Podstawowym obowiązkiem podatnika wykonującego działalność gospodarczą (w rozumieniu definicji jaka została zawarta w ustawie o VAT) jest prowadzenie ewidencji, na podstawie której sporządza się miesięczną lub kwartalną deklarację podatkową.
Podatnik przez cały okres rozliczeniowy na bieżąco (lub tuż po jego zakończeniu) w ww. ewidencji dokonuje wpisów odzwierciedlających dokonane transakcje gospodarcze. Następnie przenosi je (w ujęciu zbiorczym) do deklaracji podatkowej.
Przedmiotową ewidencję dla celów VAT podatnik musi prowadzić niezależnie od innych tego typu rejestrów (ksiąg rachunkowych, książki przychodów i rozchodów itp.). Każda regulacja podatkowa posiada bowiem w przedmiotowym zakresie odrębne wymogi.
W przypadku VAT podatnicy najczęściej prowadzą dwie niezależne ewidencje: pierwszą, w której odzwierciedlają dokonaną w okresie rozliczeniowym sprzedaż (zwyczajowo nazywaną rejestrem sprzedaży) oraz drugą, w której wykazywane są zakupy (tzw. rejestr zakupów).
Sprawa jest prosta dla podatników dokonujących sprzedaży opodatkowanej. Ci bowiem, aby odliczyć podatek naliczony muszą wykazać w rejestrze zakupu (a następnie w deklaracji VAT-7) wszystkie faktury zakupu z jakich ww. prawo im przysługuje.
Natomiast podatnicy VAT, którzy dokonują sprzedaży korzystającej ze zwolnienia od podatku VAT (zw) bądź też tzw. sprzedaży mieszanej (czyli zarówno opodatkowanej podatkiem VAT jak i z niego zwolnionej) bardzo często mają wątpliwości dotyczące kwestii ewidencjonowania zakupów związanych wyłącznie ze sprzedażą zwolnioną (czyli taką, która nie daje prawa do odliczenia podatku naliczonego).
Skoro bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego im nie przysługuje prowadzenie ewentualnej ewidencji w ww. zakresie uważają za nadmierne obciążenie.
Spółka świadczy odpłatne usługi stomatologiczne. Działalność ta jest objęta zwolnieniem z podatku od towarów i usług. Spółka nabywa towary, które są następnie wykorzystywane przy świadczeniu omawianej kategorii usług (przykładowo narzędzia stomatologiczne, leki, wypełnienia). Spółka jest czynnym podatnikiem VAT. Dodatkowo, obok działalności zwolnionej z podatku VAT (zdecydowanie przeważającej) Spółka wykonuje także działalność opodatkowaną tym podatkiem (m.in. najem powierzchni).
Zatem pojawia się pytanie czy Spółka ma obowiązek wprowadzać do rejestru zakupu dane dotyczące zakupów (m.in. cena netto, brutto), które są w 100 % wykorzystywane do świadczenia usług stomatologicznych (zwolnionych z podatku).
Ustawodawca w przepisie art. 109 ust. 3 ustawy o VAT wskazuje, że podatnik ma obowiązek prowadzić ewidencję dla celów VAT. Jak z niego wynika, podatnicy VAT czynni (czyli inni niż podatnicy wykonujący wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 i 82 ust. 3 [zwolnienie przedmiotowe] oraz zwolnieni od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 [zwolnienie podmiotowe] ustawy o VAT), mają obowiązek prowadzić tzw. ewidencję standardową. Jednakże ustawodawca określił również ściśle co w przedmiotowej ewidencji winno się zawierać.
Ewidencja podatnika VAT czynnego ta musi posiadać następujące elementy:
1. kwoty określone w art. 90 ustawy o VAT,
2. dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania,
3. wysokość VAT należnego,
4. kwoty VAT naliczonego obniżające kwotę VAT należnego,
5. kwotę VAT podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu,
6. inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej.
Jak wynika z punktu pierwszego ww. listy, ewidencja prowadzona dla celów VAT powinna zawierać kwoty określone w art. 90. Przepis art. 90 ustawy o VAT stanowi zaś, że w stosunku do towarów i usług, które są wykorzystywane przez podatnika do wykonywania czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, jak i czynności, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, podatnik jest obowiązany do odrębnego określenia kwot podatku naliczonego związanych z czynnościami, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (ust. 1).
Polecamy: serwis Koszty
Jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w ust. 1, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (…) (ust. 2).
Proporcję (...) ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo (ust. 3).
Polecamy: serwis Podatki osobiste
Jednocześnie z objaśnień do deklaracji VAT-7 wynika, że w części D tej deklaracji (rozliczenie podatku naliczonego) wykazuje się wyłącznie wartość towarów i usług oraz kwotę podatku naliczonego (z uwzględnieniem korekt), w takiej wysokości w jakiej podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego od należnego lub zwrot podatku naliczonego na zasadach określonych w przepisach art. 86-92 ustawy o VAT, z uwzględnieniem przepisów wykonawczych, w okresie rozliczeniowym, za który składana jest deklaracja.
Biorąc pod uwagę powyższe należy więc stwierdzić, iż z treści art. 109 ust. 3 ustawy o VAT nie wynika obowiązek ujmowania zakupów związanych wyłącznie z czynnościami zwolnionymi, nieopodatkowanymi oraz od których nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego (ww. przepis nakazuje ujmować w ewidencji nabycia towarów i usług związane wyłącznie z czynnościami opodatkowanymi oraz z czynnościami opodatkowanymi i zwolnionymi).
Podobne stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 24.02.2009 r. (sygn. IPPP2/443-1882/08-2/BM).