Jesteśmy firmą transportową. Od kontrahenta zagranicznego z UE otrzymaliśmy fakturę obciążającą nas za nieterminową dostawę towaru. Na fakturze widnieje nasz NIP bez symbolu PL. Czy zdarzenie takie traktować jako import usług, a co za tym idzie - czy wystawiać fakturę wewnętrzną i naliczać VAT?
RADA
Nie należy tego zdarzenia potraktować jako importu usług, a tym samym wystawić faktury wewnętrznej i naliczyć VAT. Wobec niekompletności stanu faktycznego i konieczności analizy umowy należy rozważyć dwa rozwiązania. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
Na pewno nie należy w tym przypadku rozliczyć VAT od importu usług. Ponieważ stan faktyczny przedstawiony w pytaniu nie jest precyzyjny, należy rozważyć dwa przypadki, tj.:
Przypadek 1. Kontrahent sam wystawił korektę faktury dokumentującej wykonanie pierwotnej usługi transportowej i np. dokonując kompensaty lub stosując klauzule korygujące, obniżył cenę usługi.
Strony mogą w umowie zastrzec, że kwestia wzajemnych roszczeń z tytułu nieterminowego wykonania transportu uregulowana zostanie poprzez stosowanie kar umownych. Strony mogą wprowadzić do umów stosowne klauzule, korygujące należności za wykonaną usługę w przypadku zaistnienia opóźnień.
Przykładowo, strony umowy mogą ustalić, że w przypadku gdy z winy przewoźnika następuje opóźnienie w dostawie towaru przez określony okres, to korzystającemu z usługi przysługuje rabat w ustalonej wysokości w stosunku do wartości netto tej usługi. W takiej sytuacji rabat kształtuje cenę usługi i tym samym jest elementem wpływającym na podstawę opodatkowania w VAT. Wtedy właśnie wzajemne rozliczenie nie do końca rzetelnie wykonanej usługi będzie następowało poprzez wystawienie faktury uwzględniającej przyznany rabat albo faktury korygującej do faktury już wystawionej.
Należy jednak zaznaczyć, że fakturę lub fakturę korygującą wystawia w tym przypadku świadczący usługę, a nie nabywca usługi. Jeżeli mamy do czynienia z usługą transportową, która nie będzie opodatkowana na terytorium Polski, lecz na terytorium innego kraju UE (np. będzie to wewnątrzwspólnotowa usługa transportu towarów, gdy nabywca podaje numer nadany mu dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych), to podatnik polski wystawia fakturę z kwotą należności bez VAT z adnotacją, że „podatek VAT zostanie rozliczony przez nabywcę”. Wówczas u nabywcy nastąpi import usługi. To nabywca będzie obowiązany do wystawienia faktury wewnętrznej zgodnie z odpowiednimi regulacjami danego państwa członkowskiego.
Wystawioną przez kontrahenta fakturę należy w analizowanym przypadku potraktować jako dokument obciążający. Ma on zobligować świadczącego usługę do korekty wystawionej pierwotnie faktury, w której uwzględniając wzajemne postanowienia umowne, dokona się obniżenia wartości usługi o odpowiednią kwotę.
Jeżeli przedmiotowa usługa była opodatkowana poza terytorium RP, świadczący usługę wystawia korektę faktury również bez naliczonego VAT. Natomiast kontrahent ma wtedy podstawę do skorygowania wystawionej przez siebie faktury wewnętrznej.
Przypadek 2. Wystawiona faktura ma dokumentować należność samodzielnego zobowiązania z tytułu kary; takie postępowanie jest nieprawidłowe. Należy dokonać w tym momencie następujących ustaleń:
Ze stanu faktycznego wynika, że firma transportowa nie wywiązała się z terminowego wykonania zobowiązania. Z braku danych zakładamy, że strony zastrzegły w umowie, iż w celu naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (w tym przypadku zobowiązania do wykonania usługi transportowej) firma zobowiązana będzie do zapłaty określonej sumy pieniężnej – kary umownej. Kara umowna stanowi tytuł odrębnego zobowiązania, nie stanowi tym samym elementu kalkulacyjnego ceny usługi. Oczywiście kwota zobowiązania z tytułu kary umownej może być kompensowana z kwotą zobowiązania za wadliwie wykonaną usługę.
Podstawą opodatkowania, z pewnymi nieistotnymi tutaj zastrzeżeniami, jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę podatku należnego, obejmująca całość świadczenia należnego od nabywcy. Ustawa wymienia wprost, co zmniejsza obrót. Są to kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, opustów, uznanych reklamacji i skont), wartości zwróconych towarów, zwróconych kwot nienależnych w rozumieniu przepisów o cenach oraz zwróconych kwot dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, także kwot wynikających z dokonanych korekt faktur.
Dlatego gdy firma pytająca zostaje obciążona karą umowną za wadliwe wykonanie usługi transportowej, to nie ma podstaw, by naliczoną karę traktować jako zmniejszający podstawę opodatkowania rabat. Należy postawić zasadniczą w świetle VAT tezę, że naliczona kara nie jest elementem kalkulacyjnym ceny za wykonaną usługę. Cena ustalona pierwotnie za usługę pozostaje niezmienna. Kara umowna pełniąca funkcję odszkodowawczą nie wpływa na kwotę należną z tytułu wykonania tej usługi, pozostając odrębnym tytułem prawnym.
WAŻNE!
Kara umowna nie jest podstawą do zmniejszenia obrotu. Jest to odrębna czynność, która nie podlega VAT.
Jedynym dokumentem, który jest właściwy do ujęcia w księgach rachunkowych świadczącego usługę transportową (zobowiązanego z tytułu nałożonej na niego kary umownej za nierzetelne wykonanie usługi), jest dokument zewnętrzny obcy w postaci otrzymanej od kontrahenta noty obciążeniowej. Z omówionych wyżej względów nie należało wystawiać faktury ani też faktury korygującej, a jedynie wydać oryginał noty obciążeniowej.
• art. 28 ust. 1 i ust. 3, art. 29 ust. 1 i ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – Dz.U. Nr 54 poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
Paweł Dymlang
konsultant podatkowy
w Spółce Doradztwa Podatkowego CEiD