Najczęściej polegają one na tym, że:
1) „fakturę” na dostawę towaru lub usługi przez inny, nieznany nabywcy (usługobiorcy) podmiot, wystawia byt fikcyjny (nie nazywajmy go „podatnikiem”), którego jedyną rolą jest wystawienie sfałszowanej faktury i nie zapłacenie podatku, a korzyścią zapłacony na jej rachunek podatek należny w cenie zakupu („słup”),
2) fakturę wystawia realnie występujący podatnik, który jednak nie wykonuje w rzeczywistości fakturowanej czynności, czyli nie jest on podatnikiem z tytułu tej czynności (podmiot „podstawiony”),
3) fakturę wystawia realnie istniejący podatnik, który wykonuje czynność, lecz treść faktury jest świadomie sfałszowana, aby wystawca lub nabywca (usługobiorca) uzyskał korzyść podatkową (np. zaliczyć w ciężar kosztów wydatek, mimo że jest zakupem inwestycyjnym) – nazwijmy go „tradycyjnym fałszerzem”.
Najnowszym przestępstwem, które pojawia się w Kodeksie karnym, jest „posłużenie się jako autentycznymi” tego rodzaju fakturami w okolicznościach mających znaczenie dla:
- określenia należności publicznej, lub
- zwrotu tej należności.
Polecamy książkę: VAT 2017. Komentarz
Inaczej mówiąc, gdy osoba prowadząca księgi podatkowe zaewidencjonuje tę fakturę dla potrzeb sporządzenia deklaracji podatkowych lub rozliczenia podatku, popełni czyn zabroniony. Aby nie popełnić przestępstwa z winy umyślnej, osoba ta musi działać w całkowitym przekonaniu, że posługuje się prawdziwą, niesfałszowaną fakturą. Co najważniejsze, nie może godzić się na popełnienie przestępstwa biorąc pod uwagę, że ewidencjonuje dokument podrobiony lub przerobiony. Jak skutecznie zabezpieczyć się przed tym ryzykiem? Przecież tego rodzaju „faktura” nie różni się formalnie od rzetelnie wystawionego dokumentu, a wiedza osób prowadzących księgi ma ograniczony charakter co do ewidencjonowanych transakcji. Kluczem do sprawy jest dekretacja dokumentów przez osoby, które posiadają w tym zakresie dostateczną wiedzę.
Musi powstać nowy system weryfikacji i dekretacji faktur przez podatników. Dotyczyć on musi wyłącznie faktur w rozumieniu podatku od towarów i usług, gdyż tylko do nich będzie mieć zastosowanie nowe art. 270a; 271a i 277a Kodeksu karnego.
W każdej firmie musi być wypracowany wewnętrzny tryb weryfikacji tych dokumentów, który obejmować będzie w szczególności:
1) sprawdzenie, czy fakturę wystawił:
- podmiot, który w rzeczywistości wykonał czynności,
- czy podmiot ten jest realnie istniejącym podatnikiem,
- czy treść dokumentu jest zgodna z prawdą,
2) czytelną i jednoznaczną w swej treści dekretację tych dokumentów, jeśli zostały pozytywnie zweryfikowane,
3) sposób i terminy poinformowania zarządu (właściciela), gdy faktura budzi wątpliwości weryfikatora,
4) rodzaje faktur, których wiarygodność z istoty nie uzasadnia poddania ich tej weryfikacji,
5) formy oznaczania faktur, które zostały zweryfikowane pozytywnie (pieczęć i podpis albo odpowiedni zapis elektroniczny).
Polecamy: Biuletyn VAT
Podatnicy VAT powinni możliwie najszybciej wprowadzić te rozwiązania, bo inaczej osoby prowadzące ewidencję podatkową będą notorycznie popełniać te przestępstwa albo odmówią wykonania tych czynności.
Wprowadzenie, opisanych w niniejszym artykule, nowych przepisów Kodeksu karnego przewiduje rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, który obecnie przechodzi I czytanie w Sejmie.
Witold Modzelewski
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego
Instytut Studiów Podatkowych