Pożyczki udzielane pracownikom - opodatkowanie
Czy udzielając pożyczek pracownikom, można nieopodatkowywać tych czynności? Czy należy je wykazać w deklaracji VAT? Czy czynności te są opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
Pożyczki udzielane pracownikom - opodatkowanie
RADA: Udzielane przez podatników VAT pożyczki pracownikom podlegają przepisom VAT jako zwolnione od podatku usługi udzielania pożyczek poza systemem bankowym. W konsekwencji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (o ile przedsiębiorca udzielający pożyczki nie udziela jej jako osoba prywatna). Niektóre organy podatkowe zajmują jednak odmienne stanowiska. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE: Istnieją wątpliwości co do zasad opodatkowania pożyczek udzielanych przez przedsiębiorców (w tym pożyczek udzielanych przez pracodawców pracownikom). W mojej ocenie udzielanie takich pożyczek (zakładając, że udzielając pożyczki, przedsiębiorca działa w takim charakterze; należy bowiem zauważyć, że osoby fizyczne będące przedsiębiorcami mogą udzielać pożyczek działając jako przedsiębiorcy oraz działając jako „osoby prywatne”) podlega VAT jako świadczenie zwolnionych usług udzielania pożyczek poza systemem bankowym (PKWiU 65.22.10). Zwolnienie wynika z art. 43 ust. 1 pkt 1 w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy. Konsekwencją tego jest wyłączenie z opodatkowania takich pożyczek podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona.
Stanowisko powyższe reprezentuje większość organów podatkowych w udzielanych przez siebie wyjaśnieniach.
Tytułem przykładu można przytoczyć fragment postanowienia Naczelnika I Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu z 5 października 2005 r. (nr ZP/436-14/05), w którym czytamy, że: „Jeżeli podatnik podatku od towarów i usług udziela innemu podmiotowi pożyczki, wykonuje on działalność usługową określoną w PKWiU 65.22.10-00.90 jako usługa udzielania pożyczek świadczona poza systemem bankowym. Usługa ta korzysta ze zwolnienia od podatku od towarów i usług (...). Stosownie natomiast do przepisów art. 2 pkt 4 ustawy (...) o podatku od czynności cywilnoprawnych, przedmiotowa czynność zawarcia umowy pożyczki, jako czynność zwolniona od podatku od towarów i usług dla jednej ze stron, nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem”.
Podobnie, odnośnie do pożyczek udzielanych pracownikom, wypowiedział się Naczelnik Podkarpackiego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie w postanowieniu z 12 października 2005 r. (nr PUS.V.436/ /09/05).
Część organów podatkowych prezentuje jednak stanowisko odmienne, tj. że opodatkowaniu VAT podlegają (jako zwolnione od podatku usługi udzielania pożyczek poza systemem bankowym) tylko pożyczki udzielane w okolicznościach wskazujących na zamiar udzielania pożyczek w sposób częstotliwy (tak przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Gdańsku w piśmie z 7 stycznia 2005 r., nr PO/005-0050/04). Stanowisko takie jest zbliżone do poglądu zaprezentowanego przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu w sprawie C-142/99 Floridienne SA i Berginvest SA, z którego wynika, że transakcje dotyczące pożyczek podlegają opodatkowaniu VAT jedynie wówczas, gdy stanowią działalność gospodarczą pożyczkodawcy lub stanowią bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie działalności pożyczkodawcy. Przyjęcie takiego stanowiska oznacza, że pozostałe pożyczki udzielane przez podatników VAT (tj. pożyczki udzielane w okolicznościach, które nie wskazują na zamiar ich udzielania w sposób częstotliwy) podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Reasumując - zależnie od przyjęcia jednego z powyższych stanowisk:
1) udzielanie pracownikom pożyczek stanowi, co do zasady, zwolnioną z podatku usługę udzielania pożyczek poza systemem bankowym i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (stanowisko to jest w mojej ocenie prawidłowe),
2) nie podlega, co do zasady, przepisom ustawy o podatku od towarów i usług, a w konsekwencji podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Z powodu rozbieżności stanowisk w tym zakresie radzimy wystąpić do urzędu skarbowego o interpretację w tej sprawie.
Podstawa prawna:
- art. 43 ust. 1 pkt 1 w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
- art. 43 ust. 1 pkt 1 w zw. z poz. 3 załącznika nr 4 do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
- art. 2 pkt 4 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450
Tomasz Krywan, konsultant podatkowy