Podatnicy VAT, którzy tracą nadzieję (nie wszyscy), że ominie ich dopust boży faktur ustrukturyzowanych w 2026 r., zaczynają powoli czytać przepisy dotyczące tych faktur i włosy im stają na głowie, bo ich nie sposób zrozumieć, a przede wszystkim nawet nie będzie wiadomo, co będzie w sensie prawnym „fakturą” w przyszłym roku. W przypadku tradycyjnej postaci tych faktur, czyli papierowej i elektronicznej jest to jasne, a w przypadku nowych potworków – już nie - pisze prof. dr hab. Witold Modzelewski.
- 7 form faktur VAT w 2026 roku
- Faktury korygujące i duplikaty
- Czy dokument „udostępniony w sposób uzgodniony” w rozumieniu art. 106gb ust. 4 ustawy o VAT będzie fakturą czy jej kopią?
7 form faktur VAT w 2026 roku
Przypomnę, że od dnia 1 lutego 2026 r. będzie już siedem form tych faktur:
1) papierowe,
2) elektroniczne (tradycyjne),
3) ustrukturyzowane,
4) elektroniczne w rozumieniu art. 106nf ustawy o VAT,
5) elektroniczne w rozumieniu art. 106nh tej ustawy,
6) elektroniczne w rozumieniu art. 106nda tej ustawy („zamienna” do ustrukturyzowanych),
7) elektroniczne w rozumieniu art. 106nha tej ustawy.
Faktury korygujące i duplikaty
Każda z tych form będzie również mieć zastosowanie do faktur korygujących, czyli jest ich już czternaście. To nie koniec.
Wszystkie powyższe formy będą miały zastosowanie do duplikatów, czyli zaginiona faktura papierowa może mieć powtórną formę od 1) do 7), podobnie jak faktura elektroniczna. Dotyczy to również faktur korygujących, które zaginą.
Poza tym może zaginąć coś, co nazywa się „użyciem udostępnionej faktury” (art. 106gb ust. 4 tej ustawy), co jednoznacznie wynika z art. 106l ust. 1 tej ustawy. Co prawda art. 106gb ust. 5 rozróżnia „udostępnianie” nabywcy w sposób inny niż przy użyciu KSeF oraz „użycie faktury poza KSeF”, co uzasadnia pogląd, że „udostępnienie” to nie „użycie” (i odwrotnie), ale nie musimy się znęcać nad ustawodawcę.
Zginąć może to coś, co będzie zarówno owym „udostępnieniem”, jak i owym „użyciem”, bo obiektywnie:
- faktury ustrukturyzowanej nie da się ani „użyć” ani „udostępnić”, bo nie istnieje ona materialnie i nie istnieje poza KSeF,
- każdy odrębny dokument, który powołuje się w prawne istnienie faktury ustrukturyzowanej, ma odrębny byt obiektywny i prawny (może być ich wiele) i nie jest „fakturą” w rozumieniu art. 2 pkt 3 tej ustawy.
Wracając do wątku: gdy ten wtórny dokument zaginie lub ulegnie zniszczeniu, obowiązuje ustawowy nakaz jego powtórnego wystawienia, w dodatku oznaczając go kodem, o którym mowa w art. 106gb ust. 5 ustawy o VAT. Czyli mamy jeszcze jedną formę dokumentu (dwa?), która powstanie na podstawie tej ustawy i którą trzeba będzie archiwizować.
Czy dokument „udostępniony w sposób uzgodniony” w rozumieniu art. 106gb ust. 4 ustawy o VAT będzie fakturą czy jej kopią?
Czy ktoś (również autorzy) rozumie, który dokument będzie „fakturą” zgodnie z art. 2 pkt 31 tej ustawy? Czy owe „udostępnienie” i „użycie poza KSeF” oraz ich duplikaty (odrębnie kodowane) będą „fakturami”?
Czy w przypadku faktur w rozumieniu art. 106nf, 106nh, 106nda i 106nha tej ustawy, które mają formę elektroniczną, ich późniejsze wysłanie do KSeF powoduje, że to coś w KSeF będzie też „fakturą” czy jej „kopią”?
Czy do tych dokumentów będzie mieć zastosowanie art. 62 Kks i 270a i 271a Kodeksu karnego, a przede wszystkim art. 108 ust. 1 i 2 ustawy o VAT?
Czy „posłużenie” się lub „użycie” faktury, które należy do znamion czynów zabronionych dotyczy dokumentu, który jest „udostępnieniem” faktury ustrukturyzowanej oraz faktur, o których mowa w art. 106nf, 106nh, 106nda i 106nha tej ustawy?
Nie wiadomo.
Mam skromny postulat: chaosu nie da się usunąć przy pomocy jakichś „objaśnień”. Potrzebna jest nowelizacja, która jednoznacznie odpowie, który z tych dokumentów jest „fakturą” w rozumieniu art. 2 pkt 31 ustawy o VAT.
prof. dr hab. Witold Modzelewski