W jakich praktycznych sytuacjach ma zastosowanie art. 91 ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług? Proszę podać na przykładzie.
Artykuł 91 ust. 7 ustawy o podatku od towarów i usług znajduje zastosowanie w sytuacjach, gdy u podatnika zmieniło się prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Podatnik ma prawo do dokonania korekty podatku naliczonego, w przypadku gdy miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego od wykorzystywanego przez siebie towaru lub usługi, i dokonał takiego obniżenia, albo nie miał takiego prawa, a następnie zmieniło się to prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od tego towaru lub usługi (art. 91 ust. 7).
Zmiana prawa do odliczenia podatku może zatem nastąpić na trzy sposoby:
• gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego i dokonał odliczenia, a następnie prawo to utracił
Przepis ten może znaleźć zastosowanie wówczas, gdy podatnik wykonywał wyłącznie czynności opodatkowane, a następnie zaprzestał wykonywania tych czynności i rozpoczął wykonywanie wyłącznie czynności zwolnionych od podatku. Innym przykładem jest sytuacja, gdy podatnik wykonujący zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione nabył towar, który wykorzystywał wyłącznie do czynności opodatkowanych, a następnie zmienił jego przeznaczenie i zaczął go wykorzystywać wyłącznie do wykonywania czynności zwolnionych.
Przykład:
Pan Grzegorz świadczy usługi edukacyjne oraz prowadzi sieć księgarni. W maju 2004 r. nabył lokal, w którym otworzył księgarnię. W związku z tym, że sprzedaż książek jest działalnością opodatkowaną, panu Grzegorzowi przysługiwało prawo do pełnego odliczenia podatku. W marcu 2005 r. podatnik zdecydował się zmienić przeznaczenie lokalu i otworzyć w nim szkołę językową. W związku z tym pan Grzegorz utracił prawo do odliczenia podatku w rozumieniu powyższego przepisu (w stosunku do przedmiotowego lokalu).
• gdy podatnik miał prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego i dokonał odliczenia, a następnie prawo to uległo zmianie w ten sposób, że przysługuje ono w części
Omawiany przepis znajduje zastosowanie przede wszystkim w dwóch sytuacjach. Pierwszą jest sytuacja, gdy podatnik wykonujący wyłącznie czynności opodatkowane rozpocznie wykonywanie również czynności zwolnionych od podatku. Drugą natomiast sytuacją jest przypadek podatnika, który nabył towar w celu wykorzystania go do wykonywania wyłącznie czynności opodatkowanych, a następnie zmienił zdanie i rozpoczął jego wykorzystywanie również w ramach czynności zwolnionych.
Przykład:
Pani Ania jest przedstawicielem handlowym jednej z firm medycznych. Działalność swoją prowadzi w biurze, które nabyła w lipcu 2004 r. (wcześniej biuro to wynajmowała), odliczając podatek naliczony przy nabyciu. W grudniu 2004 r. zdecydowała się na wznowienie działalności medycznej (pani Ania jest stomatologiem), którą zamierza prowadzić w tym właśnie biurze (niezależnie od prowadzenia w nim działalności przedstawiciela handlowego). W związku z tym pani Ania jest podatnikiem, który miał (w stosunku do nabycia przedmiotowego lokalu) prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o całą kwotę podatku naliczonego i dokonał odliczenia, a następnie prawo to uległo zmianie w ten sposób, że przysługuje ono tylko w części.
• gdy podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, a następnie prawo to uzyskał
Powyższy przepis znajduje zastosowanie w przypadku rozpoczęcia wykonywania czynności opodatkowanych przez podatnika wykonującego dotychczas czynności wyłącznie zwolnione od podatku oraz w przypadku podatnika, który utracił lub zrezygnował ze zwolnienia podmiotowego. Przepis ten znajdzie zastosowanie również wówczas, gdy podatnik nabył towar w celu wykorzystywania go wyłącznie do wykonywania czynności zwolnionych od podatku, a następnie zmienił jego przeznaczenie i wykorzystuje go częściowo lub w całości do działalności opodatkowanej.
Przykład:
Spółka XYZ prowadzi niewielką przychodnię. W lipcu 2004 r. kupiła samochód, który służy świadczeniu usług przychodni (m.in. przywożeniu leków z hurtowni). W związku z tym, że usługi w zakresie ochrony zdrowia są zwolnione od podatku, spółce nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego. Spółka zamierza w 2005 r. w budynku przychodni otworzyć aptekę, a więc rozpocznie wykonywanie czynności opodatkowanych. Przedmiotowy samochód będzie służył również świadczeniu tych usług. W związku z powyższym spółka XYZ jest podatnikiem, który (w stosunku do przedmiotowego samochodu) nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, a następnie prawo to uzyskał (w przypadku spółki jest to częściowe prawo do odliczenia).
Warto wspomnieć, że, jeżeli u podatnika zajdą opisane wyżej sytuacje, jest on obowiązany odpowiednio zastosować przepisy art. 91 ust. 1–5 ustawy o VAT traktujące o korekcie podatku naliczonego. Od 1 czerwca 2005 r. przepis art. 91 ust. 1 i 2 uległ zmianie. W nowym brzmieniu ma zastosowanie do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej (czyli nabytych od 1 czerwca 2005 r.). Do środków trwałych nabytych po 30 kwietnia 2004 r. do 31 maja 2005 r. stosuje się przepis art. 91 ust. 2 w poprzednim brzmieniu.
• art. 91 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 14, poz. 113
Tomasz Krywan
konsultant podatkowy