Grupa VAT - informacje ogólne
Nowe regulacje dotyczące tzw. Polskiego Ładu nie ominęły podatników VAT. Najważniejszą zmianą w podatku od towarów i usług jest wprowadzenie Grupy VAT przeznaczonej dla podmiotów działających wspólnie na rynku. W istocie nowe przepisy, umożliwiają działanie w uregulowany sposób np. konsorcjom, których rozliczenia wewnętrzne regulowały dotychczas interpretacje indywidualne oraz orzecznictwo. Istnienie Grup VAT może w istocie upraszczać obrót wewnątrz Grupy i zarządzać płynnością finansową w kontekście VAT. Konsolidacja w jednej grupie pozwoliłaby na uwolnienie środków które w innej sytuacji podlegałyby wpłacie do organu podatkowego (np. w sytuacji, gdy jeden podmiot byłby zobowiązany do zapłaty VAT należnego, a drugi mógłby wnioskować o zwrot podatku). W uproszczeniu, w grupie VAT, kwoty te zostałyby skompensowane, gdyż podmioty te występowałyby jako jeden podatnik VAT. Na wprowadzenie Grup VAT pozwala bezpośrednio art. 11 Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28.11.2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Rozwiązanie to występuje już w wielu krajach europejskich (obecnie 18 krajach wspólnoty), m.in. na Malcie (od 2018 roku) oraz w Danii. Kwestie Grup VAT były również wielokrotnie przedmiotem orzecznictwa TSUE (m.in. Wyrok C-7/13 z dnia 17 września 2014 r. Skandia America Corp. (USA), filial Sverige przeciwko Skatteverket). Zgodnie z uzasadnieniem dla tzw. Polskiego Ładu: Postulowane rozwiązanie ma dostosować realia prawno-podatkowe do tych spotykanych w zdecydowanej większości państw UE. Wprowadzone uproszczenie w postaci wprowadzenia możliwości utworzenia Grupy VAT ma walor zachęty inwestycyjnej. Wskazać należy w szczególności na korzystniejsze niż obecnie opodatkowanie VAT transakcji dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, a także korzyści związane z poprawą płynności i administracyjne.
Warunki formalne
Członkami Grupy VAT mogą być podmioty:
- posiadający siedzibę na terytorium kraju lub
- nieposiadający siedziby na terytorium kraju, w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.
Ustawa nie wprowadza dodatkowych warunków dotyczących indywidualnego podmiotu jako członka grupy. Zgodnie z projektem ustawy, Grupa VAT składa się z podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowanych jako czynny podatnik VAT. Wyrażenie to, zaczerpnięte wprost z dyrektywy 2006/112/WE zostało doprecyzowane wprost w ustawie.
Warunki powiązań zostały ściśle określone jako:
- powiązania finansowe: bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy,
- powiązania ekonomiczne: przedmiot głównej działalności członków Grupy VAT ma taki sam charakter lub działalności prowadzonej przez członków Grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub członek Grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie Grupy VAT,
- powiązania organizacyjne: członkowie prawnie lub faktycznie, bezpośrednio lub pośrednio, znajdują się pod wspólnym kierownictwem, lub organizują swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.
Ważne jest to, że warunki te muszą trwać przez cały okres istnienia Grupy VAT. Istotną rolę będzie pełnił reprezentant Grupy VAT, który reprezentuje grupę względem ich praw i obowiązków. Reprezentacja ta będzie odnosić się prawdopodobnie do obowiązków prawnopodatkowych z organem podatkowym (właściwym organem w zakresie Grupy VAT jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla przedstawiciela Grupy VAT). Reprezentantem Grupy VAT nie musi być podmiot dominujący ekonomicznie np. spółka matka, a dowolny podmiot wchodzący w skład grupy. Każdy podmiot może być członkiem tylko jednej Grupy VAT, a Grupa VAT nie może być członkiem innej Grupy VAT.
Elementem koniecznym do utworzenia Grupy VAT jest zawarcie pisemnej umowy zawierającej:
- nazwę Grupy VAT z dodatkowym oznaczeniem „Grupa VAT” lub „GV”;
- dane identyfikacyjne podatników tworzących grupę VAT, w tym dane dotyczące oddziału w przypadku podatnika nieposiadającego siedziby na terytorium kraju oraz wysokość kapitału zakładowego każdego z tych podatników;
- wskazanie przedstawiciela Grupy VAT, wyznaczonego spośród jej członków;
- dane identyfikacyjne udziałowców (akcjonariuszy) i wysokość ich udziału w kapitale zakładowym podatników tworzących grupę VAT, posiadających ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym tych podatników;
- wskazanie okresu, na jaki Grupa VAT została utworzona, nie krótszego niż 3 lata.
Okres istnienia Grupy VAT może zostać przedłużony poprzez nową umowę. Umowa pierwotna jest przekazywana Naczelnikowi Urzędu Skarbowego dokonującego rejestracji, wraz ze zgłoszeniem rejestracyjnym. Grupa VAT ma również obowiązek przekazywania każdej umowy przedłużającej istnienie grupy.
Świadczenie usług i dostawa towarów przez grupę VAT
Podstawowym założeniem Grupy VAT jest wyjęcie poza obszar opodatkowania, świadczenia usług i dostaw towarów pomiędzy członkami grupy. Świadczenie i dostawa towarów przez jednego z członków Grupy VAT będzie traktowane jako czynność opodatkowana dokonana przez samą grupę. Podmioty będące członkami VAT, stają się w istocie jednym podatnikiem, tzn. usługi świadczone oraz dostawa towarów świadczone przez każdy z podmiotów „na zewnątrz” traktowany będzie jak wykonanie czynności opodatkowanych przez Grupę VAT. Co ważne, świadczenie usług wewnątrz grupy, musi zostać ujmowane w nowej ewidencji, którą będzie musiał prowadzić indywidualnie każdy uczestnik.
Grupa VAT - korzyści i problemy
Podstawową korzyścią Grupy VAT będzie uproszczenie i wyjęcie spoza opodatkowania dostaw towarów i świadczenia usług na rzecz podmiotów wewnątrz grupy. Szczególnie korzystne może być rozliczanie podatku VAT w grupie w sytuacji, gdy przynajmniej jeden podmiot w grupie z powodu wysokiej sprzedaży rozlicza VAT należny, a drugi zgodnie ze specyfiką prowadzonej działalności nadwyżki VAT naliczonego. Niewątpliwym problemem, który nie zostały wskazany wprost jest kwestia wystawiania faktur w ramach Grupy VAT, oraz ujmowanie transakcji w JPK_VAT.
Podsumowując, Grupa VAT może być ciekawym rozwiązaniem dla podmiotów powiązanych lub planujących wspólne przedsięwzięcie w ramach spółek celowych. Możliwe, że wprowadzenie regulacji Grup VAT, wpłynie na zwiększenie popularności Podatkowych Grup Kapitałowych, które obecnie nie cieszą się zainteresowaniem podatników.
Wojciech Kliś, doradca podatkowy BG TAX&LEGAL