Prowadzimy działalność w zakresie eksportu towarów budowlanych, z tytułu którego otrzymujemy zaliczki od zagranicznego kontrahenta. Sprzedaży towarów dokonujemy również w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy. Kiedy taka zaliczka powoduje powstanie obowiązku podatkowego i wymaga wystawienia faktury? Czy powinniśmy umieszczać na każdej fakturze dokumentującej ten eksport czy wewnątrzwspólnotową dostawę adnotację z podaniem podstawy prawnej do zastosowania stawki 0% lub zwolnienia?
Zaliczka, przedpłata, zadatek:Aby powstał obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej zaliczki w eksporcie towarów, muszą być spełnione następujące warunki: otrzymano co najmniej 50% ceny, wywóz towarów nastąpi w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania tej części należności, eksporter przedstawił w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe kwoty zwrotu różnicy podatku. Niespełnienie tych warunków nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w tej części, jak również konieczności wystawienia faktury zaliczkowej.
Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności zaliczkę, przedpłatę, zadatek, ratę – to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części (art. 19 ust. 11 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług).
W przypadku otrzymania zaliczki przed wydaniem towaru obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.
Aby powstał obowiązek podatkowy z tytułu otrzymanej zaliczki w eksporcie towarów, ustawodawca wprowadził dodatkowe warunki, które muszą być spełnione:
• otrzymano co najmniej 50% ceny,
• wywóz towarów nastąpi w ciągu 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania tej części należności,
• eksporter przedstawił w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe kwoty zwrotu różnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 2 (art. 19 ust. 12 ustawy o VAT).
Cytowany przepis wskazuje na to, że warunki te muszą zostać spełnione łącznie. W sytuacji niespełnienia przez podatnika któregokolwiek z warunków, obowiązek podatkowy w eksporcie powstaje zgodnie z art. 19 ust. 6 ustawy o VAT, czyli z chwilą potwierdzenia przez urząd celny wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty.
Zabezpieczenie majątkowe powinno być złożone w formie depozytu pieniężnego, gwarancji bankowych lub obligacji Skarbu Państwa co najmniej o trzyletnim terminie wykupu.
W przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej otrzymanie całości lub części ceny przed jej dokonaniem, zgodnie z art. 20 ust. 3 ustawy o VAT, skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego z chwilą wystawienia faktury potwierdzającej otrzymanie całości lub części ceny. Aby powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do otrzymanej zaliczki, podatnik powinien przedstawić w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe kwoty zwrotu różnicy podatku (czyli sytuacja analogiczna jak przy eksporcie towarów). W razie jego braku obowiązek podatkowy powstanie zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o VAT, tj. 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów.
Zabezpieczenie majątkowe powinno być złożone w formie depozytu pieniężnego, gwarancji bankowych lub obligacji Skarbu Państwa co najmniej o trzyletnim terminie wykupu.
Biorąc pod uwagę omówione przepisy, należy stwierdzić, że otrzymanie zaliczki od zagranicznego kontrahenta z tytułu eksportu towarów bądź wewnątrzwspólnotowej dostawy – jeśli nie zostaną spełnione dodatkowe warunki zawarte w art. 19 ust. 12 ustawy o VAT – nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w tej części, jak również konieczności wystawienia faktury zaliczkowej.
Informacje na temat danych, jakie powinna zawierać faktura, określa rozporządzenie Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług.
W myśl przepisu § 12 ust. 7 tego rozporządzenia w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług objętych stawką podatku niższą od określonej w art. 41 ust. 1 ustawy oraz dostawy towarów i świadczenia usług zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy albo przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy, dane określone w ust. 1 pkt 4 obejmują również symbol towaru lub usługi, określony w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, chyba że ustawa lub przepisy wykonawcze do ustawy nie powołują tego symbolu. W tym przypadku należy podać przepis, na podstawie którego podatnik stosuje zwolnienie lub obniżoną stawkę podatku.
W ramach podsumowania należy stwierdzić, że cytowany przepis rozporządzenia nie ma zastosowania w przypadku eksportu towarów czy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Ustawodawca wyszczególnił w § 12 rozporządzenia tylko przypadek dostawy towarów lub świadczenia usług, nie wspominając o innych czynnościach podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, takich jak eksport towarów czy wewnątrzwspólnotowa dostawa. W związku z tym należy stwierdzić, że przepis rozporządzenia nakładający na podatnika obowiązek zamieszczania na fakturze adnotacji z podaniem podstawy prawnej do stosowania stawki 0% czy zwolnienia nie odnosi się do transakcji wewnątrzwspólnotowych i eksportu towarów.
Takie samo stanowisko wyraził Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w informacji o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego z 9 lipca 2004 r. udzielonej w trybie art. 14a § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa (sygn. 1MUS-1471/ VTR1/443-122/04/MSt/LS).
Ewa Michalak
Podstawy prawne
• ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535
• rozporządzenie Ministra Finansów z 27 kwietnia 2004 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, zasad wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 97, poz. 971