Jak rozliczyć instalację systemu monitorującego? Czy jednostka rejestrująca, stanowiąca element systemu monitorującego, powinna traktować cały system z kamerami i okablowaniem jako całościową inwestycję w obcym środku trwałym? Czy też można wydzielić z systemu poszczególne elementy i zastosować indywidualne stawki?
RADA
Zakładany system monitoringu należy traktować całościowo jako inwestycję w obcym środku trwałym. Nie można wydzielać z systemu poszczególnych jego elementów. Amortyzacji będzie podlegał cały system.
UZASADNIENIE
Przypomnijmy, że aby składniki majątku mogły być uznane za środki trwałe podlegające amortyzacji, muszą spełniać warunki określone w art. 16a ust. 1 updop. Między innymi powinny być „kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania”. Wyrażenie to jest utożsamiane ze zdolnością do samodzielnej pracy. Problem ten, na przykładzie drukarki, był wielokrotnie podnoszony w orzecznictwie NSA. W wyroku z 3 kwietnia 1998 r., sygn. akt I SA/Lu 265/97, NSA stwierdził:
(…) drukarka komputerowa nie jest samodzielnym urządzeniem, to znaczy urządzeniem, którego funkcje użytkowe mogą być realizowane w jego samodzielnej pracy, bez współpracy z innymi urządzeniami – aby mogła spełniać swoje funkcje, drukarka komputerowa musi otrzymać od urządzenia komputerowego polecenie drukowania i informację, co ma drukować. Jest typowym urządzeniem peryferyjnym. Wydatek na drukarkę komputerową nie może więc być ani zaliczony bezpośrednio jako koszt uzyskania przychodu, bowiem byłoby to sprzeczne z art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy z 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ani też – jako koszt uzyskania przychodu poprzez odpisy amortyzacyjne drukarki, jako samodzielnego środka trwałego.
Podobnie w wyroku z 29 października 1998 r. (sygn. akt I SA/Ka 309/97) NSA uznał, że:
(…) obiektem zdatnym do użytku zgodnie z jego przeznaczeniem, a więc środkiem trwałym w rozumieniu przepisów podatkowych, jest kompletny komputer (jednostka centralna, ekran, klawiatura, monitor, drukarka). Jego poszczególne elementy nie mogą być traktowane jako osobne obiekty, gdyż nie są elementem samodzielnym i zdatnym do użytku. O tym, czy poszczególne elementy komputera są samodzielnym obiektem, decydują obiektywne cechy danego urządzenia, a nie podatnik czy jego przewidywania.
Pogląd ten jest coraz częściej krytykowany. Zwrot „kompletne i zdatne do użytku” nie oznacza, że urządzenie musi samodzielnie pracować. Nie ulega wątpliwości, że kamera bez systemu monitującego jest urządzeniem zdatnym do użytku. Kryterium samodzielności nie przesądza o możliwości zaliczenia poszczególnych elementów systemu monitorującego do środków trwałych. Jako przykład można wskazać, że także przyczepa samochodowa lub wagon kolejowy – choć same nie mogą się poruszać – są odrębnymi środkami trwałymi, kompletnymi i zdatnymi do użytku. Jeżeli drukarka została nabyta do współpracy z kilkoma komputerami podatnika – można uznać, że jest obiektem kompletnym i zdatnym do użytku niezależnie od podłączenia do konkretnego komputera.
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Warunkiem uznania składnika majątku za środek trwały nie jest jego zdolność do samodzielnego funkcjonowania.
Nie można jednak przyjąć, że taka sama sytuacja, jak w przypadku drukarki, dotyczy systemu monitorującego. Składniki majątku w postaci poszczególnych elementów systemu monitorującego nie mogą być użytkowane inaczej niż w ramach zestawu. Jeżeli podatnik nabył te elementy w ramach zestawu monitorującego, to nie ma podstaw, aby każdy z elementów zakwalifikować jako odrębny środek trwały.
Na podstawie art. 16a ust. 2 pkt 1 updop amortyzacji podlegają również, niezależnie od okresu używania, inwestycje w obcych środkach trwałych. Jeżeli podatnik dokonuje tych odpisów zgodnie z art. 16a–16m ustawy, z uwzględnieniem art. 16 ustawy – odpisy te stanowią koszty uzyskania przychodów.
Suma kosztów poniesionych na inwestycję (tutaj: system monitoringu) przed przyjęciem jej do używania będzie częścią ceny nabycia, stanowiącej wartość początkową inwestycji w obcym środku trwałym. Od tak ustalonej wartości początkowej będą dokonywane odpisy amortyzacyjne.
Na podejmowanie inwestycji w obcych środkach trwałych podatnik powinien mieć jednak zezwolenie (tytuł prawny) właściciela monitorowanych lokali. Aby inwestycje w obcym środku trwałym były kosztem uzyskania przychodów, nie mogą być zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie, np. przez właściciela (art. 16 ust. 1 pkt 48 updop).
WARTO ZAPAMIĘTAĆ
Na podejmowanie inwestycji w obcych środkach trwałych podatnik powinien mieć zezwolenie właściciela.
Nie wszystkie wydatki poniesione przez dany podmiot stanowią inwestycję w obcych środkach trwałych. Stosownie do art. 16j ust. 4 updop podatnicy mogą indywidualnie ustalać stawki amortyzacyjne do przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż określony w przepisach:
• 10 lat dla inwestycji w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach,
• 30 miesięcy dla inwestycji w środkach transportu, w tym samochodach osobowych,
• dla inwestycji w środki trwałe zaliczone do grupy 3, 4, 5, 6 i 8 KŚT:
– 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł,
– 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa nie przekracza 50 000 zł i jest większa niż 25 000 zł,
– 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach.
Amortyzacji dokonuje się podobnie jak dla pozostałych środków trwałych. Podatnik może więc amortyzować system według stawki 10% przewidzianej dla urządzeń technicznych (grupa 6 KŚT) lub według stawki indywidualnej w zależności od wartości inwestycji w obcym środku trwałym.
• art. 16 ust. 1 pkt 48, art. 16j ust. 4 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych – j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654; ost.zm. Dz.U. z 2005 r. Nr 183, poz. 1538
Michał Kijowski
ekspert w zakresie podatku dochodowego