Zgodnie z art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny własność tej samej rzeczy (w tym lokalu użytkowego) może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).
Oznacza to, że własność lokalu użytkowego przysługuje kilku podmiotom, a każdy z nich może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Natomiast z przepisu art. 206 k.c. wynika, iż każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza (ust. 2) obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy.
Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Zgodnie z art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16. Przez sprzedaż natomiast, stosownie do art. 2 pkt 22 ustawy, rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.
Polecamy: Jak rozliczać koszty w czasie
Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług zarejestrowani podatnicy, jako podatnicy VAT czynni, posiadający numer identyfikacji podatkowej, wystawiają faktury oznaczone wyrazami FAKTURA VAT.
Należy podkreślić, że faktura VAT jest dokumentem wystawianym przez podatnika w celu potwierdzenia wykonanych przez niego czynności.
W przypadku współwłasności danego towaru (np. lokalu użytkowego) należy uznać, że podatnikiem, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, jest każdy ze współwłaścicieli odrębnie, dysponujący określonym udziałem w nieruchomości. § 5 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia, stwierdza że faktura winna zawierać imiona i nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone sprzedawcy, a nie sprzedawców.
W sytuacji, gdy każdy ze współwłaścicieli jest podatnikiem podatku VAT, wszystkie prawa i obowiązki wynikające z ustawy o VAT oraz przepisów wykonawczych do niej, powinien realizować odrębnie, a w deklaracji VAT wykazać wartość sprzedaży i podatek należny z tytułu dostawy towarów bądź świadczenia usług związanych z tą nieruchomością, we właściwej części, tj. w wysokości odpowiadającej posiadanemu udziałowi.
Stąd też fakturę VAT winien wystawić każdy ze współwłaścicieli odrębnie i wykazać w niej wartości dotyczące posiadanego udziału. Każdy ze współwłaścicieli będzie wtedy dysponował kopią faktury VAT, stwierdzającą dokonanie czynności w wysokości posiadanego udziału w nieruchomości, w oparciu o którą (tj. w oparciu o dane wynikające z takiej faktury) będzie mógł sporządzić ewidencję, o której mowa w art. 109 ust. 3 ustawy, a w konsekwencji deklarację VAT. Tylko taki sposób dokumentacji zapewni prawidłową realizację (por. pismo z dnia 9 kwietnia 2010 r., IS w Warszawie, IPPP2-443-50/10-2/JB).
Jeżeli więc właścicieli lokalu będących podatnikami VAT jest kilku (dwóch lub więcej), każdy z nich powinien wystawić fakturę VAT z tytułu świadczenia usług najmu przez każdego z nich, w zakresie posiadanego udziału w lokalu.