Przedsiębiorstwo w Kodeksie cywilnym
Zgodnie z art. 551 Kodeksu cywilnego, przedsiębiorstwo to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Przede wszystkim definicja ta obejmuje:
- oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
- koncesje, licencje i zezwolenia;
- patenty i inne prawa własności przemysłowej;
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
- tajemnice przedsiębiorstwa;
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
W myśl art. 552 kc, czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Zorganizowana część przedsiębiorstwa – definicja w VAT
Przepis art. 2 pkt 27e ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) stanowi, że pod pojęciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa rozumie się organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Bazując na powyższym, stwierdzić należy, że aby możliwe było uznanie transakcji jako dotyczącej zorganizowanej części przedsiębiorstwa, konieczne jest to, by część ta stanowiła zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań). Niezbędne jest także wydzielenie tego zespołu w strukturze istniejącego już przedsiębiorstwa jednocześnie w trzech płaszczyznach: organizacyjnej, finansowej i funkcjonalnej (celem realizacji określonych zadań gospodarczych).
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
Nieruchomości (traktowane jak towar) wnoszone jako aport są opodatkowane VAT
Odrębność organizacyjna
Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa stanowi odrębną strukturę definiowaną np. jako dział, oddział, wydział. Tworzące nią składniki pozostawać muszą w takich wzajemnych relacjach, by stanowiły kompatybilny zespół, a nie zbiór przypadkowych, losowych elementów związanych wyłącznie osobą właściciela.
Struktura ta musi być zdolna do pełnienia roli niezależnego podmiotu, realizującego swe zadania gospodarcze bez zewnętrznego wsparcia. W praktyce najistotniejsze jest posiadanie przez nią wewnętrznej samodzielności finansowej, niezbędnej do funkcjonowania w obrocie gospodarczym.
Warto pamiętać, iż owe organizacyjne wyodrębnienie winno być dokonane na podstawie regulaminu, statutu, lub innego dokumentu o podobnej doniosłości prawnej.
Wszystkie składniki wchodzące w skład „części przedsiębiorstwa” powinny mieć charakter zorganizowany już w dotychczas istniejącym przedsiębiorstwie.
Odrębność finansowa
O wyodrębnieniu finansowym może świadczyć nie tylko samodzielne sporządzanie bilansu przez oddział, prowadzenie osobnej ewidencji, ale każde wyodrębnienie, na podstawie którego możemy poznać sytuację finansową części przedsiębiorstwa, które będzie przedmiotem transakcji.
Odrębność finansowa wymaga posiadania osobnego rachunku bankowego, na który wpływają środki generowane w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej i z którego regulowane są zobowiązania zaciągane na potrzeby tej działalności. W ten sposób finansowe wyodrębnienie danego zespołu składników majątkowych wykracza poza wymiar ewidencyjny. Oznacza to, że zapewniona jest faktyczna możliwość zarządzania danym zespołem składników majątkowych, przypisanymi do tego zespołu składnikami zasobów ludzkich, wykraczająca poza funkcję czysto informacyjną.
Reasumując, na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług mamy do czynienia z zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:
- istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania,
- zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie,
- składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych,
- zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.
Jednoczesne ich spełnienie gwarantuje możliwość wyłączenia określonej transakcji spod reżimu ustawy o podatku od towarów i usług.
Organy podatkowe podkreślają, że definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa zawarta w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, nie jest definicją samoistną, lecz należy rozpatrywać ją m. in. w kontekście uregulowań art. 6 pkt 1 ustawy o VAT. Przepis ten wyłącza z opodatkowania podatkiem od towarów i usług zbycie składników majątkowych i niemajątkowych uprzednio wyodrębnionych organizacyjnie i finansowo w istniejącym przedsiębiorstwie, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych - nie dotyczy zaś zbycia poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa.
Magdalena Miecznik
Tekst powstał na podstawie interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy (ITPP2/443-370/14/AP).