Tak uważają Autorzy raportu Ekonomiczne aspekty palenia tytoniu i opodatkowania wyrobów tytoniowych w Polsce: Christina Czart Ciecierski, Rajeev Cherukupalli i Marzenna Weresa.
W Polsce pali tytoń ok. 10 mln palaczy. Prawie 19% młodzieży w wieku 13–15 lat pali papierosy. Natomiast ponad połowa polskich dzieci jest narażona na bierne palenie w domu.
Tak wysoki wskaźnik palenia powoduje dużą liczbę przedwczesnych zgonów, wysokie koszty opieki zdrowotnej i obniżoną produktywność palaczy.
Podatek akcyzowy na wyroby tytoniowe w Polsce składa się z dwóch elementów:
a) Podatek kwotowy (stała kwota za 1000 papierosów)
b) Podatek procentowy (procent maksymalnej ceny detalicznej).
W 2011 roku w Polsce obowiązywał podatek kwotowy w wysokości 158,36 PLN na 1000 papierosów oraz podatek procentowy w wysokości 31,41% ceny detalicznej, a także podatek VAT w wysokości 23% ceny detalicznej. Podatek akcyzowy stanowi łącznie 66% średniej ważonej ceny paczki papierosów.
Zdaniem Autorów ww. raportu podnoszenie podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe ochroni życie i zwiększy przychody państwa.
Polska i tak co roku musi podnosić akcyzę na tytoń, by do 2018 roku dojść do poziomu opodatkowania unijnego.
Według Autorów ww. raportu jeżeli Polska natychmiast podniesie podatek kwotowy do 90 euro na 1000 papierosów, tak aby osiągnąć zgodność ze standardami UE na rok 2018, zapobiegnie 78 tys. przedwczesnych zgonów w obecnej populacji i uzyska dodatkowo 2,3 mld PLN rocznie z podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe.
Jeśli Polska podniesie łączne podatki akcyzowe do 70% ceny detalicznej (109 euro/1000 papierosów), zapobiegnie 192 000 przedwczesnych zgonów w obecnej populacji i zwiększy przychody z tytułu podatku na wyroby tytoniowe o 5,2 mld PLN rocznie.
W najlepszym scenariuszu, jeśli Polska podniesie podatek akcyzowy na wyroby tytoniowe tak, aby uzyskać 124 euro na 1000 papierosów (zbliżając się do średniej wysokości podatku akcyzowego w 15 krajach EU, r.2011), zapobiegnie 278 000 zgonów w obecnej populacji i uzyska wzrost rocznych przychodów podatkowych o 7,1 mld PLN, 618 000 dorosłych palaczy rzuci palenie, a 215 000 młodych osób nie rozpocznie palenia.
Wszystko o nałogu nikotynowym
Autorzy Raportu zdają sobie jednocześnie sprawę, że im wyższe opodatkowanie wyrobów tytoniowych, tym większa szara strefa obrotu tymi wyrobami (przemyt, nielegalna produkcja etc.). Postulują, by władze zwiększyły skuteczność zwalczania tych zjawisk, w tym np. by została podwyższona kara za posiadanie nieopodatkowanego tytoniu.
Wydaje się, że drastyczna podwyżka akcyzy na tytoń mogłaby spowodować równie drastyczne zwiększenie szarej strefy obrotu jego wyrobami (bez jednoczesnego adekwatnego obniżenia ich spożycia), a więc i spadek wpływów z akcyzy, czego Autorzy raportu dokładniej nie analizują.
Historia prohibicji w Stanach Zjednoczonych i innych krajach (a w tym kierunku zmierza de facto postulowana przez Autorów Raportu drastyczna podwyżka akcyzy na papierosy) nie daje tu wielkich nadziei na osiągnięcie zakładanych celów.
Źródło: The Economics of Tobacco and Tobacco Taxation in Poland (Ekonomiczne aspekty palenia tytoniu i opodatkowania wyrobów tytoniowych w Polsce); Autorzy: Christina Czart Ciecierski, Rajeev Cherukupalli i Marzenna A.Weresa. 2011.