Otrzymujemy dotacje i różne inne dopłaty. Jesteśmy nowym przedsiębiorstwem. Dopiero zaczynamy działalność w zakresie świadczenia usług budowy mostów i dróg. Proszę o szczegółowe omówienie zasad rozliczania dotacji. Kiedy i w jaki sposób je rozliczać?
RADA
W swoim pytaniu nie precyzują Państwo, jakiego rodzaju są to dotacje. Ale jeśli jako nowo powstałe przedsiębiorstwo otrzymujecie dotacje na pokrycie kosztów działalności przedsiębiorstwa, to jest to typowa dotacja pośrednia, niepodlegająca opodatkowaniu VAT. Czyli nie powiększa ona osiąganego przez Was obrotu. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Dotacje, subwencje i inne dopłaty zwiększają obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Mowa jest tutaj tylko o takich dotacjach, które mają bezpośredni wpływ na cenę dostarczanych towarów czy usług świadczonych przez podatnika, pomniejszonych o kwotę podatku należnego.
Dotacje o charakterze bezpośrednim i pośrednim
W praktyce mamy do czynienia z dotacjami o charakterze bezpośrednim i pośrednim. Ale tylko te o charakterze bezpośrednim podlegają opodatkowaniu VAT.
Tylko taka dotacja będzie podlegała opodatkowaniu, która wpłynie na cenę konkretnego towaru lub usługi. Innymi słowy, jeśli obok ceny towaru będzie ona uzupełniającym elementem podstawy opodatkowania.
Dotacja bezpośrednia podlega opodatkowaniu według stawki właściwej dla towaru bądź usługi dofinansowanej dotacją.
Natomiast dotacje pośrednie, czyli niezwiązane z konkretną usługą czy towarem, nie podlegają VAT. Zazwyczaj są to wszelkiego rodzaju dopłaty czy dotacje przeznaczone ogólnie na funkcjonowanie całego przedsiębiorstwa. Są tylko pośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez podatnika.
ZAPAMIĘTAJ!
Tylko dotacje, subwencje i inne dopłaty mające bezpośredni wpływ na cenę towaru bądź usługi podlegają VAT. Stosuje się do nich taką samą stawkę podatku VAT, jaka obowiązuje wobec dofinansowanych towarów lub usług.
Przykład
Spółka sfinansowała zakup urządzeń komputerowych, wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, z dotacji otrzymanej z urzędu gminy. Spółka prowadzi działalność produkcyjną polegającą na produkcji pasz dla zwierząt. Ponieważ otrzymana dotacja nie jest bezpośrednio związana z określonymi towarami, nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT. Ma ona tylko pośredni związek z tymi towarami.
Takie samo stanowisko zajął Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego Łódź Górna w piśmie z 11 kwietnia 2006 r., nr III-1/443- -9/06/ER. Stwierdził w nim, że „opodatkowaniu VAT podlega świadczenie usług. (…) w pojęciu świadczenia na rzecz mieszczą się świadczenia na rzecz podmiotów i osób trzecich. Jeśli z zawartych umów na wykonanie usług naukowo-badawczych, a co za tym idzie, również z ich dofinansowania wynika, że nie jest dokonywane żadne świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, wówczas nie występuje w rozumieniu przepisów art. 8 ust. 1 ustawy świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
W sytuacji natomiast gdy usługa naukowo-badawcza jest realizowana na zlecenie na rzecz zamawiającego, który będzie odbiorcą usługi, dysponentem czy zarządzającym prawami do wykorzystywania efektów prac naukowo-badawczych, wówczas czynność taką należy uznać za świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. W przypadkach gdy podmiot świadczący usługę naukowo-badawczą uzyska środki, które stanowią część lub całość, np. dopłaty do ceny (kwoty należnej) za usługę, kwoty tej dopłaty wchodzą do podstawy opodatkowania wg stawki właściwej dla świadczenia, którego dotyczą (…) Z powyższych unormowań wynika, iż dotacje (dopłaty) zwiększają podstawę opodatkowania wyłącznie w przypadku, gdy mają charakter przedmiotowy dla podatnika, tj. gdy dotyczą dofinansowania dla dostawcy konkretnego towaru lub konkretnej usługi. Chodzi o dofinansowanie do ceny określonego towaru lub usługi, gdyż tylko wtedy można stwierdzić, że dotacja stanowi element wynagrodzenia podatnika.
Jeżeli zatem wykonywane przez Podatnika czynności w zakresie badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych nie stanowią usług w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, w szczególności art. 8 ust. 1 tejże ustawy, wówczas nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W konsekwencji opodatkowaniu nie podlegają również otrzymane dotacje, dopłaty lub inne środki finansowe związane z tymi czynnościami”.
Dotacje w kwocie brutto czy netto
Jak już stwierdziliśmy, tylko dotacje bezpośrednio wpływające na cenę towaru lub usługi podlegają VAT, czyli wchodzą do obrotu. Opodatkowując otrzymaną dotację bezpośrednią, stosujemy taką samą stawkę podatku VAT, jaka obowiązuje wobec towaru czy usługi, w skład ceny którego wchodzi dotacja.
Takie stanowisko potwierdzają również organy podatkowe. W piśmie z 17 listopada 2005 r., nr PIII/2/443-97/05, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Słupsku stwierdził, że „(…) otrzymane dotacje, subwencje i dopłaty związane z daną czynnością podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zaś stawka podatku uzależniona jest od tego, jaką stawką opodatkowany jest dany towar lub usługa. Ponieważ obrotem jest kwota należna pomniejszona o kwotę należnego podatku, kwota ta nie jest dzielona w zależności od źródła finansowania. Dotacje, subwencje lub dopłaty niezwiązane bezpośrednio ze świadczeniem usług lub dostawą towarów nie podlegają opodatkowaniu.
(...) ponieważ na podstawie art. 41 ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, w eksporcie towarów, o którym mowa w art. 2 pkt 8 lit. a, stawka podatku wynosi 0%, otrzymane dotacje, subwencje i dopłaty związane bezpośrednio z tym eksportem, tj. zawarte w cenie eksportowanych towarów, opodatkowane będą tą samą stawką”.
Nowe brzmienie przepisu art. 29 ust. 1 nadane od 1 czerwca 2005 r. spowodowało, że nie mamy już wątpliwości, czy otrzymana dotacja jest kwotą brutto czy netto. Przepis art. 29 ust. 1 wyraźnie wskazuje, że powiększające obrót dotacje, subwencje są pomniejszone o kwotę podatku należnego. Zatem otrzymana dotacja jest kwotą brutto. Należy obliczyć w niej podatek, pomniejszyć kwotę dotacji o kwotę obliczonego podatku. W celu ustalenia kwot netto oraz VAT zawartego w kwotach brutto należy posłużyć się tzw. metodą „w stu”. W taki sposób obliczona kwota netto dotacji podlega włączeniu do podstawy opodatkowania VAT.
Przykład
Spółka świadczy usługi w zakresie wodnego, śródlądowego transportu pasażerskiego. Podlegają one opodatkowaniu według 7% stawki VAT. Wymienione zostały pod poz. 146 zał. nr 3 do ustawy o VAT.
20 września 2006 r. spółka otrzymała dopłaty do usług w wysokości 500 000 zł.
W celu ustalenia kwoty dofinansowania netto spółka musi przemnożyć otrzymaną kwotę przez 100, a następnie podzielić przez 107 (ponieważ stawka VAT wynosi 7%):
500 000 zł (kwota brutto) x 100 / 107 = = 467 289,70 (kwota netto).
Daje to kwotę dofinansowania netto w wysokości 467 289,70 zł. VAT od tej kwoty wyniesie 32 710,30 zł. Kwoty te spółka w deklaracji za wrzesień powinna wykazać w poz. 26 i 27, zaś w ewidencji zaksięgować 20 września.
WAŻNE!
Kwoty otrzymywanych przez podatników dopłat, powiększających ich obrót, są kwotami brutto. W celu ustalenia kwot netto oraz VAT, zawartego w kwotach brutto, należy posłużyć się tzw. metodą „w stu”.
Dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej
Dopłaty na rozpoczęcie działalności gospodarczej nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Są to tak zwane dotacje podmiotowe. Mają na celu dofinansowanie nowo powstałego podmiotu. Czyli są przeznaczone np. na zakup sprzętu, środków trwałych lub na stworzenie nowych miejsc pracy.
Dla potwierdzenia takiego stanowiska można przywołać pismo Naczelnika Urzędu Skarbowego w Starachowicach z 3 marca 2006 r., nr PP/443-6/06; PDF 411- -415/6/06. W piśmie tym czytamy, że „(…) dofinansowanie na pokrycie niezidentyfikowanych wprost kosztów działalności nie podlega opodatkowaniu, ponieważ obrotu w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług nie stanowi dotacja mająca na celu dofinansowanie działalności, nieuzależniona od ilości i wartości świadczonych usług. Dotacja taka ma charakter podmiotowy, gdyż nie występuje bezpośredni związek pomiędzy otrzymaną dotacją a konkretną dostawą towarów lub świadczeniem usług.
Istotne zatem dla określenia, czy dane dotacje są, czy też nie są opodatkowane, będą szczegółowe warunki ich przyznania, określające cele realizowanego w określonej formie dofinansowania.
Powyższe oznacza, że nie każda otrzymana dotacja podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, lecz jedynie ta, która jest związana z dostawą towarów lub świadczeniem usług. Przy czym związek ten musi być bezpośredni i bezsporny. (…) otrzymana przez Podatnika dotacja przeznaczona jest, zgodnie z umową, na zakup środków trwałych i ma na celu poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej i tworzenie miejsc pracy, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług”.
Podatek naliczony do odliczenia
Bardzo często otrzymywane przez podatników dofinansowania przeznaczone są na zakup środków trwałych. Dotacja taka nie będzie oczywiście podlegała opodatkowaniu, ponieważ nie jest związana z konkretnym towarem lub usługą. Zakupione środki trwałe, których nabycie jest pokryte w całości bądź w części z dotacji, podlegają amortyzacji. Jednak odpisy amortyzacyjne w części pokrytej dotacją nie stanowią dla podatnika kosztu uzyskania przychodów. Wartością początkową środka trwałego będzie cena należna sprzedającemu, bez uwzględnienia podlegającego odliczeniu VAT, a zwiększona o koszty bezpośrednio związane z zakupem i przygotowaniem do używania.
Jeżeli środek trwały będzie wykorzystywany wyłącznie do wykonywania czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług, podatek naliczony przy jego zakupie będzie podlegał odliczeniu w całości. Będzie tak jednak tylko w przypadku, gdy podatnik nie będzie zaliczał do kosztów uzyskania przychodu wydatków lub odpisów amortyzacyjnych, ponieważ otrzymane dotacje korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego. Jeśli natomiast podatnik jednocześnie dokonuje sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej z VAT, wówczas trzeba będzie zastosować proporcję. Chyba że w sposób dokładny będzie on w stanie rozdzielić zakupy związane ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną. Wtedy odliczy podatek naliczony w takiej części, jaka przypada na sprzedaż opodatkowaną. VAT od zakupów związanych ze sprzedażą zwolnioną, jak wiemy, nie podlega odliczeniu. Jeśli nie będzie możliwości rozdzielenia, kwota podatku naliczonego podlegająca odliczeniu ustalana jest przy zastosowaniu proporcji.
• art. 29 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Magdalena Jabłecka
ekspert w zakresie VAT,
pracownik redakcji