Świadczenie usług zwolnionych od VAT a możliwość odliczenia podatku naliczonego
Do końca 2021 r. większość świadczonych usług finansowych w Polsce była obligatoryjnie zwolniona od podatku VAT (z wyłączeniem faktoringu, leasingu, usług ściągania długów).
Z uwagi na taki sposób opodatkowania VAT usług finansowych, podatek VAT płacony przez instytucje finansowe w cenie nabywanych towarów i usług związanych z ich działalnością gospodarczą nie był dla nich neutralny, lecz stanowił dodatkowy koszt działalności. Instytucje te bowiem z uwagi na świadczenie usług zwolnionych od podatku VAT, nie były uprawnione do odliczenia podatku naliczonego od nabywanych towarów i usług.
Opcja opodatkowania VAT usług finansowych
Od 1 stycznia 2022 r. do art. 43 ustawy o VAT dodano ustępy 22-24, które regulują możliwość rezygnacji przez podatnika ze zwolnienia od podatku VAT i wyboru opodatkowania VAT świadczonych przez niego niektórych usług finansowych.
Jak wynika z nowych przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2022 r., podatnik może zrezygnować ze zwolnienia od podatku VAT i wybrać opodatkowanie VAT niektórych usług finansowych świadczonych przez niego na rzecz innych podatników (tj. w relacjach B2B).
Jednocześnie, wszelkie usługi finansowe dotychczas objęte zwolnieniem od podatku VAT świadczone przez podatników na rzecz konsumentów nadal są obligatoryjnie zwolnione (tj. w relacjach B2C).
Katalog usług objętych opcją opodatkowania VAT
Zgodnie z nowymi przepisami, możliwość rezygnacji ze zwolnienia od VAT i wyboru opodatkowania VAT obejmuje następujące usługi:
- transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy (art. 43 ust. 1 pkt 7),
- usługi zarządzania m.in. funduszami inwestycyjnymi (art. 43 ust. 1 pkt 12),
- usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 38),
- usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę (art. 43 ust. 1 pkt 39),
- usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług (art. 43 ust. 1 pkt 40),
- usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach lub w innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają one osobowość prawną (art. 43 ust. 1 pkt 40a),
- usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie (art. 43ust. 1 pkt 41).
Warto zaznaczyć, że usługi ubezpieczeniowe są wyłączone od możliwości ich opodatkowania VAT.
Ponadto, podatnik rezygnujący ze zwolnienia od podatku VAT i wybierający opodatkowanie VAT zobowiązany jest do opodatkowania wszystkich usług finansowych świadczonych przez niego na rzecz podatników (tj. w relacjach B2B). Tym samym, podatnik nie może tego robić selektywnie ani w odniesieniu do wybranych usług ani w odniesieniu do wybranych kontrahentów.
Wybór dokonany przez podatnika opodatkowania świadczonych przez niego usług finansowych skutkuje obowiązkiem stosowania tej opcji przez co najmniej 2 lata. Licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego podatnik wybrał opodatkowanie takich usług.
Aspekty praktyczne wprowadzenia nowej instytucji prawnej
Opcja opodatkowania VAT usług finansowych jest ciekawym rozwiązaniem dla sektora instytucji finansowych. W założeniu ma prowadzić do zmniejszenia kosztów działalności poprzez zwiększenie kwot odliczalnego podatku naliczonego po stronie zakupów (większa neutralność VAT). W praktyce rozwiązanie to może okazać się atrakcyjne tylko dla części instytucji finansowych. Jego opłacalność zależy bowiem od odpowiedniej struktury klientów i produktów finansowych.
Co bardzo istotne, a jednak często pomijane w przypadku omawiania tej instytucji prawnej, skutki decyzji danej instytucji finansowej będę miały również bezpośrednie przełożenie na jej klientów i ich decyzje biznesowe. W sytuacji wyboru opodatkowania VAT świadczonych usług finansowych, klienci tej instytucji, którzy nie posiadają prawa do odliczenia podatku naliczonego bądź ich prawo do odliczenia jest ograniczone, będą narażeni na dodatkowe koszty w postaci nieodliczalnego z ich perspektywy podatku VAT. W efekcie mogą być wówczas bardziej skłonni do zmiany dotychczasowego usługodawcy.
Wojciech Słapczyński
Artykuł pochodzi z bloga firmabezryzyka.pl