Decyzja dokonana w momencie wykupu ma istotny wpływ na dalsze rozliczenia podatkowe związane z użytkowaniem pojazdu oraz jego sprzedaż. W związku z tym każdorazowo decyzja o wykupie pojazdu powinna zostać dokładnie przemyślana, zwłaszcza pod kątem wynikających z niej efektów podatkowych.
Wykup samochodu „na firmę”
W przypadku wykupu pojazdu do celów prowadzenia dalszej działalności gospodarczej kwestia rozliczenia podatkowego zależy od sposobu użytkowania samochodu.
Jeżeli samochód ma być wykorzystywany jedynie na potrzeby działalności gospodarczej, podatnik będzie mógł co do zasady odliczyć pełną kwotę podatku VAT związaną z zakupem oraz kosztami eksploatacji pojazdu. Niezbędne jest jednak poinformowanie urzędu o wykorzystaniu samochodu osobowego jedynie na potrzeby działalności gospodarczej oraz prowadzenie odpowiedniej ewidencji. Dobrą praktyką jest także przygotowanie odpowiedniego regulaminu/instrukcji wykluczającej możliwość użytku mieszanego, tzn. także na cele prywatne, gdyż w przeciwnym razie nawet jednorazowe wykorzystanie na cele prywatne może skutkować zakwestionowaniem przez ograny podatkowe odliczenia VAT w całości.
W przypadku wykorzystania pojazdu na cele mieszane tj. na potrzeby działalności gospodarczej oraz prywatne podatnik co do zasady ma prawo do odliczenia 50% VAT naliczonego, wykazanego na fakturach za zakup pojazdu oraz materiałów i usług związanych z eksploatacją. Nie trzeba przy tym prowadzić żadnej ewidencji oraz udowadniać, że wydatek został poniesiony w związku z działalnością gospodarczą.
Polecamy: Najnowsze zmiany w VAT. Sprawdź!
W przypadku sprzedaży samochodu osobowego wykupionego „na firmę” powstaje konieczność odpowiedniego opodatkowania VAT transakcji. Nie ma przy tym znaczenia, czy pojazd wykorzystywany był tylko do działalności gospodarczej, czy do użytku mieszanego. W efekcie wartość pojazdu powinna uwzględniać opodatkowanie VAT wg stawki 23%. Ponadto należy odprowadzić podatek dochodowy od sprzedaży pojazdu. Jeżeli więc wartość pojazdu to 61 500 zł, to kwota netto wyniesie 50 000 zł. Należy ją jeszcze pomniejszyć o efekt podatku dochodowego (załóżmy 18%) i w efekcie kwota, jaka pozostaje podatnikowi po rozliczeniu podatków to 41 000 zł.
Wykup samochodu na cele osobiste
Część firm leasingowych umożliwia podatnikowi wykup używanego samochodu osobowego na cele osobiste. W takim przypadku opodatkowanie transakcji wygląda inaczej. Warto wskazać, że taka możliwość dotyczy głównie osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, gdyż w tym przypadku stroną umowy jest co do zasady ta sama osoba.
W przypadku wykupu na cele osobiste podatnika nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z faktury sprzedaży wystawionej przez firmę leasingową. Potwierdza to interpretacja Dyrektora KIS z dnia 15 maja 2018 r. (sygn. 0115-KDIT1-2.4012.231.2018.1.RS). Jest to też zgodne z podstawową zasadą odliczenia VAT naliczonego, wyrażoną w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, tj. brak prawa do odliczenia w sytuacji, gdy wydatek nie był związany z działalnością opodatkowaną.
Należy podkreślić, że w przypadku zakupu pojazdu na cele osobiste podatnika, nie będzie on także uprawniony do odliczenia podatku VAT od zakupu materiałów i usług eksploatacyjnych, jak np. paliwo, naprawy, myjnia itp.
Ponadto, jeżeli w istocie wykupiony po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego samochód nie będzie stanowił składnika majątku firmy, to przychód uzyskany ze sprzedaży tego samochodu nie będzie stanowił przychodu z działalności gospodarczej. Zbycie samochodu zgodnie ze stanowiskiem fiskusa wyrażonym m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 3 lipca 2019 (sygn. 0115-KDIT2-3.4011.259.2019.1.JG) należy zakwalifikować do źródła przychodów, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli do odpłatnego zbycia rzeczy. W takiej sytuacji przychód nie powstanie, jeżeli zbycie rzeczy będzie miało miejsce po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jej nabycie (wykup z leasingu). Natomiast w przypadku sprzedaży przedmiotowego samochodu przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie (wykup z leasingu), powstanie obowiązek podatkowy na podstawie ww. przepisu. Dodatkowo sprzedaż pojazdu z majątku osobistego podatnika nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.
Przykładowo, jeżeli wartość pojazdu wynosi 61 500 zł, to w przypadku sprzedaży z majątku osobistego po upływie pół roku od zakupu pojazdu od firmy leasingowej będzie można sprzedać go za 61 500 zł bez konieczności zapłaty podatku VAT oraz podatku dochodowego. Nabywca będzie zobowiązany uiścić jedynie podatek od czynności cywilnoprawnych. Przy sprzedaży przed upływem półrocznego okresu należy pamiętać o konieczności zapłaty podatku dochodowego wg odpowiedniej stawki.
Podsumowanie
Kwestia wykupu pojazdu od firmy leasingowej jest wielowątkowa. Pod uwagę należy wziąć nie tylko kwotę wykupu, ale także sposób użytkowania pojazdu po wykupie, utratę wartości w czasie oraz decyzję o ewentualnej sprzedaży. Odpowiednia analiza skutków podatkowych może przynieść podatnikowi znaczne oszczędności podatkowe. Warto przy tej okazji skonsultować się z doradcą podatkowym, który przedstawi szczegółowo wpływ podatków na dany sposób wykupu pojazdu.
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec