Spółka z o.o. chciałaby przekazać nieodpłatnie innej spółce z o.o. środki trwałe, których ze względu na zmianę profilu produkcji nie będzie już używać. Czy takie nieodpłatne przekazanie należy traktować jako darowiznę?
RADA
Właściwie każda nieodpłatna dostawa jest traktowana jak darowizna. Darowizna może występować pod różną postacią. Mogą nią być zarówno środki trwałe, towary, materiały, jak i środki pieniężne. Sposób ewidencji darowizny został zaprezentowany na schematach w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Kluczowym sformułowaniem w tej definicji jest „bezpłatne świadczenie”, co oznacza, że obdarowany nie ma żadnego obowiązku względem darczyńcy co do wzajemnego świadczenia.
Przykład 1
Spółka przekazała zbędny samochód innej spółce.
•W księgach darczyńcy darowizna powinna być ujęta w następujący sposób:
Nieodpłatne przekazanie środka trwałego (samochodu):
• wartość początkowa środka trwałego (samochodu) 55 000
• dotychczasowe umorzenie 33 000
• wartość nieumorzona 22 000
• wartość początkowa środka trwałego (samochodu) 55 000
• dotychczasowe umorzenie 33 000
• wartość nieumorzona 22 000
1. Przeniesienie dotychczasowego umorzenia
Ma konto „Środki trwałe” 33 000
Wn konto „Umorzenie środków trwałych” 33 000
2. Odpis w koszty nieumorzonej wartości środka trwałego
Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne” 22 000
Ma konto „Środki trwałe” 22 000
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
•Ujęcie darowizny środka trwałego w księgach obdarowanego:
Nieodpłatne otrzymanie środka trwałego (samochodu):
• wartość rynkowa otrzymanego samochodu 25 000
Wn konto „Środki trwałe” 25 000
Ma konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 25 000
Ustalenie wartości miesięcznego odpisu amortyzacyjnego dla otrzymanego samochodu:
25 000 × 20% = 5000 – roczna wartość amortyzacji
5000 / 12 = 416,67 – miesięczna wartość amortyzacji
Ujęcie amortyzacji w księgach:
Wn konto „Amortyzacja” 416,67
Ma konto „Umorzenie” 416,67
Równolegle do odpisów amortyzacyjnych zwiększamy wartość pozostałych przychodów operacyjnych:
Wn konto „Rozliczenia międzyokresowe przychodów” 416,67
Ma konto „Pozostałe przychody operacyjne” 416,67
Kliknij aby zobaczyć ilustrację.
Opis operacji gospodarczych
1. Przyjęcie środka trwałego
2. Dokonanie amortyzacji
2a. Przeksięgowanie rozliczeń międzyokresowych przychodów
Zgodnie z ustawą o rachunkowości otrzymane w drodze darowizny środki trwałe, środki trwałe w budowie oraz wartości niematerialne i prawne ujmujemy w księgach rachunkowych jako rozliczenia międzyokresowe przychodów. Jednocześnie obciążamy odpowiednie konta aktywów według wartości rynkowej otrzymanych środków trwałych, chyba że umowa darowizny określa wartość przekazanego środka inaczej. Dokonując odpisów amortyzacyjnych zmniejszamy rozliczenia międzyokresowe przychodów, stopniowo zwiększając pozostałe przychody operacyjne.
Należy pamiętać o tym, że w przypadku przekazania używanego środka trwałego obdarowany może stosować indywidualne stawki amortyzacyjne (art. 16j ustawy o rachunkowości).
UWAGA!
Odpisy amortyzacyjne od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, w tym przypadku w drodze darowizny, nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów, jeżeli:
• nabycie to nie stanowi przychodu z tytułu nieodpłatnego otrzymania rzeczy lub praw lub
• dochód z tego tytułu jest zwolniony od podatku dochodowego, lub
• nabycie to stanowi dochód, od którego na podstawie odrębnych przepisów zaniechano poboru podatku.
W ustawie o VAT darowizna jest traktowana na równi z odpłatną dostawą towarów, oznacza to, że podlega ona opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ale pod warunkiem że wcześniej podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od przekazywanych środków. W omawianym przypadku dotyczy to zakupu środków trwałych, które mają być przekazane w formie darowizny. Odnosi się to do sytuacji, kiedy podatnik miał prawo do odliczenia podatku VAT zarówno w całości, jak i w części.
W takim przypadku darczyńca powinien wystawić fakturę wewnętrzną, w której wykaże wartość VAT należnego, a podstawą opodatkowania będzie cena nabycia przekazywanego środka trwałego.
Przykład 2
Przekazano środek trwały (samochód) o wartości początkowej 55 000 zł. Wartość VAT należnego od darowizny tego samochodu:
55 000 zł × 22% = 12 100 zł
Wn konto „Pozostałe koszty operacyjne” 12 100
Ma konto „Rozrachunki z tytułu VAT należnego” 12 100
Wartość VAT wykazana w fakturze wewnętrznej będzie obciążała pozostałe koszty operacyjne, ale niestety nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.
Alternatywą dla darowizny jest umowa użyczenia, która – podobnie jak umowa darowizny – jest uregulowana w Kodeksie cywilnym. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu (przez czas oznaczony lub nieoznaczony) na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Jednak wartość użyczenia będzie stanowiła dla osoby biorącej w używanie (sp. z o.o.) przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Użyczający nie zapłaci podatku, ale odpisy amortyzacyjne od środków trwałych, które straciły swoją przydatność w wyniku zmiany profilu działalności, nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów.
Wioletta Chaczykowska
księgowa, licencja MF
• art. 16 ust. 1 pkt 3 i 63a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
• art. 106 ust. 7 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 90, poz. 756
• art. 41 ust. 2 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości – j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2252