Sprzedałem samochód osobowy nabyty w 1999 r. i wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Z uwagi na brzmienie art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o p.d.o.f. część odpisów amortyzacyjnych nie stanowiła kosztów uzyskania przychodów. Czy przy ustalaniu dochodu ze sprzedaży należy uwzględnić całe odpisy amortyzacyjne, czy tylko te, które były wcześniej kosztem?
Moim zdaniem, ustalając dochód ze sprzedaży samochodu osobowego należy wziąć pod uwagę odpisy amortyzacyjne w pełnej wysokości. Stosownie do art. 24 ust. 2 ustawy o p.d.o.f. dochodem ze sprzedaży składników majątku wykorzystywanych na potrzeby działalności gospodarczej jest różnica pomiędzy uzyskanym przychodem a ich wartością wykazaną w ewidencji środków trwałych, powiększona o wartość dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Natomiast art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o p.d.o.f. stanowi, że przy określaniu dochodu ze sprzedaży środka trwałego jego wartość pomniejsza się o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy. W myśl tego przepisu suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których – zgodnie z art. 23 ust. 1 – nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
Przy samochodach osobowych kosztem uzyskania przychodów mogą być tylko odpisy amortyzacyjne od równowartości 20 000 euro (do końca 2001 r. było to 10 000 euro) – art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o p.d.o.f. Wynika z tego, że przy sprzedaży samochodu osobowego kosztem uzyskania przychodu będzie jego wartość pomniejszona o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych, bez względu na to, czy odpisy te były zaliczone w całości do kosztów.
Przykład
Maciej K. sprzedał we wrześniu 2004 r. za 97 000 zł samochód osobowy będący w jego przedsiębiorstwie środkiem trwałym. Wartość początkowa samochodu wynosiła 120 000 zł, a przyjęta stawka amortyzacji – 20 proc. w stosunku rocznym, co dało odpis amortyzacyjny w wysokości 24 000 zł. Samochód był amortyzowany przez jeden rok. Równowartość 20 000 euro wyniosła 87 600 zł. Tak więc do kosztów uzyskania przychodów zaliczone zostało tylko 73 proc. odpisów amortyzacyjnych (87 600 zł : 120 000 zł x 100), czyli przez rok 17 520 zł.
Dochód ze sprzedaży samochodu Maciej K. wyliczy następująco:
97 000 zł – 120 000 zł + 24 000 zł = 1000 zł
Zastanówmy się teraz, czy przedstawione zasady rozliczenia będą miały zastosowanie do samochodów osobowych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych w 1999 r. W tym okresie obowiązywało rozporządzenie Ministra Finansów z 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Dz.U. Nr 6, poz. 35 z późn.zm.). Na mocy nowelizacji tego rozporządzenia z 9 grudnia 1999 r. (Dz.U. Nr 100, poz. 1175) od 1 stycznia 2000 r. wprowadzono przepis mówiący o tym, że suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również te odpisy, których nie uważa się za koszty. Paragraf 2 ust. 1 nowelizacji stanowił, że jej przepisy stosuje się do środków trwałych oddanych do używania i wprowadzonych do ewidencji od 1 stycznia 2000 r. Z kolei nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 9 listopada 2000 r. (Dz.U. Nr 104, poz. 1104 z późn.zm.) wprowadziła zasadę (art. 23 ust. 1 pkt 1), że w przypadku sprzedaży środka trwałego kosztami są wydatki na jego nabycie zmniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1. Artykuł 22h ust. 1 pkt 1 stanowi natomiast, że suma odpisów obejmuje także te, które nie są kosztami (od 1 stycznia 2001 r. przepisy rozporządzenia zostały wchłonięte przez ustawę). Tak więc od 1 stycznia 2001 r. nie ma już wątpliwości, że odpisy niestanowiące kosztów również zwiększają dochód przy sprzedaży środka trwałego.
W myśl art. 7 ust. 4 wskazanej wyżej nowelizacji ustawy o p.d.o.f. podatnicy, którzy przed 1 stycznia 2001 r. przekazali do używania samochody, o których mowa m.in. w art. 23 ust. 1 pkt 4, określają wysokość kosztów uzyskania przychodów zgodnie z przepisami w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2000 r.
Z powyższego mogłoby wynikać, że do samochodów osobowych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych w 1999 r. nie ma zastosowania zasada pomniejszania kosztów o całe odpisy amortyzacyjne. Moim zdaniem, decydujący jednak będzie tutaj art. 8 nowelizacji z 9 listopada 2000 r., zgodnie z którym jej przepisy wchodzą w życie 1 stycznia 2001 r. i mają zastosowanie do opodatkowania dochodów (strat) uzyskanych od tego dnia.
Tak więc podatnik sprzedający po 1 stycznia 2001 r. samochód osobowy powinien wziąć pod uwagę regulacje aktualnie obowiązujące. Ponieważ mówią one o obowiązku zwiększenia dochodu o całość odpisów, podatnik musi zastosować taki sposób wyliczenia, bez względu na to, kiedy wprowadził samochód do ewidencji środków trwałych.
Natomiast art. 7 ust. 4 nowelizacji z 9 listopada 2000 r. związany jest z wprowadzeniem do ustawy od 1 stycznia 2001 r. definicji samochodu osobowego. Na jego mocy samochody, które przed tą datą uznawane były za ciężarowe, nadal mogą być rozliczane na dotychczasowych zasadach.
Anna Lesińska
Podstawa prawna:
art. 23 ust. 1 pkt 1, art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn.zm.).