Czy odsetki uzyskane od pożyczki udzielonej przez spółkę należy wykazać jako sprzedaż zwolnioną w miesiącu ich otrzymania? Czy następnie należy skorygować VAT naliczony przy zastosowaniu proporcji?
Odsetki od udzielonych pożyczek należy wykazywać w deklaracji za miesiąc ich otrzymania jako sprzedaż zwolnioną. Nie wiąże się to z koniecznością korekty podatku naliczonego w tym miesiącu ani w miesiącach poprzednich.
Udzielanie pożyczek jest kwalifikowane na podstawie PKWiU jako usługi udzielania pożyczek świadczone poza systemem bankowym (PKWiU 65.22). Usługi te mieszczą się w ramach tzw. usług pośrednictwa finansowego, które korzystają ze zwolnienia od VAT (art. 43 ust. 1 pkt 1 w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy o podatku od towarów i usług).
Obrotem z tytułu tych usług jest kwota odsetek otrzymanych przez podatnika. Usługę udzielenia pożyczki należy uznać za wykonaną w momencie zwrotu pożyczonej kwoty, a ewentualne wcześniejsze otrzymywanie odsetek traktować jako otrzymanie części należności przed wykonaniem usługi w znaczeniu art. 19 ust. 11 ustawy. Przyjęcie odmiennego stanowiska byłoby nieracjonalne. Uznanie, że usługa została wykonana w momencie wydania kwoty pożyczki, spowodowałoby konieczność ustalenia podstawy opodatkowania. W tym momencie jednak najczęściej nie byłaby jeszcze znana wysokość ostatecznego wynagrodzenia (odsetek). Wiązałoby się to z koniecznością dokonywania korekt przez podatników za każdym razem, gdy wysokość należnych odsetek ulegałaby zmianie.
Przyjmując pierwsze z przedstawionych stanowisk, należy stwierdzić, że każdorazowe otrzymanie odsetek przez podatnika udzielającego pożyczek skutkuje obowiązkiem wystawienia faktury „zaliczkowej”. Otrzymanie odsetek podatnik uwzględnia w składanej deklaracji jako sprzedaż zwolnioną.
Nie oznacza to jednak potrzeby dokonywania odliczeń w oparciu o przepisy regulujące odliczanie częściowe. Należy przede wszystkim wskazać, że do obrotu stanowiącego podstawę ustalania proporcji nie wlicza się, między innymi, obrotu z tytułu usług pośrednictwa finansowego w zakresie, w jakim czynności te są dokonywane sporadycznie. Powoduje to, że ogromna większość pożyczek udzielanych przez przedsiębiorców nie wpływa na zakres prawa do odliczenia.
Na gruncie obecnej ustawy podatek jest odliczany przez cały rok w oparciu o proporcję wstępną ustaloną na podstawie obrotu w poprzednim roku podatkowym. Proporcja ta nie zmienia się w ciągu roku, tak więc nawet uznanie, że udzielanych przez Państwa pożyczek nie można zakwalifikować jako udzielanych sporadycznie, powoduje, iż ewentualna korekta będzie konieczna dopiero po zakończeniu roku podatkowego (zasady dokonywania takiej korekty regulują przepisy art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług).
• art. 19 ust. 11, art. 91 i art. 43 ust. 1 pkt 1 w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535
Tomasz Krywan
prawnik, konsultant podatkowy