Kluczowe przy tym może być ustalenie czy, podmiot taki korzystać będzie z prawa do odliczenia podatku naliczonego w związku z zakupami dotyczącymi nowego profilu działalności?
Osoba fizyczna prowadzi usługi w zakresie opieki zdrowotnej, które korzystają ze zwolnienia. Jednocześnie zamierza podjąć drugi profil działalności polegający na wynajmie lokali użytkowych. W tym celu rozpoczyna inwestycję dotyczącą budynku zawierającego lokale użytkowe. Z tymi czynnościami pojawia się zakup towarów i usług, od których osoba ta zamierza odliczyć podatek naliczony, pomimo faktu, iż wydatki w tym zakresie dotyczą przyszłych przychodów związanych z wykonywaniem czynności opodatkowanych.
Dokonując oceny okoliczności przedstawionych w przykładzie warto przyjrzeć się podstawowym regulacjom dotyczącym prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Przepis art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług stanowi, iż w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Co do zasady, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika:
a) z tytułu nabycia towarów i usług,
b) potwierdzających dokonanie przedpłaty (zaliczki, za datku, raty), jeżeli wiązał się on z powstaniem obowiązku podatkowego,
c) od komitenta z tytułu dostawy towarów będącej przedmiotem umowy komisu – z uwzględnieniem rabatów określonych w art. 29 ust. 4.
Prawo do odliczenia przysługuje więc podatnikowi, jeśli dokonany zakup ma związek z czynnościami opodatkowanymi. Nie ma więc możliwości dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności zwolnionych od podatku bądź niepodlegających temu podatkowi.
Przedstawione powyżej przesłanki zastosowania prawa do odliczenia podatku naliczonego określić można mianem warunków pozytywnych. Ustawodawca przewidział również przesłanki negatywne, przy wystąpieniu których z prawa tego skorzystać nie można.
Określone one zostały w art. 88 ustawy o VAT. W szczególności art. 88 ust. 3a stanowi, iż nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:
1) sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi:
a) wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących,
b) w których kwota podatku wykazana na oryginale faktury lub faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii;
2) transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
3) wystawiono więcej niż jedną fakturę dokumentującą tę samą sprzedaż;
4) wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
a) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane - w części dotyczącej tych czynności,
b) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością - w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
c) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego - w części dotyczącej tych czynności;
5) faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie
zostały zaakceptowane przez sprzedającego;
6) zaświadczenie, o którym mowa w art. 86 ust. 5, zawiera informacje niezgodne ze stanem
faktycznym.
Istotne z punktu widzenia omawianego przykładu jest wskazanie regulacji określonej w art. 88 ust. 4 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 20.
Odnosząc powyższe regulacje do przedstawionego przykładu stwierdzić należy, iż w przypadku, gdy podatnik złoży do urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, skutkujące uzyskaniem statusu podatnik VAT - czynny, zaś wydatki poniesione w związku z planowanym rozszerzeniem zakresu działalności będą związane wyłącznie z wykonywaniem czynności opodatkowanych, będzie mu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur dokumentujących te wydatki, pod warunkiem, że nie zachodzą wyłączenia zawarte w art. 88 ustawy o VAT.
Jednocześnie wobec faktu, iż w powołanym przykładzie może mieć miejsce sytuacja taka, że w okresie rozliczeniowym poniesione zostaną wyłącznie wydatki (inwestycje), a nie wystąpi sprzedaż opodatkowana to kwotę VAT naliczonego można przenieść do rozliczenia w następnym okresie rozliczeniowym lub wskazać do zwrotu na rachunek bankowy.
Podobnie te kwestie interpretuje fiskus, czego przykładem jest m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 22 grudnia 2010 r. nr ITPP2/443-1024/10/AP.