Kiedy powstaje obowiązek przy imporcie usług? Czy przy jego ustalaniu ma znaczenie termin wystawienia faktury przez kontrahenta zagranicznego czy może faktury wewnętrznej, którą wystawiam ja jako nabywca?
Do powstania obowiązku podatkowego w imporcie usług odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące powstawania obowiązku przy usługach świadczonych przez polskich podatników (art. 19 ust. 19 ustawy o VAT). Oznacza to, że zastosowanie ma również zasada, że w przypadkach gdy dostawa towarów lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Do powstawania obowiązku podatkowego w imporcie usług odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące powstawania obowiązku przy usługach świadczonych przez polskich podatników (art. 19 ust. 19 ustawy o VAT). Oznacza to, że zastosowanie ma również zasada, że w przypadkach gdy dostawa towarów lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Według powszechnej opinii przez chwilę wystawienia faktury należy rozumieć przy imporcie usług wystawienie faktury przez zagranicznego kontrahenta. Po gruntownej analizie skutków przyjęcia powyższego stanowiska należy je jednak odrzucić.
Po pierwsze, przepisy regulujące terminy wystawiania faktur nie są ujednolicone. Każde państwo ustala własne terminy ich wystawiania, często dopuszczając możliwość wystawiania faktur przed wykonaniem usługi lub przewidując termin wystawienia faktury dłuższy niż „polskie” 7 dni. Przyjęcie zasady, że o momencie powstania obowiązku podatkowego w przypadku importu usług decyduje moment wystawienia faktury zagranicznej, oznaczałoby uznanie, że obowiązek podatkowy powstaje przed wykonaniem usługi.
Należy przypomnieć, że art. 19 ust. 19 ustawy stanowi o odpowiednim stosowaniu przepisów w przypadku importu usług. Odpowiednim, a więc przede wszystkim prowadzącym do podobnych skutków podatkowych dla podatników nabywających usługi od podatników polskich, jak i zagranicznych. Tym samym należy odrzucić taką interpretację przepisów, która skutkowałaby przyjęciem rozstrzygnięcia niekorzystnego dla podatników (a za taką należy uznać interpretację powodującą wcześniejsze, w niektórych przypadkach o wiele miesięcy, powstanie obowiązku podatkowego).
Po drugie, przy interpretacji omawianych przepisów należy mieć na uwadze charakter importu usług. W ramach tej instytucji następuje szczególnego rodzaju przeniesienie obowiązków związanych z rozliczeniem podatku VAT przez świadczącego usługę na nabywcę tej usługi. Dlatego faktura wewnętrzna w tym przypadku ma nieco inny charakter niż np. faktura wewnętrzna dokumentująca wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów. W przypadku importu usług polski podatnik wystawia fakturę wewnętrzną niejako za podatnika zagranicznego. Z powyższego wynika również kierunek interpretacji ewentualnych niejasności – przepisy należy interpretować tak, aby sytuacja podatnika wystawiającego fakturę wewnętrzną była analogiczna do sytuacji, w której znajdowałby się ten podatnik, gdyby zagraniczny kontrahent był zarejestrowany w Polsce i samodzielnie rozliczał podatek.
Po trzecie, należy wskazać przepisy art. 20 ustawy, w którym ustawodawca reguluje powstanie obowiązku, między innymi, przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów. Jednym z nich jest przepis wiążący powstanie obowiązku z wystawieniem faktury przez unijnego kontrahenta. W przypadku importu usług brakuje takiego przepisu, co stanowi kolejny argument przemawiający za przyjęciem, że do powstania obowiązku podatkowego przy imporcie usług należy przyjąć wystawienie faktury wewnętrznej przez polskiego podatnika (a nie wystawienie faktury przez podatnika zagranicznego).
Reasumując, żaden przepis ustawy nie wskazuje jednoznacznie, że o momencie powstania obowiązku podatkowego decydować ma wystawienie faktury przez podatnika zagranicznego. Mając na uwadze, że przyjęcie takiego właśnie stanowiska prowadzi do niekorzystnej sytuacji podatników importujących usługi (w porównaniu do podatników nabywających usługi od podatników krajowych) oraz budzi wiele wątpliwości natury praktycznej, należy dojść do wniosku, że odpowiednie stosowanie art. 19 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług w przypadku importu usług oznacza, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury wewnętrznej, nie później jednak niż w 7 dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
• art. 19 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535
Tomasz Krywan
doradca podatkowy