Rekompensata za opóźnienie z płatnością – co to takiego?
Na gruncie obecnego stanu prawnego, wierzycielowi przysługuje prawo do rekompensaty stanowiącej równowartość 40 euro, bez względu na kwotę zaległości. Z dniem 1 stycznia 2020 r. ustawodawca wprowadza nowe przepisy, uzależniające wysokość rekompensaty od wysokości świadczenia pieniężnego. Wierzycielowi będzie przysługiwać rekompensata od dłużnika w następującej wysokości:
1) 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;
2) 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;
3) 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.
Możliwość żądania przez przedsiębiorcę rekompensaty za koszty odzyskania należności przewiduje art. 10 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Zgodnie z ww. przepisem dłużnik jest zobowiązany do zapłaty – obok odsetek - rekompensaty za koszty odzyskiwania należności przez wierzyciela w wysokości stanowiącej równowartość 40 euro, przeliczonej na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
Oprócz wskazanej kwoty, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę.
Kogo dotyczy ta regulacja?
Regulacja ta ma zastosowanie transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są przedsiębiorcy, podmioty prowadzące działalność, osoby wykonujące wolny zawód oraz oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych.
Przepis ten ma na celu zdyscyplinowanie dłużników do terminowej zapłaty należności wynikających z transakcji handlowych, czyli umów, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.
Regulacji tej nie stosuje się do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem.
Kiedy wierzyciel może żądać rekompensaty?
Wierzycielowi przysługuje prawo do rekompensaty gdy spełnił swoje świadczenie, lecz nie otrzymał ustalonym terminie należnej zapłaty.
W celu uzyskania rekompensaty muszą być spełnione łącznie następujące warunki:
- niezapłacona należność wynika z umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorcami;
- należność nie została w ogóle uregulowana lub została uregulowana po terminie;
- kontrahent podjął działania windykacyjne w celu odzyskania należności (np. skierowanie wezwania do zapłaty lub telefoniczne upomnienie dłużnika).
Roszczenie o zapłatę rekompensaty powstaje z mocy prawa (tzn. prawo do rekompensaty nie musi być przewidziane w umowie) i staje się wymagalne od dnia następującego po dniu terminu płatności.
Co ciekawe, zapłata należności głównej wynikającej z faktury nie powoduje utraty prawa do uzyskania rekompensaty - dłużnik, który zapłacił należność główną, nadal może zostać obciążony dodatkową opłatą. Ponadto, rekompensata stanowiąca równowartość 40 euro jest niezależna od wysokości samej faktury i w przypadku niewielkich należności może przewyższać kwotę widniejącą na fakturze.
Jak dłużnik może uchronić się przed dodatkowymi kosztami?
Po pierwsze należy z uwagą redagować zapisy umowne oraz terminy płatności, bowiem w przypadku gdy zgodnie z umową świadczenie kontrahenta jest odrębnym zamówieniem, wierzyciel może dochodzić rekompensaty od każdej faktury, nawet gdy zapłata za jedno zamówienie została podzielona na kilka faktur.
W przypadku gdy wierzyciel skierował już wezwanie do zapłaty, a opóźnienie z zapłatą drobnej należności wyniosło zaledwie kilka dni, można powołać się przed sądem na nadużycie prawa, o którym mowa w art. 5 Kodeksu cywilnego. Sąd może uwzględnić nasze stanowisko, jeżeli należność główna została uregulowana, a wierzyciel pomimo to dochodzi rekompensaty.
Polecamy: Najnowsze zmiany w VAT. Sprawdź!
Na taką możliwość wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 grudnia 2015 r. (III CZP 94/15), zgodnie z którą sąd powinien w okolicznościach danej sprawy zbadać, czy nie doszło do nadużycia przysługującego wierzycielowi prawa do uzyskania rekompensaty (art. 5 k.c.).
Należy również mieć na uwadze, że prawo do uzyskania rekompensaty przedawnia się w terminie 3 lat, dlatego w przypadku sporu sądowego warto dokładnie zbadać czy roszczenie o zapłatę rekompensaty nie uległo już przedawnieniu.
Mając na uwadze powyższe zmiany, niewątpliwie prawo do rekompensaty ma na celu zmobilizowanie dłużników do regulowania należności w terminie i jest pomocnym narzędziem dla wierzycieli chcących odzyskać swoje pieniądze.
Natalia Strojek
Radca prawny
v4legal.pl