Odliczanie VAT od WNT – aktualny stan prawny
Zgodnie z obecnym stanem prawnym (art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. a ustawy o VAT), prawo do odliczenia VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT) powstaje pod warunkiem, że podatnik otrzyma fakturę dokumentującą taką transakcję w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli podatnik nie dotrzyma tego terminu – ma obowiązek odpowiedniego pomniejszenia kwoty podatku VAT naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin.
Jak wskazuje Minister Finansów, obecne zasady powodują, iż podatnicy ponoszą negatywne konsekwencje finansowe w postaci konieczności pomniejszenia podatku naliczonego, jeżeli w okresie 3 miesięcy od zadeklarowania WNT nie otrzymali faktury VAT. W przypadku nieotrzymania faktury w ww. okresie 3 miesięcy od rozliczenia WNT pomniejszenie podatku naliczonego dokonywane jest zgodnie z art. 86 ust. 10g, tj. w bieżącej deklaracji podatkowej. Takie pomniejszenie podatku ma zasadniczo charakter czasowy. Późniejsze otrzymanie faktury, np. po upływie okresu 5 miesięcy, powoduje, że podatnik ponownie nabywa prawo do wykazania podatku naliczonego z tytułu WNT.
Resort finansów podkreśla, że zgodnie z wyrokiem TSUE w sprawie C-895/19 (A) prawo do odliczenia podlega wykonaniu co do zasady w tym samym okresie, w którym powstało, tj. z chwilą, gdy podatek stał się wymagalny. Oznacza to, że podatnikowi przysługuje zasadniczo prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu WNT w okresie rozliczeniowym, w którym zadeklarował podatek należny z tytułu WNT. W opinii TSUE, państwa członkowskie mogą na podstawie art. 273 dyrektywy wdrożyć środki w celu zapewnienia prawidłowego poboru podatku i zapobiegania oszustwom podatkowym. Jednakże środki te nie mogą podważać neutralności VAT i wykraczać poza to, co jest konieczne dla osiągnięcia tych celów.
Jeżeli podatnik VAT po upływie 3 miesięcy od zadeklarowania WNT jest obowiązany do przejściowego (tj. do czasu uzyskania faktury) pomniejszenia podatku naliczonego, może to (zdaniem Ministerstwa Finansów):
- po pierwsze powodować wątpliwości odnośnie zgodności z zasadą neutralności podatku;
- po drugie może to skłaniać podatników do deklarowania podatku należnego z tytułu WNT już po terminie, tj. dopiero w przypadku gdy podatnik uzyska fakturę, poprzez korektę odpowiedniej deklaracji podatkowej.
Dlatego Minister Finansów postanowił poprawić te przepisy i projekcie (z 4 sierpnia 2022 r.) ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw przewidziano rezygnację z formalnego wymogu posiadania faktury dotyczącej WNT przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu.
Rezygnacja z wymogu posiadania faktury dotyczącej WNT przy odliczaniu VAT z tego tytułu - od 2023 roku
Projektowane zmiany w art. 86 ustawy o VAT zakładają rezygnację z wymogu posiadania faktury dotyczącej WNT przy odliczaniu podatku naliczonego z tego tytułu. Uchylona ma zostać lit. a) w art. 86 ust. 10b pkt 2 ustawy o VAT. Po wejściu w życie tej zmiany faktura nie będzie formalnym warunkiem odliczenia podatku przy WNT. Spowoduje to, że podatek naliczony i należny z tytułu WNT będą zawsze rozliczane dokładnie w tym samym okresie rozliczeniowym, a w konsekwencji VAT od WNT będzie mógł być w pełni neutralny dla podatnika.
Zmiana ta zlikwiduje konieczność monitorowania czy termin 3 miesięcy na otrzymanie faktury został przekroczony.
Zdaniem Ministra Finansów zmiana ta ma na celu pełniejsze urzeczywistnienie unijnej zasady neutralności VAT, jak również stanowić będzie istotne uproszczenie dla przedsiębiorców.
oprac. Paweł Huczko