Sprawa dotyczyła rumuńskiej spółki Paper Consult, która kupiła usługi od firmy uznanej z powodu nieskładania deklaracji za nieaktywną, a następnie wykreślonej z rejestru podatników VAT. Spółka w swoich rejestrach zakupowych uwzględniła otrzymane od „nieaktywnej” firmy faktury i uznała, że przysługuje jej prawo do odliczenia. Do transakcji faktycznie doszło i nie miało miejsce oszustwo podatkowe. Rumuński sąd był zdania, że spółka powinna sprawdzić status swojego kontrahenta przed planowaną transakcją, lecz w sprawie zrodziły się wątpliwości. Z uwagi zatem na brzmienie przepisów prawa rumuńskiego, jak również z uwagi na brak ukształtowanego orzecznictwa w tego typu przypadku, w ostateczności w sprawie zabrał głos TSUE.
TSUE w ślad za Rzecznikiem wskazał, że dyrektywa 2006/112 stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na mocy którego podatnikowi odmawia się prawa do odliczenia VAT z tego względu, że podmiot, który świadczył na jego rzecz usługę i wystawił z tego tytułu fakturę, na której wyraźnie zostały wskazane wydatki i VAT, został uznany przez organ podatkowy państwa członkowskiego za nieaktywny, przy czym to uznanie za nieaktywnego zostało opublikowane i jest dostępne na stronie internetowej dla wszystkich podatników w tym państwie, jeżeli owa odmowa prawa do odliczenia jest systematyczna i ostateczna oraz nie pozwala na przedłożenie dowodów na niepopełnienie przestępstwa podatkowego lub na brak utraty wpływów podatkowych.
Polecamy: Biuletyn VAT
Trybunał przypomniał, że państwa członkowskie mogą ustanowić obowiązki inne niż te określone w dyrektywie, jeżeli uznają je za niezbędne do właściwego poboru VAT i zapobiegania przestępczości podatkowej, ale nie mogą one wykraczać poza to, co konieczne do osiągnięcia takich celów (środki te nie mogą wobec tego być wykorzystywane w sposób regularnie uniemożliwiający skorzystanie z prawa do odliczenia VAT i naruszający tym samym neutralność tego podatku).
Trybunał podkreślił, że prawo do odliczenia jest zasadniczym elementem systemu VAT, który nie powinien podlegać ograniczeniom z formalnych powodów. W ocenie Sądu organ nie może wymagać od podatnika dokonania kompleksowej i dogłębnej weryfikacji dotyczącej jego dostawcy, przenosząc w ten sposób na podatnika spoczywający na organie obowiązek przeprowadzenia działań kontrolnych.
Powyższy wyrok jest ważny również dla polskich podatników, choć zapadł w kontekście sprawy rumuńskiej. W wyroku wskazano bowiem de facto, że nabywca powinien mieć prawo odliczyć podatek naliczony, nawet gdy sprzedawca był wykreślony z rejestru (przepisy państw członkowskich nie powinny zatem takiego ograniczenia wprowadzać). Zatem jeśli transakcja miała miejsce i nie była dokonana w celu oszustwa, zdaniem TSUE, nabywca nie powinien tracić prawa do odliczenia podatku naliczonego w takim przypadku.
Dla polskich podatników powyższy wyrok jest istotny, biorąc pod uwagę coraz powszechniej stosowaną praktykę wykreślania polskich podatników z podmiotowych rejestrów VAT i możliwość kwestionowania przez organy prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur od „nieaktywnych” podatników.
Barbara Głowacka, doradca podatkowy
barbara.glowacka@isp-modzelewski.pl
Instytut Studiów Podatkowych