Wątpliwość dotycząca ustalenia podstawy opodatkowania VAT przy usługach notarialnych sprowadza się do pytania, czy podatek VAT należy:
- doliczać do np. maksymalnych stawek taksy notarialnej (jak to się powszechnie dzieje w praktyce), czy też
- obliczać wg metody „rachunku w stu”, uznając, że podstawę opodatkowania VAT w tym przypadku stanowi kwota wynagrodzenia notariusza pomniejszona o wartość należnego podatku - tak, np. twierdzi ekspert z Instytutu Studiów Podatkowych w artykule Taksa notarialna a VAT – podatek zawarty w wynagrodzeniu notariusza.
Zapytaliśmy Ministerstwo Finansów, która z tych metod ustalania podstawy opodatkowania jest prawidłowa.
W dniu 20 grudnia 2019 r. Ministerstwo Finansów udzieliło nam następującej odpowiedzi:
"W myśl art. 29a ust. 1 i ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, dalej: ,,ustawa o VAT”, podstawą opodatkowania jest co od zasady wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Podstawa opodatkowania nie obejmuje kwoty podatku od towarów i usług. Regulacja ta odpowiada art. 73 i 78 lit. a2 dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, dalej: „dyrektywa VAT”.
W kontekście powyższego należy przywołać wyrok z dnia 7 listopada 2013 r. w sprawach łączonych C-249/12 i C-250/12, w którym TSUE stwierdził, że przepisy ,,(…) dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że jeżeli cena towaru została ustalona przez strony, bez żadnej wzmianki dotyczącej podatku VAT, a dostawca tego towaru jest osobą zobowiązaną z tytułu podatku VAT należnego w związku z czynnością podlegającą opodatkowaniu, ustalona cena, w przypadku gdy dostawca nie może odzyskać od nabywcy podatku VAT, którego żąda organ podatkowy, powinna być uznana za cenę obejmującą już podatek VAT.”
W cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega obciążeniu tym podatkiem. Przez cenę rozumie się również stawkę taryfową (zob. art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług).
Wykonywane przez notariusza czynności notarialne podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, według podstawowej 23% stawki tego podatku. Kwestie dotyczące ustalania przysługującego notariuszowi wynagrodzenia z tytułu dokonanych przez niego czynności notarialnych regulują m.in. ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie, dalej: ,,Prawo o notariacie” oraz wydane na podstawie art. 5 § 3 ww. ustawy, rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Notariuszowi za dokonanie czynności notarialnych przysługuje wynagrodzenie określone na podstawie umowy ze stronami czynności, nie wyższe niż maksymalne stawki taksy notarialnej właściwe dla danej czynności (zob. art. 5 § 1 Prawa o notariacie). Maksymalne stawki taksy notarialnej za czynności notarialne oraz maksymalne kwoty, o które może być zwiększone wynagrodzenie za dokonanie czynności notarialnych poza kancelarią notarialną zostały określone w ww. rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. W powyższym rozporządzeniu nie została wskazana możliwość podwyższania przez notariuszy maksymalnych stawek taksy notarialnej o podatek od towarów i usług. Wobec powyższego, MF uważa, że podatek od towarów i usług nie powinien być doliczany do wynagrodzenia ustalonego przez notariusza ze stronami czynności, lecz stanowić jego część składową.
Powyższe informacje nie stanowią interpretacji przepisów prawa podatkowego, o której mowa w art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej. Informacji na tematy podatkowe w indywidualnych sprawach udziela stosowny organ – Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej."
Zatem okazuje się, że praktyka powiększania maksymalnych stawek taksy notarialnej o VAT jest zdaniem Ministerstwa Finansów niezgodna z przepisami dot. VAT. Ministerstwo nie poinformowało, czy organy podatkowe obserwują taką praktykę. Bo naszym zdaniem (i zdaniem naszych Czytelników) to praktyka dość powszechna. Trudno w tej chwili powiedzieć, czy Ministerstwo Finansów wyda w tej sprawie jakiś komunikat skierowany do notariuszy, czy też zareaguje w inny, bardziej formalny sposób (np. ogólną interpretacją podatkową).
Polecamy: Biuletyn VAT
Polecamy: Jak przygotować się do zmian w 2020 r
Polecamy: Instrukcje VAT