Prowadzę wypożyczalnię sprzętu turystycznego. Wypożyczam m.in. namioty, uprząż wspinaczkową, rakiety śnieżne, kijki trekkingowe, urządzenia GPS itp. Klient płaci cenę za zadeklarowany przez niego okres wypożyczenia sprzętu. Usługa potwierdzana jest paragonem fiskalnym i fakturą (wystawianą na żądanie klienta). Jeśli klient nie zwróci sprzętu w ustalonym terminie, a wcześniej nie przedłuży okresu wypożyczenia, jest obciążany karą umową, która wynika z regulaminu wypożyczalni. Wysokość kary zależy od wartości wypożyczonego sprzętu. Czy obciążenie klienta karą umową podlega opodatkowaniu VAT i powinno być ewidencjonowane na kasie fiskalnej?
Otrzymanie od klienta opłaty karnej za nieterminowy zwrot sprzętu turystycznego stanowi dla właściciela wypożyczalni (podatnika) rekompensatę za straty w postaci utraty korzyści. Opłata ta nie jest wynagrodzeniem za wykonaną usługę na rzecz tego klienta, wobec czego pozostaje poza zakresem VAT. Nie należy jej potwierdzać ani paragonem fiskalnym, ani fakturą.
Kara umowna - wątpliwości w zakresie VAT
Opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Uznaje się, że zakresem VAT objęte są te czynności, które zostały wykonane przez podatnika VAT w ramach umowy zobowiązaniowej, przy czym związek między otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność nastąpiła w zamian za to świadczenie.
W opisanych okolicznościach obciążenie klienta dodatkową opłatą za nieterminowy zwrot sprzętu turystycznego nie stanowi świadczenia usługi na rzecz tego klienta. Kwota obciążenia jest dla klienta sankcją pieniężną (karą umowną, odszkodowaniem) naliczaną zgodnie z regulaminem wypożyczalni, wskazującym na warunki, w których sprzedawca może się jej domagać. Zapłata wymienionej kwoty pieniężnej wynika z konieczności wynagrodzenia usługodawcy straty w postaci utraty korzyści, które uzyskałby, wypożyczając sprzęt turystyczny innym klientom. W tym przypadku istotą i celem obciążenia klienta opłatą karną za niezwrócenie sprzętu turystycznego w umówionym terminie jest rekompensata za szkodę, a nie płatność za świadczenie. Klient zobowiązany do zapłaty kary pieniężnej nie jest uprawniony do otrzymania jakiegokolwiek świadczenia ze strony właściciela wypożyczalni (podatnika).
Wobec tego, że kara umowna otrzymana od klienta nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie usługi czy dostawę towaru, nie podlega opodatkowaniu. W konsekwencji nałożenie kary pieniężnej nie może być dokumentowane ani paragonem fiskalnym, ani fakturą. Obciążenie kontrahenta kwotą tej kary może nastąpić np. na podstawie noty obciążeniowej.
Podobnie kwestię tę wyjaśnił Dyrektor IS w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 8 października 2013 r. (sygn. IBPP1/443-645/13/KJ), która dotyczyła naliczanej przez sprzedawcę kary umownej za zwrot kaset DVD po upływie ustalonego przez strony terminu, której wysokość – jak wyjaśnił podatnik – była powiązana z wartością kasety DVD, nie zaś z okresem wypożyczenia. W tych okolicznościach organ podatkowy potwierdził, że:
(...) naliczanie kary umownej w przedstawionym opisie stanu faktycznego, za brak zwrotu przez klienta kasety DVD (bez wcześniejszego przedłużenia wypożyczenia), nie stanowi odpłatności za czynność określoną w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Tym samym Wnioskodawca nie jest zobowiązany do wystawiania faktur VAT z tego tytułu ani zarejestrowania na kasie rejestrującej. Pobierane kwoty mogą być więc dokumentowane na podstawie innych dokumentów księgowych, w tym chociażby not księgowych.
Kasy fiskalne 2015 / 2016 – zwolnienia
Podobne zdanie na ten temat miał również Dyrektor IS w Bydgoszczy, który w interpretacji indywidualnej z 1 kwietnia 2014 r. (sygn. ITPP1/443-1373b/13/MS) odniósł się do opłaty (kary) pobieranej przez uniwersytecką bibliotekę za nieterminowy zwrot zbiorów oraz za ich zniszczenie lub zagubienie. Opłaty te wynikały z zarządzeń rektora uniwersytetu w sprawie wprowadzenia regulaminu korzystania z biblioteki oraz w sprawie zmiany cennika opłat i usług biblioteki. Organ podatkowy, którego zdaniem kary umowne pobierane przez bibliotekę stanowiły wyłącznie sankcję za niewykonanie lub niewłaściwe wykonanie zobowiązań, uznał, że:
W omawianej sprawie podmiot zobowiązany do zapłaty określonej kwoty za nieterminowy zwrot zbiorów oraz za ich zniszczenie lub zagubienie nie jest uprawniony do otrzymania w zamian jakiegokolwiek świadczenia ze strony Biblioteki.
Zatem opłaty, o których mowa we wniosku, pełniące funkcję odszkodowawczą (rekompensacyjną) za poniesione straty, nie mieszczą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT i tym samym nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.
Podyskutuj o tym na naszym FORUM
PODSTAWA PRAWNA:
• art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – j.t. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1171
Aneta Szwęch, ekspert w zakresie podatków i rachunkowości