Jak zaewidencjonować nabycie samochodu osobowego poniżej wartości rynkowej

Kupiliśmy samochód poniżej wartości rynkowej. Jak go zaewidencjonować? Czy odpisy amortyzacyjne od takiego samochodu będą stanowiły dla nas koszty uzyskania przychodu? Czy ma znaczenie fakt, że właścicielami samochodu jesteśmy oboje z żoną, natomiast będzie on używany tylko w prowadzonej przeze mnie działalności gospodarczej?

RADA

W tym przypadku wartością początkową będzie kwota wynikająca z umowy lub faktury zakupu. Uznanie składnika majątku za środek trwały nie jest uzależnione od stosunku wartości tego składnika do wartości rynkowej. Pozostałe wyjaśnienia w uzasadnieniu.

UZASADNIENIE

Składniki majątku zaliczamy do środków trwałych wówczas, gdy spełniają następujące warunki:

• stanowią własność lub współwłasność podatnika,

• zostały nabyte lub wytworzone we własnym zakresie,

• są kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania,

• ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż 1 rok,

• są wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Środek trwały wpisuje się do ewidencji środków trwałych w określonej wartości początkowej, którą w razie nabycia w drodze kupna jest cena nabycia. Ceną tą jest kwota należna zbywcy, powiększona o koszty związane z zakupem, naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania.

WARTO ZAPAMIĘTAĆ

Jedynie gdy nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia środka trwałego przed dniem założenia ewidencji, wartość początkową tego środka przyjmuje się według wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.

Ponadto, jak wynika z jednego z pism wydanych przez Izbę Skarbową w Gdańsku:

(…) wartość początkowa składnika majątku jest elementem nieposiadającym żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcia prawa podatnika do zaliczenia tego składnika do kategorii środków trwałych
(pismo z 6 stycznia 2005 r., sygn. BI/005/0879/04).

Jeśli zatem w sytuacji wskazanej w pytaniu podstawą określenia wartości początkowej środka trwałego jest faktura VAT lub umowa, wartością początkową będzie kwota wynikająca z tego dokumentu.

Przykład

Podatnik kupił samochód osobowy za kwotę wynikającą z taryfikatora sprzedawcy – 600 zł. Kwota taka widnieje również na wystawionej przez sprzedawcę fakturze.

W tym przypadku podatnik powinien wpisać do ewidencji środków trwałych kupiony samochód, którego wartość początkową ustali na podstawie faktury, czyli w wysokości 600 zł.

Odpisy amortyzacyjne będą stanowiły koszty uzyskania przychodów. Dla samochodów osobowych roczna stawka amortyzacji wynosi 20%. Jednak w odniesieniu do samochodu osobowego istnieją pewne ograniczenia w możliwości zaliczania do kosztów podatkowych niektórych wydatków związanych z jego wykorzystywaniem do celów działalności gospodarczej.

(-)
Nie uważa się za koszty podatkowe odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, w części ustalonej od jego wartości przewyższającej równowartość 20 000 euro. Podobne ograniczenie dotyczy również składek na ubezpieczenie takiego samochodu. Kosztem podatkowym są bowiem wydatki z tego tytułu do wysokości nieprzekraczającej ich części ustalonej w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20 000 euro w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.

Należy jednak liczyć się z tym, że gdy wartość wynikająca z umowy bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej.

W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych.

Co do kwestii zakupu samochodu przez małżonków, w pytaniu nie sprecyzowano, czy między małżonkami istnieje wspólność majątkowa. Jeżeli bowiem składnik majątku stanowi współwłasność podatnika, jego wartość początkową ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku.

(+)
Należy pamiętać, że wspomniana zasada nie ma zastosowania do składników majątku stanowiących wspólność majątkową małżonków. Nie dotyczy to sytuacji, gdy małżonkowie wykorzystują składnik majątku w działalności gospodarczej prowadzonej odrębnie.

Przypomnijmy, że z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje, z mocy ustawy, wspólność majątkowa, która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, tj. majątek wspólny. Przy czym przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zatem jeśli samochód został nabyty w czasie trwania wspólności ustawowej i nie stanowi odrębnego majątku danego małżonka, stanowi on dorobek małżonków, bez względu na to, czy został zakupiony na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej przez jednego z małżonków, czy też dla celów prywatnych. Nie ma znaczenia również, na którego z małżonków został wystawiony dowód zakupu oraz dokonana rejestracja (postanowienie Naczelnika Trzeciego Urzędu Skarbowego w Lublinie z 27 stycznia 2006 r., sygn. D-1/415/865/05).

• art. 22a ust. 1, art. 22g ust. 11 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 46, poz. 328

• art. 31 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy – Dz.U. Nr 9, poz. 59; ost.zm. Dz.U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1691

Sławomir Liżewski

konsultant podatkowy