To, że śmierć osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą wywołuje określone konsekwencje – jest oczywiste. Jak już wyżej wspomniano – ustaje byt podatkowy takiej osoby.
Dodatkowo, wygasa z mocy prawa, decyzja o nadaniu podatnikowi numeru identyfikacji podatkowej (NIP).
Następcy prawni powinni przy tym zawiadomić o zaistniałym fakcie naczelnika urzędu skarbowego w zgłoszeniu VAT-Z.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na zakres tych regulacji, które dotyczą dziedziczenia praw i obowiązków.
Przepisy Kodeksu cywilnego stanowią o tym, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą na spadkobierców.
Sukcesja podatkowa
Kwestia sukcesji podatkowej, w przedstawionych powyżej okolicznościach, regulowana jest natomiast przepisami Ordynacji podatkowej. Podstawowy w tym zakresie wydaje się zapis art. 97 § 1 i 2 w/w ustawy.
Zgodnie z tą regulacją spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. W sytuacji, gdy na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.
W świetle powyższego z mocy prawa na spadkobierców przechodzą wszelkie prawa i obowiązki o charakterze majątkowym. Natomiast prawa niemajątkowe przechodzą na spadkobierców pod warunkiem kontynuacji działalności prowadzonej uprzednio przez spadkodawcę.
Koncentrując się na kwestiach podatkowych, podnieść należy, iż w sytuacji podjęcia decyzji o kontynuowaniu działalności, następca prawny w pierwszej kolejności powinien zarejestrować się jako odrębny podmiot gospodarczy.
Oczywista jest przy tym również potrzeba poinformowania naczelnika urzędu skarbowego, w którym dokonywana jest rejestracja, o fakcie kontynuowania działalności po spadkodawcy. Jako uzasadnione należy uznać dołączenie do takiej informacji postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, zaś w przypadku występowania kilku spadkobierców oświadczenia pozostałych, że nie będą kontynuować działalności gospodarczej.
Kiedy można odliczyć cały VAT przy nabyciu samochodów?
Dziedziczenie prawa do odliczenia VAT
Po dołożeniu powyższych starań podatnik stanie przed problemem czy w rozliczeniu VAT może przejąć np. kwotę odliczenia podatku naliczonego wynikającą z deklaracji VAT-7 złożoną przez spadkodawcę.
Niewątpliwie jeszcze na etapie wydatków związanych z prowadzoną działalnością realizacja w trybie art. 86 usta. 1 ustawy o VAT odliczenia podatku naliczonego stanowiłoby realizację przysługującego podatnikowi prawa. Skoro więc w trybie art. 97 Ordynacji podatkowej spadkobierca podatnika przejmuje prawa - brak jest przeszkód do dziedziczenia prawa do odliczenia.
Wydaje się oczywiste, w świetle przedstawionych powyżej regulacji art. 97 Ordynacji podatkowej, iż tego rodzaju postępowanie będzie zgodne z przepisami. Podatnik bowiem nabędzie prawa, a rozważenia jedynie będzie wymagało czy mają one charakter praw majątkowych czy niemajątkowych.
Prawo podatkowe nie definiuje pojęć praw majątkowych i niemajątkowych – by odczytać ich znaczenie posiłkować się należy wykładnią systemową i to opartą na regulacjach prawa cywilnego.
Za prawa majątkowe uznaje się takie prawa, które są bezpośrednio uwarunkowane interesem ekonomicznym uprawnionego.
W świetle tak rozumianego pojęcia prawa majątkowego – prawo do odliczenia wpływając na sytuację ekonomiczną podatnika powinno być zakwalifikowane do tej kategorii praw majątkowych.
Dodać jedynie trzeba, iż w sytuacji kontynuacji działalności – kwestia rozsądzenia do jakiej kategorii praw (majątkowych czy niemajątkowych) należy prawo do odliczenia jest drugorzędna, właśnie z uwagi na kontynuację działalności.
Jedynie na marginesie wspomnieć należy, iż podnosząc kwestię nabycia praw po spadkodawcy nie można przy tym zapomnieć o pozostałych konsekwencjach dziedziczenia. Oprócz praw na spadkobierców przechodzą również obowiązki, w tym rzecz jasna obowiązki wynikające z prawa podatkowego.
Źródło: interpretacja indywidualna z 12 stycznia 2011 r. nr IPPP2-443-812/10-2/AK