W wyniku pogorszenia się mojej sytuacji finansowej byłem zmuszony wystąpić do urzędu skarbowego z wnioskiem o umorzenie zaległości podatkowej w podatku dochodowym za 2004 rok. Nie znając procedur w tej sprawie, ustanowiłem pełnomocnika, który złożył w urzędzie skarbowym odpowiedni wniosek. Zamiast decyzji w przedmiotowej sprawie, urząd skarbowy wezwał mnie niezwłocznie do przedłożenia dokumentu pełnomocnictwa dla ustanowionego przeze mnie zastępcy procesowego. Czy urząd skarbowy postąpił słusznie i czy miał do tego prawo?
Zgodnie z art. 168 § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60), podanie (np. wniosek lub żądanie w sprawie umorzenia zaległości podatkowej) powinno zawierać co najmniej treść żądania, wskazanie osoby, od której pochodzi, oraz jej adresu (miejsca zamieszkania lub pobytu, siedziby albo miejsca prowadzenia działalności), a także czynić zadość innym wymogom ustalonym w przepisach szczególnych. Ponadto ustawodawca określił, iż w przypadku gdy podanie nie spełnia wymogów określonych przepisami prawa, organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do usunięcia braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że niewypełnienie tego warunku spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia (art. 169 § 1 ustawy). W powyższym przypadku organ podatkowy wydaje postanowienie o pozostawieniu podania bez rozpatrzenia, na które przysługuje zażalenie (art. 169 § 4 ustawy).
Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia oraz sytuację, gdy strona postępowania podatkowego jest reprezentowana przez pełnomocnika (który wnosi do organu podatkowego wniosek lub żądanie w sprawie umorzenia zaległości podatkowej), należy przypomnieć, iż na pełnomocniku strony postępowania podatkowego ciąży obowiązek przedłożenia organowi podatkowemu dokumentu pełnomocnictwa. Obowiązek ten wynika z art. 137 § 3 ustawy – Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Dlatego też w przypadku, gdy pełnomocnik strony wnosi do organu podatkowego podanie, to równocześnie z tym podaniem obowiązany jest przedłożyć dokument pełnomocnictwa.
Należy ponadto zwrócić uwagę na zapis art. 168 § 2 ustawy, w którym ustawodawca stanowi o „czynieniu zadość innym wymogom ustalonym w przepisach szczególnych”. Takim przepisem szczególnym, ze względu na fakt ustanowienia w danej sprawie pełnomocnika, jest przepis art. 137 § 2 oraz przepis art. 137 § 3 powołanej ustawy. Pierwszy z nich stanowi o dwóch sposobach ustanawiania pełnomocnika (tj. w formie pisemnej lub w formie zgłoszenia tego faktu do protokołu), natomiast drugi z nich nakłada na pełnomocnika obowiązek dołączenia do akt sprawy oryginału lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa. Dlatego też w przypadku, gdy pełnomocnik strony wnosi podanie do organu podatkowego i tym samym wybiera pisemną formę załatwiania spraw, to tym samym jest obowiązany do przedłożenia, wraz z wnoszonym podaniem, dokumentu pełnomocnictwa. Należy ponadto zauważyć, iż zgodnie z istniejącą w prawie polskim konstrukcją przedstawicielstwa, czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego, natomiast organ podatkowy, do którego wpłynęło podanie (i który powinien być świadomy powyższych rozwiązań), jest z urzędu obowiązany do czuwania nad tym, aby prawa strony postępowania podatkowego były należycie respektowane.
Należy zatem stwierdzić, iż pełnomocnik strony postępowania podatkowego obowiązany jest wraz z wniesieniem podania przedstawić dokument pełnomocnictwa, z którego powinno jednoznacznie wynikać jego umocowanie do działania w konkretnej sprawie. Należy ponadto zaznaczyć, iż ustanowienie w sprawie pełnomocnika nie może budzić żadnych wątpliwości organu podatkowego, tzn. że musi być ono udzielone wprost, a nie jedynie domniemane, oraz że w omawianym przypadku dokument pełnomocnictwa stanowi integralną część podania. Dlatego też w sytuacji, gdy pełnomocnik strony nie dołączy do podania (o umorzenie zaległości podatkowej) dokumentu pełnomocnictwa, organ podatkowy będzie obowiązany wezwać wnoszącego podanie do uzupełnienia braków formalnych takiego podania, zgodnie z art. 169 § 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy z 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2532 z późn.zm.), opłacie skarbowej podlegają dokumenty stwierdzające ustanowienie pełnomocnika oraz ich odpisy (wypisy). Wysokość opłaty skarbowej wynosi w tym przypadku 15 zł.
Piotr Tarkowski
Podstawa prawna:
• ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 z późn.zm.),
• ustawa z 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2004 r. Nr 253, poz. 2532 z późn.zm.).