Zamówiliśmy towar. W maju dotarła do nas dostawa wraz z fakturą na całość zamówienia. W trakcie podróży część towarów zaginęła. Czy można odliczyć całość podatku naliczonego po otrzymaniu tylko części towarów?
RADA
Według polskich przepisów Czytelnik ma prawo do odliczenia VAT tylko w takiej części, w jakiej towary dotarły do niego. Jednakże przepisy polskiej ustawy o VAT są niezgodne z prawem unijnym. Dlatego można stosować wprost przepisy unijne i odliczyć całość podatku naliczonego w miesiącu powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy, czyli wystawienia przez niego faktury. Szczegóły w uzasadnieniu.
UZASADNIENIE
W zakresie, w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych VAT, podatnikom tego podatku przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Jednakże w przypadku otrzymania faktury przed nabyciem prawa do rozporządzania towarem jak właściciel prawo do odliczenia powstaje dopiero z chwilą nabycia tego prawa. Przez nabycie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel należy rozumieć uzyskanie faktycznej możliwości dysponowania rzeczą.
Ustawodawca „zawiesza” nabycie przez podatnika prawa do dokonania odliczenia VAT z faktury nabycia towaru do momentu, w którym podatnik ten nabędzie „prawo do rozporządzania towarem jak właściciel”.
Oznacza to, że w przypadku braków w dostawie towarów prawo do odliczenia powstaje tylko częściowo (w stosunku do towarów, które dotarły do podatnika).
Jak wiadomo, podatnicy mogą stosować bezpośrednio przepisy unijne, jeżeli polskie regulacje są dla nich niekorzystne. Pierwszeństwo prawa unijnego nad krajowym gwarantuje Konstytucja RP. Natomiast, zgodnie z przepisami unijnymi, prawo nabywcy do odliczenia VAT naliczonego powstaje w momencie, gdy podatek należny stał się wymagalny. Oznacza to, że prawo do odliczenia VAT naliczonego przez nabywcę zostało skorelowane z momentem powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy. Skoro wystawienie faktury przez sprzedawcę powoduje powstanie u niego obowiązku podatkowego, to nabywca powinien mieć prawo odliczenia VAT naliczonego wynikającego z tej faktury już w miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy u sprzedawcy.
Z uwagi na powyższe, w mojej opinii, nabywca miałby prawo do odliczenia VAT naliczonego w momencie powstania obowiązku podatkowego u sprzedawcy. Jednak skorzystanie z tego prawa do odliczenia może spowodować, że podatnik popadnie w konflikt z urzędem skarbowym.
Należy również zaznaczyć, że w projekcie ustawy zmieniającej ustawę o podatku od towarów i usług, nad którym obecnie trwają prace w Sejmie, przewidziano taki sposób dokonywania odliczenia, dostosowując polskie przepisy do unijnych.
Podstawa prawna:
- art. 86 ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. Nr 54, poz. 535; ost.zm. Dz.U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1029
- art. 167 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej - Dz.Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006 r.
Rafał Styczyński
doradca podatkowy