1. Otóż „próbką” w rozumieniu art. 5 ust. 6 zdanie drugie szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku - jest egzemplarz okazowy produktu, mający na celu promocję jego sprzedaży i pozwalający na ocenę jego cech i właściwości bez wykorzystania końcowego innego niż nieodłącznie powiązane z takimi działaniami promocyjnymi.
Według opinii Trybunału prawo krajowe nie może ograniczać tego pojęcia w sposób ogólny jedynie do egzemplarzy okazowych mających postać inną niż przeznaczona do sprzedaży lub jedynie do pierwszego z serii jednakowych egzemplarzy okazowych przekazywanych przez podatnika na rzecz tego samego odbiorcy - bez uwzględniania charakteru przedstawianego produktu oraz okoliczności gospodarczych właściwych dla każdej czynności przekazania egzemplarzy okazowych.
2. Pojęcie „prezenty o małej wartości” w rozumieniu art. 5 ust. 6 zdanie drugie szóstej dyrektywy 77/388 należy rozumieć w ten sposób, że nie stoi ono na przeszkodzie temu, by przepisy krajowe przewidywały ograniczenie pieniężne, takie jak ograniczenie ustanowione w przepisach będących przedmiotem sporu przed sądem krajowym, to jest ograniczenie do kwoty 50 GBP, w odniesieniu do prezentów przekazywanych na rzecz tej samej osoby w okresie dwunastomiesięcznym lub też stanowiących część serii kolejnych prezentów.
3. Przepis artykułu 5 ust. 6 zdanie drugie szóstej dyrektywy 77/388 zakazuje, by przepisy krajowe przewidywały domniemanie, na mocy którego towary stanowiące „prezent o małej wartości” w rozumieniu tego przepisu, przekazane przez podatnika na rzecz różnych osób zatrudnionych przez tego samego pracodawcę należy uznawać za prezenty przekazane na rzecz tej samej osoby.
Zdaniem Trybunału status podatkowy odbiorcy próbek nie ma wpływu na interpretację powyższych kwestii.
Polecamy: serwis Ryczałt
Polecamy: serwis PIT
Stan faktyczny
Trybunał wydał wyrok w trybie prejudycjalnym w związku ze sporem sądowym pomiędzy spółką EMI Group Ltd (zwanej dalej „spółką EMI”) a Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customs (brytyjskim organem podatkowym, zwanym dalej „Commissioners”) w przedmiocie wniosku spółki EMI o zwrot kwot niesłusznie zapłaconych z tytułu podatku od wartości dodanej (zwanego dalej „podatkiem VAT”) w okresie od kwietnia 1987 r. do czerwca 2003 r. z tytułu bezpłatnych egzemplarzy nagrań muzycznych dostarczanych różnych osobom w celu promocji wydawnictw muzycznych spółki oraz w przedmiocie wezwania do zapłaty podatku VAT za rozprowadzanie takich egzemplarzy, doręczonego spółce EMI przez Commissioners za okres od lipca 2003 r. do grudnia 2004 r.
Około 90% promocyjnych płyt kompaktowych EMI przesyła oznaczonym osobom, z wyjątkiem płyt przesyłanych osobom wskazanym ze względu na ich stanowisko w uniwersytecie lub innej uczelni wyższej. Liczba potencjalnych odbiorców nagrań muzycznych, które spółka EMI uznaje za osoby wpływowe w odniesieniu do danego gatunku muzycznego, wynosi około 7 000. Podczas promocji danego nagrania, ustalany jest wykaz szczególny, obejmujący 200-500 odbiorców.
Wykaz taki obejmuje nazwiska osób, uznawanych za najbardziej wpływowe dla celów promocji sprzedaży nagrań określonego rodzaju muzyki. Gdy nowe nagranie muzyczne ma zostać wprowadzone do obrotu, spółka EMI rozprowadza zazwyczaj od 2 500 do 3 750 egzemplarzy bezpłatnych. Każdy z popularyzatorów może otrzymać do 600 płyt kompaktowych przeznaczonych do dalszego rozpowszechniania w celach promocyjnych. Z drugiej strony egzemplarze mogą być rozsyłane oddzielnie do szeregu osób zatrudnionych w jednej organizacji, np. w BBC.
W okresie od kwietnia 1987 r. do czerwca 2003 r. spółka EMI wykazywała podatek VAT w odniesieniu do egzemplarzy rozprowadzanych w określonych wyżej okolicznościach. Następnie, uznawszy, że przepisy krajowe są niezgodne z art. 5 ust. 6 zdanie drugie szóstej dyrektywy, na mocy którego podatek VAT nie obciąża tego rodzaju dystrybucji, spółka EMI skierowała do Commissioners wniosek o zwrot kwot wpłaconych tytułem podatku VAT w związku z omawianym rozprowadzaniem. Gdy Commissioners oddalili wniosek o zwrot podatku, spółka EMI skierowała skargę do sądu krajowego.
Interpretacja Trybunału Sprawiedliwości UE
Trybunał uznał, że w celu umożliwienia oceny towarów przekazywanych w charakterze „próbek” niezbędne jest, by miały one wszelkie istotne cechy charakterystyczne przedstawianego produktu w jego końcowej postaci.
Podczas gdy egzemplarze okazowe mogą, w pewnych wypadkach, przejawiać wszystkie istotne cechy charakterystyczne przedstawianego produktu bez przyjmowania jego postaci końcowej, w innych wypadkach może jednak okazać się niezbędne, ze względu na cechy danego produktu, by egzemplarze okazowe odpowiadały dokładnie produktowi końcowemu, tak by jego cechy mogły zostać ukazane potencjalnemu lub rzeczywistemu nabywcy.
Ma to tym bardziej zastosowanie do produktów o charakterze artystycznym, a w szczególności do płyt kompaktowych, takich jak płyty będące przedmiotem sporu przed sądem krajowym, co do których niezbędne jest ich udostępnienie w postaci ostatecznej, aby odbiorca mógł je w pełni ocenić.
W wypadku bowiem przekazywania płyty kompaktowej danej osobie w tym celu, aby w ramach swych obowiązków wypromowała ona tę płytę wśród odbiorców, osoba ta może w pełni docenić wartość tej płyty jedynie wówczas, gdy będzie miała możność przesłuchania jej w całości i to w takiej postaci, w jakiej będzie ona dostępna na rynku.
Trybunał zauważył, że w szczególności w dziedzinie produktów o charakterze artystycznym, przekazywanie egzemplarzy bezpłatnych nowych dzieł pośrednikowi, którego zadaniem jest dokonanie krytycznej oceny tych dzieł oraz który może wobec tego wpłynąć na popularność tego produktu na rynku, co dotyczy np. dziennikarzy albo osób prowadzących programy radiowe, opiera się na mechanizmie promocyjnym, w którym wykorzystanie próbki stanowi nieodłączną konsekwencję procesu promocji i oceny.
Trybunał stwierdził ponadto, że w wypadku nagrań muzycznych może być niezbędne, dla celów krytyki i promocji płyty kompaktowej, by liczne egzemplarze tej płyty zostały przekazane pośrednikom, tak aby mogli oni następnie przekazać je osobom wytypowanym ze względu na posiadaną zdolność do wpłynięcia na sprzedaż nagrania muzycznego.
Państwa członkowskie mogą jednak, w celu zapewnienia pełnego poszanowania ograniczeń wyjątku, o którym mowa w art. 5 ust. 6 zdanie drugie szóstej dyrektywy, nałożyć na podatników rozprowadzających próbki dla potrzeb swego przedsiębiorstwa obowiązek zastosowania zabezpieczeń pozwalających zapobiegać ryzyku wykorzystywania próbek w sposób stanowiący nadużycie.
Zabezpieczenia takie mogą przykładowo obejmować obowiązek umieszczenia nalepki informującej, że dany towar jest próbką albo zamieszczania w umowach postanowień przewidujących odpowiedzialność cywilną pośredników, takich jak popularyzatorzy, którzy otrzymują próbki w celu ich przekazywania innym osobom.
Znaczenie wyroku dla polskich podatników
W świetle polskiej ustawy o VAT (art. 7 ust. 3, 4 i 7) przekazywanie prezentów o małej wartości i próbek nie jest uważane za dostawę towarów, a zatem nie podlega VAT.
Przez prezenty o małej wartości nasza ustawa rozumie przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:
1) o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób;
2) których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.
Natomiast próbka w naszej ustawie o VAT to niewielka ilość towaru reprezentującą określony rodzaj lub kategorię towarów, która zachowuje skład oraz wszystkie właściwości fizyczne, fizykochemiczne i chemiczne lub biologiczne towaru, przy czym ilość lub wartość przekazywanych (wręczanych) przez podatnika próbek nie wskazuje na działanie mające charakter handlowy.
Wydaje się, że definicja próbki w polskiej ustawie o VAT nie do końca odpowiada interpretacji tego pojęcia, jaką zaprezentował Trybunał Sprawiedliwości UE. Bowiem jego zdaniem nawet bardzo liczne przekazywanie pełnowartościowych egzemplarzy produktu może być traktowane jako przekazywanie próbek o ile jest to uzasadnione konkretnymi okolicznościami marketingowymi.