Wielu podatników ma problemy z prawidłowym rozliczaniem środków trwałych lub wartości niematerialnych będących przedmiotem umowy leasingu. Jak należy amortyzować przedmiot leasingu nabyty już po zakończeniu umowy leasingu?
Przepisy podatkowe przewidują, że po spełnieniu pewnych warunków, podatnik korzystający z leasingu może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych będących przedmiotem umowy leasingu. Właścicielem tych rzeczy lub praw pozostaje jednak nadal firma finansująca. Aby umowa leasingu uprawniała korzystającego do dokonywania odpisów amortyzacyjnych, musi być zawarta na czas oznaczony, a suma ustalonych w niej opłat musi odpowiadać co najmniej wartości początkowej przedmiotu leasingu. Umowa musi także zawierać postanowienie, że odpisów amortyzacyjnych w podstawowym okresie umowy dokonuje korzystający.
Przepisy dotyczące amortyzacji wskazują, że w przypadku odpłatnego nabycia, a z takim mamy do czynienia w przypadku umów leasingu, za wartość początkową środków trwałych należy uważać cenę ich nabycia powiększoną o koszty tego nabycia. Dla celów amortyzacji korzystający powinien zatem przyjąć wartość przedmiotu leasingu wynikającą z umowy leasingu i ewentualnie powiększyć ją o poniesione przez siebie koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu itp. Ustawy podatkowe nie ograniczają uprawnień korzystającego do stosowania przepisów o amortyzacji. Może on zatem stosować stawki indywidualne w przypadku środków trwałych używanych lub ulepszonych lub podwyższone, jeśli środki trwałe używane są w szczególnie trudnych warunkach. Po zakończeniu podstawowego okresu umowy leasingu może nastąpić przeniesienia własności przedmiotu leasingu na korzystającego. Powstaje więc pytanie, czy w momencie realizacji takiej umowy korzystający powinien dokonać zmiany wartości początkowej przedmiotu leasingu.
O ile korzystający w okresie umowy nie zamortyzował całej wartości początkowej przedmiotu leasingu, to po jej zakończeniu i nabyciu jej przedmiotu, będzie kontynuował amortyzację na dotychczas stosowanych przez siebie zasadach. Wydatki poniesione na nabycie przedmiotu powinny jednak podnieść wartość początkową przyjętą do amortyzacji. W przypadku gdy korzystający odniósł już w koszty, poprzez amortyzację, całą wartość początkową przedmiotu leasingu wynikającą z umowy leasingu, a następnie nabył ten przedmiot, przedstawione zasady powinny być także stosowane. Kwoty do zapłaty na rzecz finansującego wynikające z umowy sprzedaży przedmiotu leasingu podnoszą zatem zawsze wartość początkową przedmiotu leasingu, od której korzystający dokonuje odpisów amortyzacyjnych. Natomiast nabycie przedmiotu leasingu po upływie okresu umowy, podczas którego był on amortyzowany przez finansującego, będzie związane z jego wprowadzeniem do ewidencji środków trwałych korzystającego po raz pierwszy. Ponieważ nabycie następuje w drodze kupna, wartość początkową określa cena nabycia. Zatem i w tym przypadku dotychczasowy korzystający może, ustalając wartość początkową nabytego składnika majątku, zwiększyć cenę umowną o koszty związane z zakupem. Wcześniejsze użytkowanie przedmiotu leasingu na podstawie umowy leasingu i jego wprowadzenie do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dopiero po nabyciu powodują, że korzystający może uznać go za używany i stosować indywidualne stawki amortyzacyjne.
dr Janusz Marciniuk
dr Janusz Marciniuk
doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy