Na gruncie ustawy o VAT brak jest definicji pojęcia 'kaucja”. Zgodnie ze słownikowym znaczeniem pod terminem tym należy rozumieć sumę pieniężną złożoną jako gwarancja dotrzymania zobowiązania. W przypadku niewywiązania się przez kontrahenta z przyjętego zobowiązania, przedsiębiorca zatrzymuje kaucję, która w takiej sytuacji pełni funkcję odszkodowania.
Odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Na gruncie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów na terenie kraju. Tymczasem zachowanie kaucji równoznaczne z otrzymaniem odszkodowania nie wiąże się z dokonaniem dostawy towarów, a więc dokonaniem czynności opodatkowanej. Do podobnych wniosków doszedł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 18 lipca 2007 r. C-277/05, w którym uznał, że odszkodowanie pozostaje bez bezpośredniego związku z jakąkolwiek odpłatnie świadczoną usługą i jako takie nie podlega opodatkowaniu.
Co do zasady więc, otrzymanie kaucji pełniącej funkcję odszkodowania nie podlega opodatkowaniu VAT. Jednakże może zdarzyć się tak, że kaucja straci swój odszkodowawczy charakter. Tak się stanie jeżeli po wywiązaniu się kontrahenta z przyjętych zobowiązań, pobrana kaucja nie zostanie zwrócona, a zaliczona na poczet ceny nabywanych przez kontrahenta towarów czy usług. W takim wypadku kaucja przestanie pełnić funkcję odszkodowania i przekształci się w zaliczkę. Zaliczka to część lub całość zapłaty otrzymana przed dokonaniem dostawy towarów. W świetle brzmienia art. 19a ust. 8 ustawy o VAT z chwilą jej otrzymania powstaje obowiązek podatkowy w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
Jak wykazano, w związku z zaliczeniem kaucji na poczet ceny nabywanych przez kontrahenta towarów bądź usług, po stronie przedsiębiorcy otrzymującego kaucję powstanie obowiązek podatkowy, czyli obowiązek zapłaty podatku. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy? W chwili wpłaty kaucji przez kontrahenta przedsiębiorcy czy też w momencie zaliczenia kaucji na poczet ceny dostarczanych towarów bądź świadczonych usług?
Kaucja gwarancyjna przeważnie bez VAT, ale czy zawsze
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Na gruncie art. 19a ust. 8 ustawy o VAT obowiązek podatkowy z tytułu otrzymania zaliczki powstaje w momencie jej otrzymania. Należy pamiętać, że otrzymana przez przedsiębiorcę kaucja będzie spełniać funkcję zabezpieczającą aż do momentu prawidłowego wykonania zobowiązania przez kontrahenta. Do tego więc czasu kaucja ta będzie miała charakter potencjalnego odszkodowania.
Dopiero w momencie, gdy kontrahent przedsiębiorcy wywiąże się z przyjętych zobowiązań, kaucja zostanie zaliczona na poczet ceny dostarczanych przez przedsiębiorcę towarów bądź świadczonych usług, a zatem z tą chwilą straci ona odszkodowawczy charakter i stanie się zaliczką. Obowiązek podatkowy po stronie przedsiębiorcy powstanie zatem nie z chwilą wpłaty kaucji przez kontrahenta, ale z chwilą zaliczenia jej na poczet ceny dostarczanych towarów bądź świadczonych usług.
Adres biura wirtualnego jako przesłanka odmowy nadania NIP
Dostawa lokali i budynków – obowiązek podatkowy w VAT
Magdalena Kozłowska, Konsultant podatkowy w ECDDP Sp. z o.o.