Obecnie obowiązująca regulacja
W chwili obecnej zwolnieniu od podatku VAT podlega szereg usług wymienionych w załączniku nr 4 do ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pozycją 7 wskazanego załącznika znalazły się usługi w zakresie edukacji (ex 80 PKWiU).
Zakres ww. zwolnienia jest niezwykle szeroki. Należy zauważyć, iż jest to zwolnienie o charakterze przedmiotowym, co oznacza, że korzystać może z niego każdy podmiot, który świadczy określony rodzaj usług, bez względu na spełnienie jakichkolwiek warunków podmiotowych.
Ze zwolnienia z opodatkowania korzystają w chwili obecnej następujące usługi w zakresie edukacji:
- usługi przedszkoli, oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, szkół podstawowych i gimnazjów, w tym specjalnych (PKWiU 80.10);
- usługi liceów ogólnokształcących, w tym specjalnych (PKWiU 80.21);
- usługi szkół zawodowych ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych dla młodzieży i placówek kształcenia praktycznego (PKWiU 80.22);
- usługi szkolnictwa wyższego (PKWiU 80.30);
- usługi świadczone przez szkoły nauki jazdy i pilotażu (PKWiU 80.41);
- usługi szkół języków obcych, kształcenia ustawicznego dorosłych i pozostałych form kształcenia, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 80.42).
Zwolnienie na gruncie Dyrektywy VAT
Warto podkreślić, iż zakres omawianego zwolnienia jest szerszy niż zakres analogicznego zwolnienia przewidzianego w Dyrektywie VAT (Dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej).
Zgodnie z art. 132 ust. 1 lit. i oraz j Dyrektywy VAT państwa członkowskie zwalniają następujące transakcje:
- kształcenie dzieci lub młodzieży, kształcenie powszechne lub wyższe, kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie, łącznie ze świadczeniem usług i dostawą towarów ściśle z taką działalnością związanych, prowadzone przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie;
- nauczanie prywatne przez nauczycieli, obejmujące kształcenie powszechne lub wyższe.
Polecamy: serwis Urząd skarbowy
Zwolnienie w zakresie świadczenia usług edukacyjnych przewidziane na gruncie Dyrektywy VAT ma charakter podmiotowo – przedmiotowy, co oznacza, że świadczenie usług edukacyjnych powinno być zwolnione od podatku wyłącznie wówczas, gdy usługodawcą jest podmiot, który spełnia określone warunki.
Mianowicie, zwolnione są usługi świadczone przez instytucje państwowe lub podmioty, których status został zrównany z instytucją państwową na podstawie przepisów krajowych.
Należy jednak zauważyć, iż organy podatkowe, w przypadku gdy ustawa krajowa jest bardziej liberalna niż przepisy Dyrektywy VAT, nie mogą stosować względem podatnika mniej korzystnych dla niego postanowień Dyrektywy VAT.
Zatem, w obecnej chwili wszelkie usługi w zakresie edukacji, bez względu na to przez kogo są świadczone, podlegają zwolnieniu od podatku od towarów i usług.
Będą zmiany...
Nowelizacja ustawy uchwalona w dniu 24 września 2010 r. przez Sejm ma na celu dostosowanie polskiej ustawy do postanowień Dyrektywy VAT. Nowelizacja likwiduje załącznik nr 4 do ustawy, a wykaz usług zwolnionych od VAT będzie przeniesiony do ustawy. Zakres usług edukacyjnych zwolnionych od podatku zostanie znacząco zawężony.
Zwolnieniu z VAT podlegać będą od 2011 roku wszelkie usługi świadczone przez:
- jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów o systemie oświaty, w zakresie kształcenia i wychowania,
- uczelnie, jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz jednostki badawczo-rozwojowe, w zakresie kształcenia na poziomie wyższym oraz
- dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane (proponowane brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 26 ustawy o VAT).
Ponadto zwolnione od podatku będą usługi prywatnego nauczania na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym, ponadgimnazjalnym i wyższym, świadczone przez nauczycieli (proponowane brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 27 ustawy o VAT).
Wskazane przepisy stanowią implementację omówionych powyżej postanowień Dyrektywy VAT. Zakładają one, że zwolnieniu od podatku będą podlegać wyłącznie usługi edukacyjne świadczone przez określone podmioty (objęte systemem oświaty, a więc między innymi przedszkola, szkoły na wszystkich poziomach kształcenia, placówki oświatowo-wychowawcze, placówki kształcenia ustawicznego, młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii).
Zatem, polski ustawodawca zdecydował się na odwołanie do kryterium podmiotowego, przy określeniu, które usługi w zakresie edukacji mogą korzystać ze zwolnienia na gruncie podatku VAT, tak jak ma to miejsce na gruncie Dyrektywy VAT.
Polecamy: Limity ulg i odliczeń w PIT
Należy jednak zauważyć, iż problematyczna może być kwestia zwolnienia przewidzianego dla uczelni, jednostek naukowych Polskiej Akademii Nauk oraz jednostek badawczo-rozwojowych.
Zwolnieniem zostaną bowiem objęte wyłącznie usługi edukacyjne świadczone przez te jednostki w zakresie kształcenia na poziomie wyższym. W związku z powyższym mogą powstać wątpliwości, czy uczelnia wyższa, która organizuje kursy dla seniorów lub dla dzieci jest nadal uprawniona do korzystania ze zwolnienia od podatku.
Tego typu działalność nie może być uznana za świadczenie usług w zakresie kształcenia na poziomie wyższym. Jednakże zwolnieniu podlegają także dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane.
To rodzi pytanie czy, przykładowo, organizowanie warsztatów dla uczniów liceum przez uczelnię wyższą jest świadczeniem usług ściśle powiązanych z usługami z zakresie kształcenia na poziomie wyższym. Wydaje się, iż tego typu wątpliwości będą musiały być każdorazowo rozpatrywane, po analizie konkretnego stanu faktycznego.
Ponadto, zgodnie z planowanym brzmieniem art. 43 ust. 1 pkt 29 ustawy o VAT, zwolnieniu podlegać będą usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego oraz świadczenie usług i dostawę towarów ściśle z tymi usługami związane:
a) prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach,
b) świadczone przez podmioty, które uzyskały akredytację w rozumieniu przepisów o systemie oświaty – wyłącznie w zakresie usług objętych akredytacją,
c) finansowane w całości ze środków publicznych
Ustawodawca zdecydował się na pozostawienie zwolnienia od podatku VAT dla ośrodków świadczących usługi szkolenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego, jednakże wyłącznie pod warunkiem spełnienia określonych powyżej warunków. W praktyce oznacza to znaczące zawężenia zwolnienia.
Wejście w życie omawianej regulacji spowoduje, że zwolnione od podatku będą w zasadzie wyłącznie usługi kształcenia zawodowego świadczone przez podmioty państwowe. Prywatne firmy organizujące kursy takie jak kurs księgowości, kursy informatyczne, czy kurs operatorów wózków widłowych, będą zobowiązane opodatkować swoje usługi.
Polecamy: Faktura VAT od A do Z
Kto jeszcze będzie musiał opodatkować swoje usługi?
Do opodatkowania świadczonych przez siebie usług zobowiązane będą wszelkie podmioty, które nie spełniają przedstawionych powyżej kryteriów podmiotowych.
W szczególności należy zauważyć, że zwolnione od opodatkowania nie będą już usługi świadczone przez takie podmioty jak:
- szkoły nauki jazdy i szkoły pilotażu,
- prywatne firmy szkoleniowe, bez względu na rodzaj swojej działalności,
- prywatne szkoły organizujące różnego rodzaju kursy dla dzieci lub seniorów, takie jak tzw. Uniwersytety Trzeciego Wieku, prywatne ogniska muzyczne dla dzieci,
- podmioty prowadzące różnego typu szkolenia sportowe – przykładowo szkoły narciarskie, tenisowe, nurkowe, szkoły tańca,
- podmioty, które świadczą usługi szkoleniowe wyłącznie jako wycinek swojej działalności, powiązany z działalnością główną.
Spółka prowadzi kursy ułatwiające przekwalifikowanie zawodowe dla osób w średnim wieku, przykładowo kursy informatyczne, kursy w zakresie rachunkowości. Spółka ta będzie zobowiązana opodatkować swoje usługi.
Spółka jest producentem specjalistycznych maszyn. Spółka oferuje swoim Klientom przeprowadzenie szkoleń w zakresie obsługi i optymalnego wykorzystania maszyn. W aktualnym stanie prawnym szkolenia takie są zwolnione z opodatkowania, po wejściu w życie omawianych zmian szkolenia takie powinny zostać przez Spółkę opodatkowane.
Firma posiadająca sieć zakładów fotograficznych organizuje kursy fotografii dla uczniów i studentów. Firma ta świadczy usługi edukacyjne, które w chwili obecnej są zwolnione z opodatkowania podatkiem VAT, jednakże po wejściu w życie omawianych zmian będą podlegać opodatkowaniu.
Usługi edukacyjne, które nie będą dłużej zwolnione od podatku VAT powinny zostać opodatkowane podstawową stawką VAT (w chwili stawka ta wynosi 22% ale od 2011 roku najprawdopodobniej będzie to 23%).
Pozostaje nadal zwolnienie z VAT dla szkół językowych
Należy jednak zauważyć, iż ustawodawca zdecydował o zachowaniu jednego zwolnienia przedmiotowego, przysługującego bez względu na status podmiotu świadczącego usługi.
Mianowicie usługi nauczania języków obcych (oraz dostawa towarów i świadczenie usług ściśle z tymi usługami związane) będą nadal zwolnione od podatku VAT bez względu na to, przez kogo będą świadczone.
W tym przypadku ustawodawca rezygnuje z kryterium podmiotowego. W praktyce, powyższe oznacza iż usługi świadczone przez szkoły językowe będą nadal zwolnione od podatku VAT.