika urzędu celnego składamy odpowiednią deklarację miesięczną i wpłacamy akcyzę na rachunek właściwej izby celnej. Termin do dokonania tych czynności jest niby taki sam jak w pozostałej akcyzie, tj. do 25-go dnia miesiąca, ale chodzi nie o miesiąc następny po miesiącu sprzedaży, ale o drugi miesiąc. Tak więc od sprzedaży dokonanej w styczniu musimy złożyć deklarację i zapłacić podatek do 25 marca.
Wyliczenie wysokości akcyzy nie powinno sprawić nam kłopotu pomimo tego, że stawka podatku wynosi 1,28 zł/1 gigadżul (GJ). Posłowie bowiem okazali się bardzo dla nas mili i ustalili, że 1 tona węgla kamiennego ma 23,8 GJ, 1 tona węgla brunatnego 8,6 GJ a 1 tona węgla 27,5 GJ.
Jeżeli wiemy, że z uwagi na charakter dokonywanego przez nas obrotu węglem będziemy musieli płacić akcyzę, to nie zapomnijmy o uprzednim odwiedzeniu urzędu celnego i zarejestrowaniu się jako „zwykły” podatnik akcyzy, co dokonamy przy wykorzystaniu druku AKC-R.
Pamiętać jednocześnie należy, że ustawodawca i tym razem postanowił zapobiec zamieszaniu na rynku, w związku z czym przed 2 stycznia 2012 roku będzie można dokonać pisemnego powiadomienia naczelnika urzędu celnego o zamiarze bycia pośredniczącym podmiotem węglowym i otrzymać potwierdzenie jego złożenia. Również Minister Finansów będzie mógł opublikować na BIP przed tą datą aktualną listę tych podmiotów, co na pewno ułatwi handel na początku stycznia.