Słownik terminologiczny
ŚRODKI TRWAŁE – są to stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:
• budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością,
• maszyny, urządzenia i środki transportu,
• inne przedmioty
– o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu.
UŻYWANE ŚRODKI TRWAŁE – budynki i budowle uznaje się za używane, jeżeli podatnik wykaże, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 60 miesięcy. Pozostałe środki trwałe traktowane są jako używane, jeśli przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez 6 miesięcy.
ULEPSZONE ŚRODKI TRWAŁE – budynki i budowle uznaje się ulepszone, jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ulepszenie stanowiły co najmniej 30 proc. wartości początkowej. W przypadku pozostałych środków trwałych wystarczające jest, aby przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20 proc. wartości początkowej.
Konrad Piłat
Gazeta Prawna Nr 46/2006 [Dodatek: Księgowość i Podatki] z dnia 2006-03-06
Co do zasady, obowiązują odrębne regulacje w zakresie dokonywanych odpisów amortyzacyjnych dla celów podatkowych (podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych) oraz dla celów bilansowych.
Dla celów podatkowych regulacje te zawarte są odpowiednio w art. 16a–16m ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej ustawy o CIT) oraz w art. 22a–22m ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej ustawy o PIT). Prawo do dokonania jednorazowego odpisu w wysokości (30 proc.) od nowo nabytych środków trwałych wynika z art. 16k ust. 4 ustawy o CIT oraz art. 22k ust. 4 ustawy o PIT. Określono tam, że odpisów amortyzacyjnych można dokonywać od wartości początkowej fabrycznie nowych środków trwałych, zaliczonych do grup 3-6 Klasyfikacji Środków Trwałych, w pierwszym roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, w wysokości 30 proc. tej wartości. Grupa 3-6 Klasyfikacji Środków Trwałych została określona w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (Dz.U. nr 112, 1317 z późn. zm.).
Podobnych wytycznych nie odnajduje w regulacjach ustawy o rachunkowości. Wskazano w niej bowiem tylko ogólne zasady, jakimi powinna kierować się jednostka przy ustalaniu wielkości dokonywanych odpisów amortyzacyjnych. W art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości wskazano, że przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:
• liczba zmian, na których pracuje środek trwały,
• tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
• wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,
• prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,
• przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.
Nie odnajdujemy w niej również upoważnienia, do stosowania dla celów rachunkowych, przepisów podatkowych. Zapis taki znajdował się w ustawie o rachunkowości, jednakże w 2002 roku został zniesiony. Oznacza to, że amortyzacja dla celów bilansowych powinna rządzić się własnymi wytycznymi, które mogą, lecz nie muszą, pokrywać się z zasadami podatkowymi.
Powstała różnica pomiędzy wartością amortyzacji dla celów bilansowych i podatkowych rodzi konieczność ustalenia – dla celów bilansowych – odroczonego podatku dochodowego. Regulacje w tym zakresie znajdują się w art. 37 ustawy o rachunkowości. W związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową jednostka tworzy rezerwę i ustala aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Różnica między kosztami podatkowymi a bilansowymi wynikająca z przyśpieszonej amortyzacji (np. 30-proc. odpis od fabrycznie nowych środków trwałych) ma charakter przejściowy. Wynika to z faktu, że suma odpisów amortyzacyjnych w całym okresie amortyzacji w obu przypadkach jest taka sama. Niezbędne jest zatem ustalenie aktywów lub rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. W tym konkretnym przypadku wartość bilansowa składnika majątku będzie wyższa od jego wartości podatkowej (wyższa jest bowiem amortyzacja podatkowa), a zatem wystąpi konieczność ustalenia i zaprezentowania w sprawozdaniu finansowym rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Rezerwa ta będzie stanowiła 19 proc. (obowiązująca stawka podatkowa) różnicy pomiędzy wartością bilansową a podatkową. Najlepiej zaprezentować to na przykładzie:
• Wartość początkowa składnika majątku – 10 000 zł
• Amortyzacja podatkowa (30 proc.) – 3000 zł
• Amortyzacja bilansowa (20 proc.) – 2000 zł
• Wartość podatkowa składnika majątku – 7000 zł
• Wartość bilansowa składnika majątku – 6000 zł
• Różnica przejściowa dodatnia – 1000 zł
• Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego (19 proc.) – 190 zł
Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wykazywana jest w pasywach bilansu, w pozycji „Rezerwy na zobowiązania”, oraz obniża wielkość zysku netto powiększając wielkość kwoty wykazywanej w podatku dochodowym.
Przepisy ustawy o rachunkowości nie określają kwoty, do wysokości której można dokonywać jednorazowych odpisów amortyzacyjnych. Kwestię tę reguluje art. 32 ust. 6 ustawy o rachunkowości, który mówi, że dla środków trwałych o niskiej jednostkowej wartości początkowej można ustalać odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe w sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem lub jednorazowo odpisując wartość tego rodzaju środków trwałych.
Brak jest zatem wskazania, jaka jest owa „niska jednostkowa wartość” – w rozumieniu przepisów ustawy o rachunkowości. Oznacza to, że to w gestii kierownika jednostki pozostaje ustalenie tej kwoty. Jej wartość, co do zasady, powinna być inna w małej jednostce i inna w dużym zakładzie produkcyjnym, gdyż inna kwota jest niska w małym podmiocie, a inna w dużym zakładzie.
Jak pokazuje praktyka, większość polskich podmiotów przyjmuje „niską wartość jednostkową” na poziomie 3500 zł. Ma to na celu ułatwienie rozliczeń podatkowych. Nie jest to oczywiście zabronione, ale należy pamiętać, że nie w każdym przypadku odda to rzeczywistą niską wartość rozumianą przez pryzmat ustawy o rachunkowości.
Tak
Możliwe jest wprowadzenie do ewidencji środków trwałych dotychczas używany do celów prywatnych komputer. Niezbędne jest jednak zachowanie pewnych warunków:
• komputer wcześniej nie został zaliczony do kosztów uzyskania podatnika np. w ramach odliczeń przysługujących osobie fizycznej,
• możliwe jest ustalenie dla danego składnika majątku wiarygodnej wartości początkowej, która odpowiada jego wartości rynkowej.
Podczas kontroli podatkowej możemy zostać poproszeni o udokumentowanie, że wartość i po jakiej został wprowadzony składnik majątku do ewidencji, odpowiada wartości rynkowej. W przypadku komputera wymaga to posiadania informacji o cenach takich samych lub podobnych urządzeń, jakie były dostępne na rynku w czasie przyjmowania go do ewidencji.
Moim zdaniem – choć zdanie organów skarbowych może być inne – w przypadku komputera wystarczy odpowiednie oświadczenie.
W przypadku wprowadzenia do ewidencji dotychczas prywatnych środków trwałych, obowiązują je takie same zasady jak nabytych. Oznacza to, że może zostać on jednorazowo odpisany w koszty, jeżeli wartość początkowa nie przekracza 3500 zł. Możliwe jest także podwyższenie stawki amortyzacyjnej przy zastosowaniu współczynnika 2. W przypadku komputerów jest to uzasadnione zaliczeniem tych składników majątku przez ustawodawcę do podlegających szybkiemu postępowi technicznemu. Artykuł 16i ust 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (i analogicznie art. 22i ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) stanowi, że podatnicy mogą podane w wykazie stawki amortyzacyjne podwyższać dla maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu, przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 2. Przez maszyny i urządzenia zakwalifikowane jako poddane szybkiemu postępowi technicznemu rozumie się maszyny, aparaturę i urządzenia, w których zastosowane są układy mikroprocesorowe lub systemy komputerowe, spełniające złożone funkcje dzięki wykorzystaniu w nich najnowszych zdobyczy techniki, a także pozostałą aparaturę naukowo-badawczą i doświadczalno-produkcyjną. Wobec powyższego składniki majątku, dla których chcemy zastosować podwyższoną stawkę amortyzacyjną, muszą spełnić określone warunki. Komputery zgodnie z Klasyfikacją Środków Trwałych zaliczone są do grupy 4 oraz zgodnie z art. 16i, ust 2 pkt 3 spełniają wymogi stawiane przez ustawodawcę dla celów kwalifikacji ich jako urządzeń, dla których można zastosować podwyższony współczynnik amortyzacji.
Podwyższenia stawek dla środków trwałych, bądź rezygnacji z ich stosowania, podatnicy mogą dokonać począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.
- ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 z późn. zm.),
- ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.)
- ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.)
- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (Dz.U. nr 112, 1317 z późn. zm.)
Nie
W takim przypadku drugi rok amortyzacji jest jednocześnie pierwszym rokiem amortyzacji metodą degresywną. Podatnicy obowiązani są do dokonywania amortyzacji od wartości początkowej, a więc bez pomniejszenia jej o odpisy amortyzacyjne dokonane w pierwszym roku podatkowym, czyli w pierwszym roku ich amortyzacji. Premia w postaci preferencyjnego odpisu amortyzacyjnego dokonanego w pierwszym roku amortyzowania danego składnika majątku nie jest uwzględniana do obliczania odpisu metodą degresywną. Oznacza to, że nie pomniejsza ona wartości początkowej składnika majątku.
Wyjaśnienie z 21 października 2004 r. Urzędu Skarbowego w Suwałkach nr US. III. 415/36/04
Tak
Artykuł 16j ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT stanowi, iż podatnicy mogą ustalić indywidualne stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. Zgodnie z powołanym przepisem okres amortyzacji dla środków transportu nie może być krótszy niż 30 miesięcy.
Środki trwałe uznaje się za używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy.
Oznacza to, że jeżeli spółka wykorzystywała przedmiot leasingu w okresie trwania umowy leasingu, wówczas zachodzą okoliczności uzasadniające zastosowanie indywidualnej stawki amortyzacyjnej.
Wyjaśnienie z 17 października 2004 r. Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie nr 1MUS/1471/DPD1/423/195/04/EC
Nie
Podatnik może zastosować podwyższoną lub indywidualną stawkę amortyzacyjną, jeżeli są spełnione warunki przewidziane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Podatnik powinien dokonać oceny, czy w danej sytuacji warunki te będą spełnione.
Aby skorzystać z możliwości ustalenia indywidualnej stawki do amortyzacji posiadanych pojazdów, spółka powinna udowodnić, zgodnie z art. 16j ust. 2 pkt 1, że pojazdy te były wykorzystywane przed ich nabyciem przez okres co najmniej 6 miesięcy. W stanie faktycznym przedstawionym we wniosku, samochody te są używane w okresie od 6 do 11 miesięcy, ale już po ich nabyciu przez spółkę. Dopiero po tym okresie spółka zamierza przyjąć te pojazdy do ewidencji środków trwałych.
Tymczasem, jak stanowi art. 16d ust. 2, składniki majątku, o których mowa w art. 16a-16c (środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne), wprowadza się do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, zgodnie z art. 9 ust. 1, najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania. Późniejszy termin wprowadzenia uznaje się za ujawnienie środka trwałego, o którym mowa w art. 16h ust. 1 pkt 4.
W związku z powyższym, naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie nie podziela stanowiska spółki, że przyjęte do ewidencji środków trwałych samochody, użytkowane poprzednio przez okres od 6 do 11 miesięcy w celach testowych i demonstracyjnych, należy uznać na podstawie art. 16j ust. 2 pkt 1 za używane środki trwałe.
Wyjaśnienie z 16 czerwca 2005 r. Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie nr 1472/ROP1/420-147-134/05/AJ
Tak
Według art. 22k ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odpisów amortyzacyjnych można dokonywać od wartości początkowej maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 3 – 6 i 8 Klasyfikacji oraz środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych, o których mowa w art. 23 ust. 3a, w pierwszym podatkowym roku ich używania przy zastosowaniu stawek podanych w wykazie stawek amortyzacyjnych podwyższonych z zastrzeżeniem ust. 2, o współczynnik nie wyższy niż 2,0, a w następnych latach podatkowych – od ich wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania. Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna stopa amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu stawek z wykazu stawek amortyzacyjnych, podatnicy dokonują dalszych odpisów amortyzacyjnych z zastosowaniem zasad przewidzianych w art. 22i ustawy.
Wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych stanowiący załącznik nr 1 do wyżej cytowanej ustawy o podatku dochodowym przyporządkowuje poszczególnym środkom trwałym stawki amortyzacyjne.
Ciągniki posiadające symbol 746 mieszczą się w grupie 7 podgrupie 74 rodzaju 746 i podlegają amortyzacji według stawki 14 proc.
Ponieważ ciągnik stanowi środek transportu, spełniony zostaje warunek zawarty w art. 22k ust. 1, w którym przewidziano możliwość skorzystania z powyższej metody amortyzacji dla środków transportu, z wyjątkiem samochodów osobowych.
Wyjaśnienie z 26 kwietnia 2005 r. Urzędu Skarbowego w Pile (nr DD/415/678/14/05)