W związku z odejściem w przepisach o VAT od zasady, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury (i nie później niż 7 dni od daty wykonania dostawy lub usługi), zmianie uległy terminy wystawiania faktur.
Przypomnijmy, że obecnie obowiązek podatkowy powstaje co do zasady w momencie dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Sam fakt wystawienia faktury teoretycznie przestał się zatem liczyć przy określeniu momentu powstania obowiązku podatkowego.
Gdy się pospieszysz
Obecnie przedsiębiorca może wystawić fakturę nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę. Ustawodawca przewidział także możliwość wcześniejszego wystawienia faktury – nie wcześniej niż 30 dni przed dokonaniem sprzedaży (z pewnymi nieistotnymi w tym miejscu wyjątkami). Od razu powstał w związku z tym problem, co w przypadku, gdy faktura zostanie wystawiona wcześniej niż na 30 dni przed dostawą. Jeśli uznamy, że w każdej sytuacji, w której do takiej sytuacji dojdzie, a zatem gdy po wystawieniu faktury kontrahent ma problem z dostawą i trwa ona dłużej niż 30 dni, licząc od daty wystawienia faktury, powstaje realna szansa uznania takiego dokumentu za pustą fakturę, ze wszystkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami.
Pusta, czyli co dalej
Co do zasady pojęcie pustej faktury odnosi się do sytuacji, w której podatnik wystawi fakturę VAT, która nie odzwierciedla stanu faktycznego, a zatem gdy na fakturze wykaże dostawę towarów bądź usługę, której nigdy nie było. W takim przypadku faktura nie daje prawa do odliczenia VAT, ale wynikający z niej VAT powinien zostać zapłacony. Jest tak nawet wtedy, gdy podatnik pomyłkowo wystawi fakturę VAT za czynność niepodlegającą opodatkowaniu VAT. W celu uniknięcia zapłaty VAT z pustej faktury konieczne jest jej skorygowanie.
Fiskus ciągle zmienia zdanie
O tym, że uznanie wystawionej przed czasem faktury za pustą jest zagrożeniem realnym, potwierdza np. indywidualna interpretacja podatkowa wydana przez ministra finansów 21 maja 2015 r. (nr IPPP1/4512-222/15-2/AP). Fiskus stwierdził w niej, że faktura wystawiona wcześniej niż 30 dni przed powstaniem obowiązku podatkowego i wprowadzona do obrotu jest nieprawidłowa i musi zostać skorygowana. Stanowisko to dotyczyło sytuacji, w której mimo wystawienia faktury i wskazania na niej daty sprzedaży, podatnik spóźnił się z dostawą, która nastąpiła po upływie 30 dni od wystawienia faktury.
W takiej sytuacji fiskus zobowiązał podatnika do wystawienia faktur korygujących, z zaznaczeniem, że faktury te nie mogą zmienić daty wystawienia faktury pierwotnej, lecz powinny skorygować fakturę w zakresie podstawy opodatkowania i kwoty podatku i doprowadzić do stanu odpowiadającego rzeczywistości, a więc wyzerować te pozycje. W razie braku tak dokonanej korekty zastosowanie znajdą przepisy dotyczące pustych faktur.
W interpretacji z 10 listopada 2015 r. (nr IBPP1/443-1095/14/MS) resort finansów zajął inne stanowisko. Tym razem sprawa dotyczyła zaliczki udokumentowanej fakturą. Z tym że zaliczka została otrzymana po upływie 30 dni od wystawienia faktury. Resort uznał, że w tym przypadku nie jest konieczne korygowanie faktur i nie ma ryzyka, iż faktura taka może zostać uznana za pustą.
Takie różnice w podejściu ministra finansów do przedwcześnie wystawionych faktur powodują istotne problemy interpretacyjne. Tym bardziej że brak jest w tej chwili orzeczeń, które potwierdziłyby właściwe zasady postępowania.
Próba wybrnięcia z kłopotów
W tej sytuacji, w przypadku wystawienia faktury przed sprzedażą, podatnik może rozróżnić dwie sytuacje.
Pierwsza – faktura zostaje wystawiona na więcej niż 30 dni przed dostawą. W tym przypadku to podatnik ma wpływ na datę dostawy. Wówczas przedwczesne wystawienie faktury można uznać jako zawinione przez podatnika i tym samym powinno rodzić obowiązek dokonania korekty takiej faktury.
Druga – faktura zostanie wystawiona na więcej niż 30 dni przed zapłatą zaliczki, której termin zapłaty został prawidłowo określony na fakturze. Jeśli kontrahent nie wpłacił zaliczki w terminie, jest to sytuacja niezawiniona przez podatnika. Tym samym podatnik może bronić stanowiska, że korekta takiej faktury nie jest konieczna. I to bez narażania się na ryzyko, że z powodu braku tej korekty faktura zostanie uznana za pustą.
Obowiązek podatkowy powstaje w momencie dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi
Agnieszka Taraśkiewicz, doradca podatkowy w Independent Tax Advisers Doradztwo Podatkowe
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).