Organy podatkowe ścigają wszelkie przejawy działalności gospodarczej nieewidencjonowanej podatkowo. Dotyczy to także najróżniejszych imprez okolicznościowych: festynów, dożynek, koncertów, kiermaszy, sprzedaży produktów regionalnych i innych.
Sprawa ta doczekała się interpelacji poselskiej (nr 8620 z 3 września 2012 r.), w której poseł zapytał Ministra Finansów o wymogi prawne (zwłaszcza podatkowe) dotyczące okazjonalnej sprzedaży przez koła gospodyń wiejskich podczas dożynek.
Minister Finansów wskazał w pierwszej kolejności na unormowania wynikające z ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT).
Definiuje ona zarówno zakres pojęciowy przedmiotu opodatkowania, podmiotów, które są uznawane za podatników, jak również, co należy rozumieć przez działalność gospodarczą, na potrzeby podatku od towarów i usług.
Odpłatna dostawa towarów i usług realizowana przez podatników VAT
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają zgodnie z treścią art. 5 ustawy m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Za dostawę towarów uznaje się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy), natomiast świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (art. 8 ust. 1 ww. ustawy).
Czy dochód ze sprzedaży grzybów i jagód zbieranych w lesie podlega opodatkowaniu PIT
Czy sprzedaż owoców i warzyw ze swojego ogródka jest opodatkowana PIT
Działy specjalne produkcji rolnej 2013 - normy szacunkowe dochodu
Czynności te podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług pod warunkiem, że są wykonywane przez podatników tego podatku.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Regulacja w polskiej ustawie o VAT stanowi odzwierciedlenie definicji ujętej w dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006 r., str. 1, z późn. zm.), bowiem ustawodawstwa państw członkowskich Unii Europejskiej podlegają ścisłej harmonizacji w zakresie konstrukcji systemu podatku od wartości dodanej (w Polsce funkcjonujący jako podatek od towarów i usług).
Polskie przepisy regulujące opodatkowanie tym podatkiem muszą być zatem zgodne z przepisami prawa Unii Europejskiej.
Zgodnie z art. 9 niniejszej dyrektywy jako podatnika podatku od wartości dodanej definiuje się każdą osobę prowadzącą samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności.
Z kolei działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie w sposób ciągły majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu.
Postanowienia cytowanej powyżej dyrektywy 2006/112/WE Rady nie zezwalają państwom członkowskim na dowolne kształtowanie wysokości stawek podatkowych i zwolnień od podatku od wartości dodanej. Zwolnienia z opodatkowania mają charakter szczególny i ich stosowanie jako odstępstwo od zasady powszechności jest możliwe jednakże jedynie w odniesieniu do towarów i usług, które są wymienione w tytule IX dyrektywy.
Zdaniem Ministra Finansów, mając na uwadze wskazane wyżej regulacje definiujące pojęcie działalności gospodarczej w sposób szeroki (jako wszelką działalność podmiotów takich jak producenci, handlowcy lub usługodawcy), nie można co do zasady z zakresu tego pojęcia wyłączyć działalności realizowanej w ramach czynności podejmowanych przez koła gospodyń wiejskich (w związku ze sprzedażą m.in. podczas dożynek).
Wykonywanie przez podatnika działalności gospodarczej powoduje, że realizowana przez niego sprzedaż musi być ewidencjonowana.
Ustawa o podatku od towarów i usług nałożyła bowiem w art. 111 ust. 1 co do zasady na wszystkich podatników dokonujących sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Zwolnienia z obowiązku prowadzenia kas fiskalnych
Jednocześnie jednak ustawodawca w art. 111 ust. 8 ww. ustawy upoważnił ministra finansów do zwolnienia, w drodze rozporządzenia, na czas określony niektórych grup podatników i niektórych czynności z tego obowiązku.
W latach 2013-2014 obowiązuje w tym zakresie rozporządzenie z 29 listopada 2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2012 r. Nr 1382).
Kasy fiskalne 2013 – zakres zwolnień w wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów
Kasy fiskalne po 1 kwietnia 2013 r.
Rozporządzenie to nie przewiduje szczególnych zwolnień dla sprzedaży targowiskowej, kiermaszowej, w trakcie dożynek itp. od obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Podatnicy ci mogą być natomiast uprawnieni do korzystania ze zwolnienia z obowiązku stosowania kas na zasadach ogólnych, w szczególności w związku z osiągnięciem obrotów nieprzekraczających limitu określonego w tym rozporządzeniu (20 000 zł).
To zwolnienie związane z osiąganiem przez podatnika obrotów nieprzekraczających 20 tys. zł znajduje właśnie zastosowanie do podatników prowadzących działalność na małą skalę (co obejmuje także ewentualne drobne inicjatywy społeczne).
Jednak zwolnienie to nie obejmuje sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez względu na symbol PKWiU (por. § 4 ust. 1 pkt 1 lit. n ww. rozporządzenia).
Opodatkowanie CIT działalności kół gospodyń wiejskich i innych organizacji społecznych
W zakresie opodatkowania dochodów z omawianej aktywności podejmowanej przez koła gospodyń wiejskich Minister Finansów wskazał, że zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 39 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U z 2011 r. Nr 74, poz. 397, z późn. zm. – ustawa o CIT) wolne od podatku są dochody związków zawodowych, społeczno-zawodowych organizacji rolników, izb rolniczych, izb gospodarczych, organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła, spółdzielczych związków rewizyjnych, organizacji pracodawców i partii politycznych działających na podstawie odrębnych ustaw - w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej.
Na podstawie art. 3 ustawy z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników (Dz. U. Nr 32, poz. 217, z późn. zm.) taką organizacją jest również koło gospodyń wiejskich.
Ponadto na podstawie przepisu art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT wolne od podatku są dochody m.in. stowarzyszeń, których celem statutowym jest działalność m.in. kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę, dobroczynności - w części przeznaczonej na te cele.
Zwolnienia te nie dotyczą dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu i handlu wyrobami przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5% oraz wyrobów z metali szlachetnych albo wyrobów z ich udziałem.
Zatem, jeżeli koło gospodyń wiejskich spełnia ww. warunki zwolnienia z CIT – podatku nie płaci. Ale jeżeli prowadzi działalność gospodarczą – powinno płacić CIT.
Minister Finansów poinformował, że działania podejmowane przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej na dożynkach czy innych imprezach okolicznościowych są elementem prowadzonej corocznie ogólnopolskiej akcji ˝Weź paragon˝.
W ramach tej akcji urzędnicy dokonują sprawdzenia prawidłowości wywiązywania się przez podatników z obowiązków w zakresie ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kas rejestrujących, jak również prowadzą kampanie informacyjno-edukacyjne promujące prowadzenie działalności gospodarczej zgodnie z przepisami prawa.
Podczas letniej akcji ˝Weź paragon˝ w 2012 roku zostały nałożone mandaty na osoby z kół gospodyń wiejskich za wykroczenie skarbowe polegające na sprzedaży wyrobów alkoholowych z pominięciem zaewidencjonowania tej sprzedaży na kasie rejestrującej.
Natomiast według posiadanych przez Ministra Finansów informacji nie wystąpiły latem 2012 r. sytuacje, w których zostały nałożone mandaty na te osoby, które dokonywały okazjonalnej sprzedaży swoich potraw.
Ewentualne przypadki w zakresie sprzedaży detalicznej żywności, napojów i wyrobów tytoniowych, w których kontrolujący nakładali mandaty, dotyczyły osób prowadzących działalność gospodarczą, które były czynnymi podatnikami podatku od towarów i usług.
Jednak takie sytuacje się zdarzają – przykładem jest kontrola UKS w Opolu na 16. Wystawie Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego Pogranicza Polsko-Czeskiego w Prudniku w czerwcu 2013 r, czy na festynach Opolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.
Rachunkowość stowarzyszeń
Jednostki posiadające osobowość prawną, w tym stowarzyszenia, są zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223, ze zm.).
Jeżeli stowarzyszenia te nie prowadzą działalności gospodarczej, wówczas stosują uproszczone zasady rachunkowości określone w rozporządzeniu ministra finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 137, poz. 1539, ze zm.).
Jednocześnie z art. 9 ust. 1 ustawy o CIT wynika, że podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, a także uwzględnienia w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacji niezbędnych do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przepisami art. 16a-16m.
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa żywności – wyjaśnienia ministra zdrowia i ministra rolnictwa i rozwoju wsi
Wszelkie kwestie związane z produkcją i obrotem żywnością są regulowane przepisami prawa żywnościowego, w tym w szczególności:
- rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz. Urz. UE L 31 z 01.02.2002 r., str. 1, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 6, str. 463);
- rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004 r., str. 1, Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 34, str. 319)
oraz przepisami krajowymi:
- ustawą z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. z 2010 r. Nr 136, poz. 914, z późn. zm.) i rozporządzeniami wykonawczymi wydanymi na podstawie tej ustawy.
Przepisy prawa żywnościowego określają wymagania z zakresu bezpieczeństwa żywności, to znaczy wymagania zdrowotne, które żywność musi spełniać oraz wymagania higieniczne, które muszą być spełniane zarówno na etapie produkcji, jak i na etapie sprzedaży (w całym łańcuchu żywnościowym) wszystkich środków spożywczych.
Pewnego rodzaju odstępstwa od obowiązku spełniania wymagań określonych w prawie żywnościowym zawarte są m.in. w dokumencie pt. ˝Wytyczne dotyczące wykonania niektórych przepisów rozporządzenia (WE) nr 852/2004 w sprawie higieny środków spożywczych˝ opublikowanym na stronie internetowej Komisji Europejskiej oraz dostępnym na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Sanitarnego, www.gis.gov.pl.
Działalność okazjonalna nie posiada jednoznacznie przyjętej definicji prawnej. Niemniej jednak za działalność okazjonalną uznaje się przygotowywanie, przechowywanie i serwowanie żywności przez osoby fizyczne w trakcie imprez, tj. jarmarki, targi, festyny, kiermasze, święta kościelne, szkolne, miejskie czy wiejskie, gdzie żywność jest przygotowywana czasami, sporadycznie i na małą skalę.
Zgodnie z pkt 3.8 ww. wytycznych działania, takie jak sporadyczna obróbka, przygotowywanie, przechowywanie i podawanie żywności przez osoby prywatne, nie są objęte zakresem ww. rozporządzenia, ponieważ prawo żywnościowe ma zastosowanie do przedsiębiorstw, których specyfika funkcjonowania zakłada pewną ciągłość działań oraz pewien stopień organizacji. Dalej stwierdza się także, że osoba, która dokonuje obróbki, przygotowuje, przechowuje i podaje żywność sporadycznie i na małą skalę nie może być uznana za przedsiębiorstwo i nie podlega wymaganiom prawodawstwa higienicznego Unii Europejskiej.
W związku z tym, podmiotów, które nie zajmują się w sposób ciągły i zorganizowany produkcją żywności, nie należy traktować jako przedsiębiorstw działających na rynku spożywczym w rozumieniu przepisów prawa żywnościowego. Oznacza to m.in., że działalność opisana w interpelacji nie podlega nadzorowi Inspekcji Weterynaryjnej.
Decyzja dotycząca uznania danego podmiotu za spełniający powyższe przesłanki podejmowana jest w odniesieniu do indywidualnych przypadków w oparciu o rodzaj i zakres prowadzonej działalności oraz ewentualne ryzyko zagrożenia dla zdrowia konsumenta. W przepisach krajowych nie określono bardziej szczegółowych wymagań dotyczących stopnia organizacji i ciągłości działań.
Przedstawione powyżej przepisy odnoszą się do podmiotów produkujących i wprowadzających do obrotu żywność, natomiast okazjonalna sprzedaż żywności przez koła gospodyń wiejskich podczas dożynek zgodnie z powyższą interpretacją nie będzie spełniać przesłanek wynikających z przepisów prawa żywnościowego i nie musi ona spełniać wszystkich wymagań określonych w rozporządzeniu (WE) nr 852/2004.
Jednak w każdym tego typu przypadku, również w przypadku niewielkich rozmiarów produkcji żywności przeznaczonej do wprowadzenia do obrotu podczas określonego wydarzenia np. podczas dożynek, decydująca jest ocena ryzyka i skala zagrożenia ze względu na bezpieczeństwo żywności, a co za tym idzie bezpieczeństwo konsumentów. Produkty przygotowane w celu sprzedaży w trakcie tego typu imprezy muszą być bezpieczne dla zdrowia i życia konsumentów, dlatego osoby sprzedające żywność np. na dożynkach powinny stosować zasady dobrej praktyki higienicznej, które są podstawą spełniania wymagań higienicznych.
Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w art. 14 i 17 ww. rozporządzenia, nr 178/2002, żywność musi być bezpieczna dla zdrowia i życia człowieka, a odpowiedzialność za bezpieczeństwo żywności ponosi producent lub podmiot wprowadzający żywność do obrotu. Zasada ta odnosi się również do żywności sprzedawanej na dożynkach.
W związku z powyższym w przypadku powstania szkody w wyniku przeniesienia zakażenia na inne osoby poprzez żywność sprzedawaną na dożynkach winę za powstałą szkodę ponosić będzie wprowadzający do obrotu, zgodnie z przepisami art. 4491-44911 Kodeksu cywilnego regulującymi zasady odpowiedzialności producentów (lub innych podmiotów) za produkt niebezpieczny.
Opracowano na podstawie odpowiedzi na interpelację poselską nr 8620, udzielonej 8 października 2012 r. przez Macieja Grabowskiego - podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów. Regulacje cytowane w tej odpowiedzi uległy w 2013 r. pewnym zmianom, które jednak nie naruszają tez tej odpowiedzi. Redakcja mojafirma.infor.pl/biznes dokonała aktualizacji przepisów cytowanych w tej odpowiedzi wg stanu prawnego obowiązującego w czerwcu 2013 r.