Zdaniem Ministra Finansów wzrost stawek podatku akcyzowego na papierosy podyktowany jest koniecznością osiągnięcia w przyszłości wprowadzonego dyrektywą Rady dyrektywy Rady 2011/64/UE z dnia 21 czerwca 2011 r. w sprawie struktury oraz stawek akcyzy stosowanych do wyrobów tytoniowych wyższego unijnego minimum podatkowego na papierosy, które stanowi, iż od 1 stycznia 2014 r. minimalny całkowity podatek akcyzowy na papierosy wynieść ma co najmniej 60% średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży papierosów dopuszczonych do konsumpcji, przy czym podatek ten musi wynieść nie mniej niż 90 EUR na 1000 sztuk od wszystkich papierosów.
Polska uzyskała okres przejściowy do dnia 31 grudnia 2017 r. na podwyższenie stawek podatku akcyzowego na papierosy do wspomnianego powyżej unijnego minimum podatkowego.
Powyższe oznaczać będzie konieczność dalszego podwyższania podatku akcyzowego na papierosy na 2013 r. i lata następne, tak aby wymagane minimum zostało osiągnięte na dzień 1 stycznia 2018 r.
Mając na uwadze szeroko pojęte względy społeczne i zdrowotne, zaproponowano zwiększenie obciążenia podatkowego także innych wyrobów tytoniowych – tytoniu do palenia (ciętego tytoniu do ręcznego sporządzania papierosów i innego tytoniu do palenia, tj. tytoniu fajkowego) oraz cygar i cygaretek.
Przepisy ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. 1996 Nr 10, poz. 55, z późn. zm.) obligują bowiem Radę Ministrów do ustalania programu określającego politykę zdrowotną, społeczną i ekonomiczną, zmierzającą do zmniejszenia używania wyrobów tytoniowych.
Proponuje się także zmianę relacji między składnikiem kwotowym i procentowym opodatkowania akcyzą papierosów i tytoniu do palenia, polegającą na wzroście stawki kwotowej i zastosowaniu stawki procentowej obniżonej, z poziomu aktualnie obowiązującego 31,41%, do poziomu 25,00%.
Proponuje się, aby od 1 stycznia 2013 r., określone w art. 99 ust. 2 ustawy stawki podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe wyniosły:
- na papierosy: stawka kwotowa – 222,58 zł/1 000 sztuk i stawka procentowa w wysokości 25,00 % maksymalnej ceny detalicznej,
- na tytoń do palenia: stawka kwotowa – 153,98 zł/kg i stawka procentowa 25,00 % maksymalnej ceny detalicznej,
- cygara i cygaretki 266,90 zł/1 000 sztuk.
Opodatkowanie suszu tytoniowego i inne zmiany w akcyzie od 2013 roku
Zakłada się, że w przypadku papierosów podwyżka akcyzy ogółem wyniesie 5%, co wymaga podwyższenia stawki kwotowej z dotychczasowego poziomu 170,97 zł/1000 szt. do wysokości 222,58 zł/1000 szt., przy obniżonej stawce procentowej do poziomu 25,00%.
Na 2013 r. przyjęto założenie nieuwzględniania podwyżek cen detalicznych papierosów, tj. przyjęto średnią ważoną detaliczną cenę sprzedaży na szacowanym poziomie za 6 miesięcy 2012 r. Wyniosła ona 539,50 zł/1000 szt., i 10,79 zł/20 szt.
W przypadku proponowanej 5% podwyżki akcyzy ogółem na papierosy jej udział w średniej ważonej detalicznej cenie sprzedaży papierosów, przyjętej na 2013 r. na poziomie roku 2012, osiągnąłby poziom 66,26%.
Proponuje się, aby łączne opodatkowanie akcyzą tytoniu do palenia stanowiło ponad 2/3 łącznego opodatkowania akcyzą papierosów. Aktualnie relacja ta wynosi 71,40 %.
Utrzymanie tej relacji wymagałoby podwyższenia w 2013 r. łącznej akcyzy na tytoń do palenia o 5 %, przy założeniu przyjęcia na 2013 r. średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży na ten wyrób na poziomie ceny za I półrocze 2012 r. tj. w wysokości 405,00 zł/kg.
Przy takim założeniu, proponuje się podwyższyć kwotową stawkę akcyzy na tytoń do palenia z poziomu 115,86 zł/kg do wysokości 153,98 zł/kg, przy obniżonej stawce procentowej do poziomu 25,00%.
Na cygara i cygaretki proponuje się wzrost akcyzy w tej samej skali co na papierosy, tj. o 5%. W związku z powyższym, należy podwyższyć stawkę kwotową z poziomu 254,20 zł/1 000 szt. do poziomu 266,90 zł/1 000 szt.
System z większym udziałem stawki kwotowej akcyzy jest korzystniejszy dla budżetu z punktu widzenia pewności i stabilności wpływów budżetowych, bowiem zmniejszy się oddziaływanie producentów, importerów i nabywców wewnątrzwspólnotowych na wysokość tych wpływów z tytułu podatku akcyzowego.
Zmniejsza się ryzyko obniżania poziomu cen detalicznych wyrobów tytoniowych i tym samym generowania strat z wpływów z akcyzy, z części procentowej podatku akcyzowego od tych wyrobów. System z większym udziałem stawki kwotowej wymusza wzrosty cen na wszystkie wyroby tytoniowe, a w szczególności wyższe wzrosty cen na wyroby tanie przez co zmniejsza względne różnice w cenach, minimalizuje zróżnicowanie cen. Spłaszczenie cen między segmentami wyrobów tytoniowych, przy obniżonej do poziomu 25% stawce procentowej podatku akcyzowego, spowoduje zmniejszenie się udziału w rynku wyrobów tytoniowych najtańszych bowiem część konsumentów wyrobów tytoniowych tanich przejdzie do konsumpcji wyrobów tytoniowych droższych cenowo, co będzie korzystniejsze dla wpływów budżetu państwa.
Wyższa stawka kwotowa może sprawić, iż producenci zaczną konkurować między sobą jakością wyrobów tytoniowych, a nie ceną.
W art. 99 ust. 3 ustawy określono podwyższone stawki kwotowe na papierosy i tytoń do palenia nieobjęte obowiązkiem oznaczania znakami akcyzy i nieoznaczone maksymalną ceną detaliczną.
Na papierosy proponuje się podwyższenie stawki kwotowej z poziomu 312,00 zł/1000 szt. do wysokości 327,60 zł/1000 szt., tj. o 5%.
Na tytoń do palenia proponuje się podwyższenie stawki kwotowej z poziomu 208,00 zł/kg do wysokości 218,40 zł/kg, tj. o 5%.
Termin wejścia w życie projektowanych zmian określono na 1 stycznia 2013 r.
Krytyka projektu nowelizacji
Krytycznie o omawianym projekcie wypowiadają się przedsiębiorcy skupieni w Business Centre Club, Polskie Stowarzyszenie Przemysłu Tytoniowego, kilku dużych producentów wyrobów tytoniowych oraz Fundacja Republikańska.
Krytyka dotyczy głównie zmiany struktury akcyzy na wyroby tytoniowe, która - zdaniem krytykujących – jest korzystna wyłącznie dla produktów jednej firmy – lidera rynkowego (firmy Philip Morris). Doprowadzi to zdaniem krytykujących do straty budżetu państwa z tytułu niższych wpływów z opodatkowania sektora tytoniowego, powodowane nieuchronnym rozwojem szarej strefy.
Krytycy podkreślają też, że tempo wzrostu stawek akcyzy na wyroby tytoniowe jest znacznie wyższe, niż wymagają tego przepisy UE.
Stanowisko BCC odnośnie projektu z 18 września
Stanowisko Fundacji Republikańskiej
Źródło: Projekt (z 18 września 2012 r.) ustawy o zmianie niektórych ustaw związanej z realizacją ustawy budżetowej.